Studiegids

nl en

Retorica en argumentatie in de journalistiek

Vak
2011-2012

Toegangseisen

Kijk op de website Masters in Leiden of bekijk de site van de Masterspecialisatie Journalistiek en Nieuwe Media

Beschrijving

Een van de belangrijkste doelen van een academische journalistiek-opleiding is dat een journalist aan het eind ervan in staat is grote maatschappelijke kwesties deskundig te analyseren en te beoordelen. Daarvoor is meer nodig dan praktische vaardigheden. Vandaar dat we in deze masterwerkgroep een zwaardere theoretisch component hebben opgenomen.
De werkgroep wordt gegeven door twee docenten met twee verschillende achtergronden: Jaap de Jong is gepromoveerd in de moderne retorica; Willem Koetsenruijter schreef een proefschrift binnen de traditie van de pragma-dialectische benadering van argumentatie. Beiden zullen vanuit hun eigen achtergrond hun licht laten schijnen op de analyse van het maatschappelijk debat.
De Jong stelt de retorische benadering van de media en de journalistieke producten centraal. Studenten leren persuasieve tendensen en retorische principes binnen journalistieke genres te herkennen en denken na over de technieken die journalisten inzetten om te overtuigen in beeld, geluid en (geschreven) tekst. Ook reflecteren zij op media-ethiek en de vakdiscussies over de grenzen van het journalistieke handelen. Nadat een gezamenlijke basis is verkregen in klassieke en moderne retorica (Leeman & Braet; Aristoteles, Cicero, Quintilianus), worden casussen behandeld van retorische analyse van journalistieke producties: overtuigingskracht op opiniepagina’s, in redactionele commentaren, nieuwsberichten en weblogs en de retoriek in boeken en films van bijvoorbeeld Michael Moore en Al Gore. Ook worden casussen geanalyseerd om tot reflectie op media-ethiek te komen en de grenzen van persuasie en misleiding te onderzoeken.
Koetsenruijter gaat in op argumentatie, op de analyse en de beoordeling daarvan. We gaan in op de pragma-dialectische benadering van argumentatie, op de rol van de taalhandelingstheorie daarin en behandelen we achtereenvolgens de identificatie, de analyse en de beoordeling van argumentatie. Studenten bestuderen zelfstandig de literatuur; tijdens de colleges worden analyseopdrachten bediscussieerd.
Bij het onderwerp identificatie wordt ingegaan op de wijze waarop standpunten en argumenten in maatschappelijke discussies vorm krijgen en herkend kunnen worden. Er wordt o.a. ingegaan op impliciete standpunten en argumenten, constellaties van standpunten. In de analyse wordt geleerd hoe standpunten en argumenten kunnen samenhangen (argumentatieschema’s) en op welke manier de samenhang tussen deze componenten in complexere maatschappelijke betogen geanalyseerd en inzichtelijk gemaakt kan worden in een argumentatiestructuur. Daarnaast wordt aandacht besteed aan argument mapping, een methode om complexe argumentaties op een aantrekkelijke manier in beeld te brengen.
Uitdrukkelijk wordt ook aandacht besteed aan de visuele vormen van journalistiek en nieuws. Uiteenlopende aspecten van beeldtaal worden geanalyseerd, bijvoorbeeld visuele retoriek van nieuwsfoto’s.

Leerdoelen

Kennis en inzicht
Kennis van en inzicht in de belangrijkste theoretische inzichten op het gebied van argumentatie en (visuele) retorica, voortbouwend op de leerstof zoals die in het bachelorprogramma letteren is aangeboden. Met name in de desbetreffende tutorials (zie aldaar) wordt de behandelde stof dusdanig uitgediept dat studenten in onderzoeksverband een bijdrage leveren aan het ontwikkelen en/of toepassen van theoretische inzichten uit de argumentatieleer en retorica.
Toepassen kennis en inzicht
In staat om belangrijke concepten uit de argumentatietheorie en de retorica – zoals argumentatiestructuren, argumentatieschema’s, drogredenen, stock issues, taken- en delenleer, elocutio-analyse – toe te passen op teksten en producties uit verschillende media en van verschillende journalistieke genres en in het bijzonder op complexere maatschappelijke discussies in tekst en beeld.
Oordeelsvorming
Op grond van ethische en logische criteria uit argumentatieleer en retorica en analyses een gefundeerd oordeel kunnen formuleren over de redelijkheid en effectiviteit van afzonderlijke bijdragen aan deze maatschappelijke discussies.
Communicatie
In staat om conclusies, alsmede de kennis en beweegredenen die hieraan ten grondslag liggen, duidelijk en ondubbelzinnig over te brengen op een publiek van specialisten of niet-specialisten door middel van een nota die de aanzet voor een wetenschappelijk artikel vormt, alsmede een journalistiek artikel dat in principe publicabel is in een van de grote Nederlandse dagbladen.
Leervaardigheden
De opgedane analyse- en schrijfvaardigheden stellen de studenten in staat in het tutorial en de stage en de masterthesis een zelfstandige vervolgstudie te verrichten.

Rooster

Het rooster wordt bekend gemaakt op de site van de Masterspecialisatie Journalistiek en Nieuwe Media.

Onderwijsvorm

Werkcollege.

Toetsing

  1. Schriftelijk tentamen over de in de colleges behandelde literatuur
    1. Analyseopdracht/nota (argumentatie, retorica = 50:50)
    2. Opinieartikel
    3. Bijdrage aan Leidse Stijl

De onderdelen wegen als volgt voor het eindcijfer: tentamen 2; analyseopdracht 1; opinie-artikel 1, Leidse Stijl 1. Op het Leidse Stijl-artikel na, kunnen alle onderdelen eenmaal herkanst worden. Bij tweede inlevering van nota of artikel is het maximumcijfer een 6. Dat geldt dus niet voor herkansing tentamen. Als het totale eindcijfer na herkansing(en) nog onvoldoende is (5,4 of lager), moet het hele vak opnieuw gevolgd worden in het volgende jaar.

Blackboard

Er wordt gebruik gemaakt van Blackboard.

Literatuur

Onder voorbehoud:

  • Leeman & Braet, Klassieke retorica, pp. 46-97

  • Handboek Argumentatie pp 1-31

  • Eemeren F.H.van & A.F. Snoeck Henkemans. Argumentatie. Inleiding in het analyseren,beoordelen en houden van betogen.(Boek aanschaffen)

  • Broek, Jos van den, Koetsenruijter, Willem, Jong, Jaap de , Smit, Laetitia (2010). Beeldtaal, Perspectieven voor makers en gebruikers. Den Haag: Boom Onderwijs. (Boek aanschaffen)

  • Hoogwater, S. (2009).Beeldtaal voor juristen, Grafische modellen om juridische informatie toegankelijker te maken. Boom Onderwijs.

  • Walton, D.N. (2001). Searching for the Roots of the Circumstantial Ad Hominem. (Blackboard)

  • Talisse, R. & Aikin, S. F. (2006). Two Forms of the Straw Man (Blackboard)

  • Andeweg & De Jong: De eerste minuten 7-83, 229-231. (Blackboard)

  • J.C. de Jong en B.A. Andeweg e.a. (2005) De speeches van BZK. Een retorische tekstanalyse van zestien speeches. 2-22, 57-63, 79-84.

  • Max, D.T. ‘The 2,988 Words that changed a Presidency’

  • Braet, A. Retorische kritiek. 2007 (Boek aanschaffen)

  • Fleming, Can pictures be argument? (Blackboard)

  • Birdsell and Groarke Towards a theory of visual argument (Blackboard)

  • Lake, R.A. & Pickering B.A. Argumentation, the Visual, and the Possibility of Refutation: An Exploration.

  • Materiaal van de website van Dave Kopel.

Aanmelden

In de Masterspecialisatie Journalistiek en Nieuwe Media kunnen maximaal 38 studenten toegelaten worden. Er worden toelatingsgesprekken georganiseerd om de toelating te stroomlijnen. De data van deze gesprekken worden op de site van de masterspecialisatie bekend gemaakt.
Studenten die toegelaten zijn, dienen zich ook via Usis voor dit vak aan te melden.

Contact

Bij de docenten: Jaap de Jong of Willem Koetsenruijter

Opmerkingen

Studielast:
De totale studielast voor de cursus is 280 uur / 10 ects

  • colleges: 14 × 3 uur = 42 u =1,5 ects

  • bestuderen literatuur (600 pp à 7 pp/ u = 100 u / 28 = ) 3 ects

  • Leidse Stijl-opdracht 28 uur = 1 ects

  • tussentijdse opdrachten ter voorbereiding op het college 14 × 2u = 28 = 1 ects;

  • extra voorbereiding schriftelijk tentamen (ex reeds bestudeerde literatuur! 42u); 1,5 ects

  • eindwerkstuk (analyse + opinie-artikel) 56 u = 2 ects