Toegangseisen
Bachelor rechtsgeleerdheid (zie ook OER).
Beschrijving
Het vak rechtstheorie en publiekrecht heeft tot doel u inzicht te geven in de centrale begrippen van het publiekecht, hun filosofische grondslagen en hun feitelijk functioneren in de politieke praktijk. In dat kader wordt aandacht besteed aan een aantal cruciale discussies uit de democratie- en staatstheorie: de grondslagen van de moderne staat, het wezen van de democratie, de verdediging van de democratie, de verhouding tussen rechtsstaat en democratie en de bijzondere positie die mensenrechten hierbij innemen. In het bijzonder staat hierbij de democratietheorie van Claude Lefort centraal waarin democratie niet alleen als een regeringsvorm, maar ook als een samenlevingsvorm wordt beschouwd.
In dit verband wordt ook aandacht besteed aan de totalitaire verleiding waaraan elke democratie blootstaat in de vorm van het totalitarisme. Het totalitarisme als samenlevingsvorm wordt nader uitgediept aan de hand van de theorieën van Claude Lefort en Hannah Arendt. In dit licht zal ook aandacht worden besteed aan het populisme en aan de vraag hoe de democratie moet omgaan met diegenen die haar openheid en onbepaaldheid bedreigen (weerbare democratietheorie). Daarbij zal tevens het wetsvoorstel burgerschap besproken worden, aangezien dit wetsvoorstel een goede illustratie vormt van het spanningsveld tussen een neutrale staat en een weerbare democratie.
Omdat mensenrechten een centraal onderdeel vormen van de democratische rechtsstaat, alsmede van de weerbare democratietheorie, wordt afzonderlijk aandacht besteed aan de bijzondere positie die deze rechten innemen binnen de democratie, alsmede aan de (vermeende) universaliteit van deze rechten. Tot slot wordt voor de theorie van het publiekrecht relevante jurisprudentie behandeld. U kunt daarbij denken aan bijvoorbeeld de Urgenda-uitspraak van de Hoge Raad.
Leerdoelen
Doel van het vak:
Doel van het vak is: u inzicht te geven in de fundamentele grondslagen en begrippen van de democratische rechtsstaat, de totalitaire verleiding waaraan deze blootstaat in de vorm van het totalitarisme en u kritisch te laten reflecteren op deze grondslagen en basisbegrippen, tot uiting komend in een presentatie van een eindpaper naar aanleiding van een van de onderwerpen die tijdens het vak aan bod zijn gekomen.
Na afronding van het vak heeft u de volgende kwalificaties verworven:
U kunt de theorieën over de grondslagen van de moderne staat toelichten, weergeven en kritisch evalueren;
U kunt de fundamentele uitgangspunten van, en discussies over, de democratische rechtsstaat toelichten, weergeven en kritisch evalueren;
U kunt verschillende democratietheorieën, alsmede de theorieën over de verdediging van de democratie, toelichten, weergeven en kritisch evalueren;
U heeft inzicht in de aard van het totalitarisme, het verband tussen democratie en het totalitarisme en kunt hier kritisch op reflecteren;
U heeft inzicht in de relatie tussen mensenrechten en democratie en kunt hier kritisch op reflecteren;
U heeft inzicht in theorieën over de universaliteit van mensenrechten en de kritiek hierop en kunt hier kritisch op reflecteren;
U kunt in voor de theorie van het publiekrecht relevante jurisprudentie de rechtsfilosofie en politiek-filosofische aspecten herkennen en kritisch evalueren;
U kunt een gestructureerd betoog schrijven met een inleiding (met probleemstelling) middendeel en conclusie waarin u aan de hand van een navolgbare argumentatie op grond van de voorgeschreven teksten uw probleemstelling beantwoordt.
Rooster
Zie de opleidingspagina van de website.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges
Geen.
Werkgroepen
Aantal: 5 à 4 uur
Naam docent: mr. dr. G. Molier
Vereiste voorbereiding door studenten: de per week voorgeschreven stof bestuderen ten behoeve van de vereiste actieve deelname aan de discussies over de stof. Deelname aan de werkgroepen is verplicht; slechts een van de werkgroepen mag gemist worden.
Toetsing
Toetsvorm(en)
Het schrijven van een paper van 4000 woorden na afloop van het vak. In het paper wordt een onderzoeksvraag of probleemstelling ten aanzien van een thema dat tijdens de colleges aan bod is gekomen beargumenteerd beantwoord vanuit zowel een juridisch als rechts- en politiek-filosofisch perspectief.
Herkansing. Voor degenen die hun paper niet binnen de vastgestelde termijn inleveren of een onvoldoende hiervoor behalen, bestaat een herkansingsmogelijkheid. Voor de herkansingspapers wordt een algemene inleverdatum bekendgemaakt. In bijzondere gevallen kan daarvan afgeweken worden door een individuele afspraak te maken met de docent. Studenten die een onvoldoende hebben behaald bij de eerste kans hebben de keuze tussen het inleveren van een herziene versie van hun oorspronkelijke paper of een geheel nieuw paper.
Examenstof
Tot de examenstof behoren de verplichte literatuur en hetgeen behandeld is tijdens de werkgroepen
Literatuur
Verplicht studiemateriaal
Literatuur: Claude Lefort, Wat is Politiek?, Amsterdam: Boom Klassiek 2016.
Voor overige literatuur: zie Brightspace
Aanmelden
De aanmelding voor hoorcolleges en werkgroepen verloopt via uSis. Met deze aanmelding heeft u tevens toegang tot de digitale leeromgeving van dit vak in Brightspace. Aanmelden kan tot 5 kalenderdagen voor de eerste onderwijsbijeenkomst.
De aanmelding voor (her)tentamens (alleen bij vakken waarbij er sprake is van een tentamen) verloopt ook via uSis. Met deze aanmelding heeft u ook toegang tot de digitale leeromgeving van dit vak in Brightspace. Aanmelden kan tot 10 kalenderdagen voor het tentamen.
Contact
Vakcoördinator: mr. dr. G. Molier
Werkadres: KOG, Steenschuur 25, 2311 ES Leiden, kamer A3.30
Telefoon: 071 - 527 7592
E-mail: g.molier@law.leidenuniv.nl
Instituut/afdeling
Instituut: Metajuridica
Afdeling: Encyclopedie en Filosofie van het recht
Kamernummer secretariaat: KOG, kamer A3.19
Openingstijden: maandag t/m donderdag 09.00 - 16.30 uur en vrijdag 09.00 - 13.00 uur
Telefoon secretariaat: 071 - 527 75 48
E-mail: encyclopedie@law.leidenuniv.nl