Helden schrijven geschiedenis: exempla en de rol van het verleden in de Romeinse maatschappij

Toegangseisen

De propedeuse Geschiedenis is voltooid en beide BA2 Werkcolleges zijn met een voldoende afgerond, waarvan één in dezelfde richting als het BA3 Seminar. Met de keuze voor het BA3 Seminar leg je de afstudeerrichting Oude Geschiedenis definitief vast.

Beschrijving

The city of Rome is a tapestry of memory, a landscape lush with buildings and monuments that bear witness to attempts over the centuries to remember as well as forget. (Gowing 2005, 132)

Als samenleving zijn we constant in gesprek met onze voorgangers uit het verleden. Elk land heeft zo zijn eigen nationale helden. De status van die helden verandert voortdurend. De Nederlanders van de negentiende eeuw richtten vol trots een standbeeld op voor J.P. Coen vanwege zijn geweldige handelsmentaliteit. De éénentwintigste-eeuwse burger ziet hem echter vaak als schoolvoorbeeld van koloniale onderdrukking.

De dialoog met heldenfiguren uit het verleden kan in een woord samengevat worden: exemplariteit. Om haar politieke, culturele en sociale identiteit vorm te geven beroept een samenleving zich constant op voorbeelden uit haar geschiedenis. Dit proces vond misschien wel nergens duidelijker plaats dan in de Romeinse oudheid. De stad Rome stond vol met standbeelden van grote staatsmannen en generaals; op tempelinscripties werden hun daden gecommemoreerd; en in redevoeringen en historische teksten werden hun daden telkens opnieuw met verve aangehaald.

Exemplariteit is hot: vooral in de afgelopen 20 jaar is er enorm veel gepubliceerd over dit discours, dat wel wordt gezien als een sleutel tot het doorgronden van het Romeinse normen-en-waardenstelsel en van de manier waarop de Romeinen hun samenleving inrichtten. In dit college gaan we aan de hand van geschreven en materiële bronnen dieper in op de verschillende manifestaties van exemplariteit in de Romeinse maatschappij. We verwerven kennis van recente, cutting edge wetenschappelijke studies, maar we houden ons in eerste instantie bezig met hoe de Romeinen zelf de exemplariteit van het verleden construeerden. Daarbij richten we ons met name op de eerste eeuw na Christus. Hoe herdachten de mensen uit de vroege Keizertijd de grote staatsmannen uit de eerdere Republiek (509 – 31 v. Chr.)? Welke deugden en ondeugden schreven zij hen toe? Uit welke elementen bestaat dit ‘discours’ van exemplariteit precies en verschilt dit per bronnensoort (literair, epigrafisch, materieel)? We zullen eveneens aandacht besteden aan gender en de rol van minderheden binnen de Romeinse visie op exemplarisch leiderschap.

Tijdens het eerste college van dit seminar wordt een (schriftelijke) entreetoets afgenomen over hoofdstukken in Roller (2018) en Hölkeskamp (2004). Zie de literatuurlijst hieronder. Verdere informatie volgt op Brightspace.

Leerdoelen

Algemene leerdoelen

• 1) een wetenschappelijk onderzoek met een beperkte omvang opzetten en uitvoeren, en daarbij:
  a. relatief grote hoeveelheden informatie organiseren en verwerken;
  b. vakliteratuur zoeken, selecteren en ordenen;
  c. een wetenschappelijk debat analyseren;
  d. het eigen onderzoek in het wetenschappelijk debat plaatsen.

• 2) een probleemgestuurd werkstuk schrijven en een referaat houden naar het format van de eerstejaars Themacolleges, en daarbij:
  a. een realistische planning hanteren;
  b. een probleemstelling en deelvragen formuleren;
  c. een beargumenteerde conclusie formuleren;
  d. feedback geven en ontvangen;
  e. aanwijzingen van de docent verwerken.

• 3) reflecteren op de primaire bronnen waarop de literatuur is gebaseerd.

• 4) bronnen selecteren en gebruiken voor eigen onderzoek.

• 5) bronnen analyseren, in een historische context plaatsen en interpreteren.

• 6) participeren in de discussies tijdens colleges.

Leerdoelen, specifiek voor de afstudeerrichting

• 7) De student heeft kennis opgedaan van de Grieks-Romeinse oudheid, met nadruk op de periode 400 v.C. - 400 n.C.; sociaaleconomische structuren, de antieke stad, mentaliteitsgeschiedenis, antieke religie, cultuurcontact.

• 8) De student heeft kennis van en inzicht in de kernbegrippen, de onderzoeksmethoden en –technieken van de afstudeerrichting, met speciale aandacht voor antieke teksten en archeologische bronnen; bronnenkritiek en contextualisering; acculturatietheorie.

Leerdoelen, specifiek voor dit college

De student:

• 9) verwerft kennis van de niveaus waarop het discours van exemplariteit functioneert in de Romeinse samenleving;

• 10) kan in primaire bronnen de verschillende bouwstenen van dit discours herkennen en interpreteren;

• 11) verwerft inzicht in de belangrijkste, algemeen heersende standpunten in het wetenschappelijke debat over exemplariteit;

• 12) kan op basis van een zelfgekozen case study een goed beargumenteerde positie innemen en zo bijdragen aan dit wetenschappelijke debat.

Rooster

De roosters zijn beschikbaar via MyTimetable.

Onderwijsvorm

• Werkcollege met aanwezigheidsplicht

Dit houdt in dat studenten bij alle werkcolleges aanwezig moeten zijn. Indien je toch verhinderd bent dien je dit vooraf te melden aan de docent. De docent bepaalt vervolgens of, en zo ja, hoe het gemiste college door een vervangende opdracht kan worden ingehaald. Als er specifieke beperkingen zijn bij een college dan maakt de docent dat aan het begin kenbaar. Indien je niet voldoet aan voornoemde voorwaarden, word je uitgesloten van deelname.

Toetsing en weging

Toetsing

• Werkstuk (6.000-7.000 woorden exclusief voorblad, inhoudsopgave, bibliografie en voetnoten; probleemgestuurd werkstuk op basis van primair bronnenonderzoek)
  getoetste leerdoelen: 1-5, 7-12

• Entreetoets
  getoetste leerdoelen: 9, 11-12

• Participatie en mondelinge presentatie
  getoetste leerdoelen: 3-5, 6, 9-12

• Opdracht 1 (recensie)
  getoetste leerdoelen: 3-5, 7-9, 11

• Opdracht 2 (eerste versie inleiding)
  getoetste leerdoelen: 1-5, 7-12

Weging

• Werkstuk: 60%

• Entreetoets: 5%

• Presentatie en participatie: 15%

• Opdracht 1: 10%

• Opdracht 2: 10%

Het eindcijfer komt tot stand op basis van het gewogen gemiddelde op basis van de deelcijfers, met daarbij als aanvullende eis dat het werkstuk voldoende moet zijn.

Herkansing

Het werkstuk kan worden herkanst. Hiervoor geldt de deadline zoals aangegeven in het collegeschema op Brightspace.

Inzage en nabespreking werkstuk

Uiterlijk bij het bekendmaken van de uitslag van het werkstuk wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de inzage en nabespreking van het werkstuk plaatsvindt.

Literatuurlijst

Literatuur die we per week lezen, wordt bij aanvang van de cursus bekend (en beschikbaar) gemaakt.

De literatuur voor de entreetoets is de volgende:

• ‘Introduction’: in Roller, M. B. (2018). Models from the Past in Roman Culture. A World of exempla, Cambridge, pp. 1-26.

• ‘Exempla und mos maiorum. Überlegungen zum 'kollektiven Gedächtnis' der Nobilität’: in Hölkeskamp, K.-J. (2004). Senatus Populusque Romanus. Die politische Kultur der Republik-Dimensionen und Deutungen, Franz Steiner Verlag, pp. 169-198.

De monografie van Roller is online beschikbaar via de catalogus van de UB. Het hoofdstuk uit Hölkeskamp 2004 zal digitaal door de docent verstrekt worden op Brightspace.

Inschrijven

Inschrijven via My StudyMap is verplicht.

Contact

• Voor inhoudelijke vragen, neem contact op met de docent (rechts in informatiebalk). Docent is aanwezig op maandag, donderdag en vrijdag in het Huizinga, kamer 1.66a

• Voor informatie over inschrijvingen, toelating, etc: Onderwijsadministratie Huizinga

Opmerkingen

Geen