Studiegids

nl en

Naar een blijvend hoogwaardig bestuur: implicaties, reorganisaties en hervormingen

Vak
2022-2023

Toegangseisen

n.v.t.

Beschrijving

Hoe kan het openbaar bestuur in Nederland een hoogwaardig niveau behouden en verbeterd worden? In dit vak gaan we uit van een aantal grootschalige en indringende nationale en internationale vragen, eisen en veranderingen en achterliggende factoren, die druk uitoefenen op het functioneren en de kwaliteit van de overheid. Wat zijn de gevolgen voor bestuur en samenleving? Hoe geven ze aanleiding tot een noodzaak van aanpassingen, hervormingen en reorganisaties van overheidsorganisaties om zo adequaat op deze uitdagingen te reageren? Hoe wordt dit uitgewerkt op niveau van afzonderlijke organisaties en afdelingen?

We kijken naar de inhoud en effecten van de (veranderende) afbakening tussen de publieke en private sector met processen van privatisering en collectivisering, en daarnaast regulering, deregulering en re-regulering. Dat bepaalt de omvang van het publieke domein. Binnen dat publieke domein zijn er veranderingen in de verdeling van taken, bevoegdheden en middelen tussen lichamen van territoriaal en functioneel bestuur, zowel binnen Nederland als in internationaal (EU) opzicht. Dat is de (de)centralisatie. De bovengenoemde ontwikkelingen en keuzes zijn niet neutraal: ze hebben gevolgen voor de (gewenste) relatie tussen het openbaar bestuur, politici, ambtenaren en de samenleving, burgers en bedrijven. Denk dan aan burgerparticipatie en een regisseursrol voor overheden. Overheidsoptreden vindt plaats in een politieke en bestuurlijk-juridische context. Wat betekent dit voor het functioneren van de overheidsorganisaties, politici en ambtenaren, maar ook de kwaliteit en modernisering uitvoering en bedrijfsvoering van overheidsorganisaties?

De thema’s zijn:

  1. Context van de voorwaardenscheppende staat en dimensies van het management van de publieke sector en daar optredende veranderingen en hervormingen: een multidimensionaal karakter;
  2. De veranderende afbakening tussen de publieke en private sector met ambigue processen van privatisering, collectivisering, de-, re- en regulering;
  3. De veranderingen in de verdelingen van taken, bevoegdheden en middelen tussen lichamen van territoriaal en functioneel bestuur met consequenties van multischaligheid, de (on)mogelijkheden van integraal bestuur waaronder het intergouvernementeel management en de inhoud en begrenzing van lokale en centrale regietaken;
  4. De meervoudige relaties tussen het openbaar bestuur en burger: burger, onderdaan, klant, cliënt, coproducent en co-provisie: de betrekkingen tussen en samenhang van een voorwaardenscheppend openbaar bestuur en de civil society.
  5. De technische en politieke dimensies van de interne en externe organisatie van bedrijfsvoering (veranderingen), waaronder het publiek leidinggeven, management en leiderschap.
  6. De veranderende relaties tussen politieke en ambtelijke bestuurders en de noodzaak en begrenzing van loyale tegenspraak en appraisal.
  7. De veranderende rol, functie en positie van de politiek- ambtelijke organisatie en haar omgeving: Afronding.

Leerdoelen

Aan het einde van deze cursus is de student in staat om:
1. De omslag van de verzorgingsstaat naar de enabling state over de recente 30 jaar te kunnen beschrijven en de achtergronden en implicaties daarvan te analyseren;
2. Het verband tussen deze omslag met recente publieke sector reorganisaties en hervormingen te benoemen, te vergelijken en kritisch te evalueren;
3. De samenhang tussen publieke sector reorganisaties en hervormingen nationaal en internationaal te begrijpen en kritisch te analyseren vanuit een zogeheten trechtermodel;
4. De relatie van de opkomst van multilevel governance te leggen met de transitie naar de voorwaardenscheppende staat en de daarbij passende hervormingen;
5. Een relatie te leggen vanuit deze thematiek met de eigen beroepspraktijk;
6. Wetenschappelijk onderzoek op het gebied van management van de publieke sector kritisch te beoordelen, zowel in interactie met docenten maar ook onderling door uitwisselingen vanuit de eigen ervaring en werksituatie.
7. Voorbereid zijn op het scriptietraject.

Rooster

Op de openingspagina van de opleiding vind je aan de rechterzijde van de Studiegids doorlinkmogelijkheden naar de website en de roosters, uSis and Brightspace.

Onderwijsvorm

Seminarcolleges en discussies; Gedurende 7 weken twee keer per week bijeenkomsten waarbij we op de onderwerpen ingaan en kijken wat het in concreto betekent voor het overheidsfunctioneren, maar ook de relatie met de private sector, bedrijven, burgers en tussenorganisaties. De thematiek wordt concreet gemaakt aan de hand van praktijksituaties en cases. Daarnaast zijn er gastsprekers en hebben we een paneldiscussie.

Toetsing en weging

Individueel eindpaper (100%) & Presentatie.

Literatuurlijst

  • Meer, F.M. van der (2021), Openbaar bestuur en het ambtelijk apparaat: de gevolgen van een voorwaardenscheppende staat voor de publieke dienst in een multilevel governance systeem Publicatiereeks overheid & arbeid nr. 51. Den Haag: CAOP. (al in jullie bezit)

Nadere literatuur ter verdieping per college aan te geven: WACHT met aanschaf/downloaden

  • Berg, C. F. van den (2017). Dynamics in the Dutch policy advisory system: externalization, politicization and the legacy of pillarization. Policy Sciences, 50(1), 63-84.

  • Berg, C.F. van den en A.C. Belloir (2022) Functionele politisering en politieke fragmentatie: Ontwikkelingen in de ambtelijke top in de periode 2007-2021, in: Bestuurskunde jaargang 2022(2).

  • Berg, C.F. van den en P. ’t Hart (2021) Veteranen van de vierkante kilometer: Een collectief portret, in: Ministerie van BZK, De Top Kijkt Om. Den Haag, Ministerie van BZK.

  • Commissie Geelhoed (2002) Opschaal gewogen Regionaal bestuur in Nederland in de 21ste eeuw.

  • Meer F,M, van der& Gerrit Dijkstra (2021), The latitude for loyal contradiction and public leadership: a conceptual and comparative approach, International Journal of Public Leaderhip 17(4): 301-312.

  • Raadschelders J.C.N., Meer, F.M. van der, & Toonen T.A.J. (2015), The Civil Service in the 21st Century: Comparative Perspectives. Houndsmill: Palgrave/McMillan. (delen)

  • Stellinga, B. (2012). Dertig jaar privatisering, verzelfstandiging en marktwerking. WRR. Amsterdam: AUP.

Inschrijven

Schrijf je via MyStudymap of uSis in voor elk vak en de werkgroepen. Registratie voor vakken en werkgroepen in mogelijk vanaf 13 juli, 13.00 uur. Doe dit op tijd (voor de start van de cursus): sommige vakken en werkgroepen kennen namelijk een limiet. In uSis zie je je persoonlijk rooster en worden de cijfers ingevoerd.

Vanaf het academisch jaar 2020-2021 is Brightspace de digitale leeromgeving van de Universiteit Leiden. Na je inschrijving voor een vak in uSis ben je ook ingeschreven voor de Brightspace omgeving van het vak.

Contact

Prof. dr. F.M. van der meer, f.m.van.der.meer@fgga.leidenuniv.nl
Mr.dr. G.S.A. Dijkstra g.s.a.dijkstra@fgga.leidenuniv.nl
Prof.dr. C.F. van den Berg c.f.van.den.berg@fgga.leidenuniv.nl

Opmerkingen