Toelatingseisen:
Dit vak is een (extracurriculaire) Honours Class: een keuzeonderdeel binnen het Honours College. Daarnaast kunnen derdejaars studenten die niet het Honours College programma volgen zich ook aanmelden voor de Bachelor Honours Classes. Er vindt een selectie plaats o.a. op basis van motivatie en gemiddeld cijfer van de bacheloropleiding.
Deze cursus is (speciaal ontwikkeld) voor studenten met enige filosofische (en theoretische) belangstelling voor de grondslagen van politiek en recht.
Key words:
Thema's: de relatie tussen recht, politiek, wetenschap, kunst en esthetica; de esthetische dimensies van recht en rechtsvinding; het belang van creativiteit voor de (rechts)cultuur en beschaving.
Vaardigheden: filosofische teksten lezen, daarover van gedachten wisselen (discussiëren), en schrijven.
Disciplines: recht, politiek, theologie, filosofie, kunst, esthetica, geschiedenis.
Beschrijving:
Zijn recht en politiek eerst en vooral wetenschappen en/of vormen van kunst? Hoe verhouden recht en politiek zich tot ‘techniek’ of ‘technê’, het Griekse woord voor kunst- hoe zit het met de kunde, gave, de methoden bij wetenschappelijke vorming? In dit vak leren studenten na te denken over de relatie tussen recht, politiek en esthetica.
‘Recht en kunst zijn als water en vuur.’ ‘Recht is wetenschap en techniek’, volgens deze, nog altijd heersende opvatting, moeten recht en politiek scherp van de kunst onderscheiden worden aangezien ze elkaar niet verdragen.
Het recht wordt veelal opgevat als een (sociale)wetenschap. Recht wordt gezien als een ‘menselijke, sociale techniek’ die de wereld van de kunst, vaak gekenmerkt door het wanordelijke en de chaos van het creatieve, zoveel mogelijk buiten de deur wil houden en (in plaats daarvan) de samenleving een rationele orde en structuur oplegt. In de geschiedenis van de filosofie is het eerst Plato geweest die zich in De Staat (Politeia) sterk tegen de kunst gekeerd heeft en haar buiten de sfeer van recht en politiek heeft willen plaatsen. Zijn filosofie is bepalend gebleven voor hoe de traditie (tot nu toe) deze relatie heeft opgevat.
Maar de traditionele tegen(over)stelling van recht en kunst kan en dient betwijfeld te worden. In de contemporaine filosofie zijn en worden daarvoor sterke argumenten aangedragen. Die argumenten zijn mede ontleend aan antieke, pre-socratische denkers en dichters, als ook aan invloeden uit de joods-christelijke traditie.
Een zeker kunstzinnig en ‘tragisch’ besef lijkt een onmisbare component van ethiek, politiek en recht - zowel in theorie als in praktijk. Hun legitimiteit kent een esthetische dimensie die bij en aan de meeste traditionele rechtsfilosofische en politiek-theoretische denksystemen ontbreekt. Kunst is en blijkt een noodzakelijk correlaat en supplement van de wetenschap. Vooral de 20e-eeuwse naoorlogse denkbeelden van de zogenaamde postmoderne filosofie geven hiervoor sterke, steekhoudende argumenten. Wetenschap, kennistheorie, historie en techniek kennen zekere esthetische dimensies die uit oogpunt van de legitimiteit van recht en politiek – alsmede voor (de vitaliteit van) cultuur en beschaving - van het grootste belang zijn.
De thematiek wordt bestudeerd in een reeks van 8 interactieve bijeenkomsten
aan de hand van drie belangrijke denkers: de hoogleraar classicus en filologie (oude talen) en filosoof Friedrich Nietzsche (1844-1900),
de filosoof Martin Heidegger (1889-1976) en ook wordt in een bijeenkomst aandacht geschonken aan de theoloog en filosoof Paul Tillich (1886-1965), die door Nietzsche en Heidegger zeer beïnvloed is geweest.
Bij en voor het nadenken over de relatie tussen recht, politiek en esthetica lezen wij van hen enkele zeer prikkelende, cruciale teksten. Bij die literatuur zitten ook teksten met theoretische, filosofische en soms abstracte beschouwingen op relatief wat hoger niveau, die echter door studenten met enige filosofische en theoretische belangstelling voor de grondslagen van politiek en recht goed te lezen zijn.
Leerdoelen:
Bij het succesvol afronden van dit vak zul je:
theoretische kennis hebben van de wijsgierige en kennistheoretische uitgangspunten over recht, politiek, tragedie en ‘techniek’ zoals die vooral door het (post)moderne denken naar voren zijn gekomen.
in staat zijn zelfstandig en kritisch te reflecteren op het wezen van recht, politiek en rechtsvinding, meer bepaald op de technisch-wetenschappelijke, ethische en esthetische dimensies daarvan en op de implicaties voor onderwijs en praktijk.
Programma en rooster:
Het programma ziet er als volgt uit:
Acht interactieve bijeenkomsten
I - Do. 9 april 2020 17.15-20.00 uur: Inleiding - Nietzsche – De geboorte van de tragedie (1)
Docent: dr. Timo Slootweg
II - Do. 16 april 2020 17.15-20.00 uur: Nietzsche – De geboorte van de tragedie (2)
Docent: dr. Timo Slootweg
III - Do. 23 april 2020 17.15-20.00 uur: Inleiding – Heidegger – Zijn en tijd
Docent: dr. Timo Slootweg
IV - Do. 30 april 2020 17.15-20.00 uur: Heidegger – De oorsprong van het kunstwerk (1)
Docent: dr. Timo Slootweg
V - Do. 7 mei 2020 17.15-20.00 uur: Heidegger – De oorsprong van het kunstwerk (2)
Docent: dr. Timo Slootweg
VI - Do. 14 mei 2020 17.15-20.00 uur: Heidegger – De vraag naar de techniek (1)
Docent: dr. Gerard Visser
VII - Di. 19 mei 2020 17.15-20.00 uur: Heidegger – De vraag naar de techniek (2)
Docent: dr. Gerard Visser
VIII - Do. 28 mei 2020 17.15-20.00 uur: Paul Tillich – De moed om te zijn
Docent: dr. Timo Slootweg.
De aard c.q. het soort activiteit en de dag van een studie-excursie in de context van het onderwerp wordt t.z.t. afgestemd met de studenten.
Locatie:
KOG, zaal C004.
Literatuurlijst:
Primair:
Friedrich Nietzsche: De geboorte van de tragedie of Griekse cultuur en pessimisme (1872) Amsterdam: Wereldbibliotheek, 2014, pp. 1-114 (gedeeltelijk).
Martin Heidegger: De oorsprong van het kunstwerk, Amsterdam, Boom 2010. De vraag naar de techniek, Nijmegen: Vantilt 2014.
Paul Tillich: De moed om te zijn, Utrecht: Erven J. Bijleveld 2004.
Aristoteles, Poëtica (online).
Secundair:
Timo Slootweg, Uit de schaduw van de wet. Inleiding tot de esthetica van het recht, Antwerpen: Garant 2016;
Gerard Visser, Heideggers vraag naar de techniek. Een commentaar, Nijmegen: Vantilt 2014.
De literatuur wordt later - via Blackboard (BB) - gespecificeerd.
Voor de bestudering van de literatuur zullen - eveneens via BB - aandachts- en zwaartepunten worden aangereikt.
Studielast en werkvorm:
Dit vak is 5 EC waard, wat betekent dat de totale studielast 140 uur bedraagt:
Werkgroepen: 8x werkgroepen à x 3 uur (aanwezigheidsplicht)
Excursies:1 x excursie à 4 uur (aanwezigheidsplicht)
Lezen van literatuur: 10 x 7 uur p/week
Opdrachten & eindopdracht: 42 uur.
Nadere informatie over de excursie wordt later via BB bekendgemaakt.
Toetsing:
De toetsing is als volgt:
20 % actieve deelname gedurende de werkgroepen en andere activiteiten
30 % (ieder 15%) Twee papers op de literatuur voor een sessie van 1000 woorden Paper I: opdracht wordt bekendgemaakt in week III. Deadline week IV. Paper II: opdracht wordt bekendgemaakt in week VI. Deadline week VII.
50 % Een eindopdracht van 3000 woorden
Opdracht wordt bekendgemaakt na afloop van de reeks. Deadline binnen een week na afloop.
Studenten kunnen dit vak alleen succesvol afronden als alle deeltoetsen met een voldoende zijn behaald.
Blackboard:
Blackboard wordt gebruikt in dit vak. Studenten kunnen zich twee weken voorafgaan aan het vak aanmelden voor de Blackboard module.
Aanmelden:
Aanmelden voor dit vak is mogelijk van maandag 4 november tot en met donderdag 14 november tot 23:59 uur via de Honours Academy.
De aanmeldlink zal op de studenten website van de Honours Academy worden geplaatst.
Let op: studenten hoeven zich niet aan te melden in uSis voor de Bachelor Honours Classes. De registratie zal centraal worden gedaan bij succesvolle afronding van het vak.
Contact:
dr. T.J.M. Slootweg: t.j.m.slootweg@law.leiden.univ.nl