Studiegids

nl en

Haastige ziekte: Discussies over de Zwarte Dood in laatmiddeleeuws Europa

Vak
2023-2024

Toegangseisen

De BSA-norm is behaald en beide Themacolleges zijn met een voldoende afgerond.

Beschrijving

Pestepidemieën hebben bevolkingsgroepen in Europa, Afrika en Azië meermaals geraakt. Er is redelijke consensus dat de Zwarte Dood Eurzazië en Afrika hard trof in de jaren 1347-1353 en daaropvolgende decennia. Toch discussiëren historici en archeologen volop over de oorzaken en lokale gevolgen van de verspreiding van de bacterie Yersinia pestis, die de Tweede Pestpandemie tussen de veertiende en zeventiende eeuw veroorzaakte. Hoe snel ging de verspreiding op het Aziatische, Afrikaanse en Europese continent? Ging de bacterie via ratten, andere knaagdieren, of van mens tot mens over, via vlooien of speeksel? Hoe verklaarden medische geleerden en stedelingen in die tijd de ziekte en haar besmettelijkheid? Welke rol speelde religie daarin en welke maatregelen werden er getroffen? En wat waren de sociale en economische gevolgen van de demografische krimp als gevolg van de epidemie?

In dit college onderzoeken we hoe en waarom onze vragen naar en kennis van de Zwarte Dood de afgelopen decennia zijn veranderd. Dankzij nieuwe DNA-onderzoekstechnieken, maar ook door meer aandacht voor regio-overschrijdende perspectieven en benaderingen, is onze kijk op de reikwijdte en gevolgen van de pandemie verscherpt. Daarbij sluiten wij aan bij recente discussies over de relatie van de pest tot factoren als hongersnoden en klimaatverandering. Wij zullen reflecteren op de mogelijkheden en beperkingen van osteoarcheologisch onderzoek naar de pest; en van informatie verkregen uit administratieve, verhalende, wetenschappelijke teksten en visuele bronnen. Studenten schrijven een paper over lopende discussies over de oorzaak, beleving, of gevolgen van de pest in verschillende regio’s in Europa, in de stad of op het platteland. Tijdens de colleges zullen we samen bronnen bestuderen zoals pesttraktaten en recepten, verordeningen, schilderijen, en pesthospitalen.

Leerdoelen

Algemene leerdoelen

De student kan:

  • 1) een gezamenlijke opdracht succesvol uitvoeren;

  • 2) een onderzoek met een beperkte omvang opzetten en uitvoeren, en daarbij:

a. vakliteratuur zoeken, selecteren en ordenen;

b. relatief grote hoeveelheden informatie organiseren en verwerken;

c. een wetenschappelijk debat analyseren;

d. het eigen onderzoek in het wetenschappelijk debat plaatsen

  • 3) reflecteren op de primaire bronnen waarop de literatuur is gebaseerd;

  • 4) een probleemgestuurd werkstuk schrijven en een referaat houden naar het format van de eerstejaars Themacolleges, en daarbij;

a. een realistische planning hanteren;

b. een probleemstelling en deelvragen formuleren;

c. een beargumenteerde conclusie formuleren;

d. feedback geven en ontvangen;

e. aanwijzingen van de docent verwerken.

  • 5) participeren in de discussies tijdens colleges.

Leerdoelen, specifiek voor de afstudeerrichting

  • 6) De student heeft kennis opgedaan van de afstudeerrichting(en) waartoe het BA-Werkcollege behoort;

  • bij de afstudeerrichting Middeleeuwse Geschiedenis: van de middeleeuwse grondslagen van de Europese geschiedenis; in het bijzonder van etniciteit, staatsvorming, internationale handel en scheepvaart, en contacten met de buiten-Europese wereld.

  • 7) De student heeft kennis van en inzicht in de kernbegrippen, de onderzoeksmethoden en –technieken van de afstudeerrichting, met speciale aandacht;

  • bij de afstudeerrichting Middeleeuwse Geschiedenis: voor het gebruik van laatmiddeleeuwse administratieve bronnen en geschiedschrijving met betrekking tot de Nederlanden in brede zin; paleografie, bronnenkunde.

Leerdoelen, specifiek voor dit college

  • 8) verwerft globale kennis van de geschiedenis van epidemieën in de Middeleeuwen.

  • 9) verkrijgt inzicht in de belangrijkste discussies over de oorzaken en sociale, culturele, religieuze en politieke responsen op epidemieën.

  • 10) oefent in het opzetten, documenteren en uitvoeren van eigen historisch onderzoek naar een relevant onderwerp dat vooral gebaseerd zal zijn op secundaire literatuur, alsmede in het (mondeling en schriftelijk) rapporteren hierover.

Rooster

De roosters zijn beschikbaar via MyTimetable.

Onderwijsvorm

  • Werkcollege met aanwezigheidsplicht

Dit houdt in dat studenten bij alle werkcolleges aanwezig moeten zijn. Indien je toch verhinderd bent dien je dit vooraf te melden aan de docent. De docent bepaalt vervolgens of, en zo ja, hoe het gemiste college door een vervangende opdracht kan worden ingehaald. Als er specifieke beperkingen zijn bij een college dan maakt de docent dat aan het begin kenbaar. Indien jet niet voldoet aan voornoemde voorwaarden, word je uitgesloten van deelname.

Toetsing en weging

Toetsing

  • Werkstuk (5.000-6.000 woorden gebaseerd op literatuur; exclusief voorblad, inhoudsopgave, bibliografie, voetnoten)

getoetste leerdoelen: 2-4, 7-8

  • Mondelinge presentatie

getoetste leerdoelen: 3-4, 7-8

  • Participatie

getoetste leerdoelen: 1, 5, 8

  • Opdracht 1 (Literatuurrapport)

getoetste leerdoelen: 6, 9

Weging

  • Werkstuk: 70 %

  • Mondelinge presentatie: 10 %

  • Participatie: 10 %

  • Opdracht 1: 10 %

Het eindcijfer komt tot stand op basis van het gewogen gemiddelde op basis van de deelcijfers, met daarbij als aanvullende eis dat het werkstuk voldoende moet zijn.

Deadlines

Voor het inleveren van deopdrachten en het werkstuk geldt de deadline, zoals aangegeven in de corresponderende Brightspace cursus.

Herkansing

Het werkstuk kan worden herkanst. Hiervoor geldt de deadline zoals aangegeven in de corresponderende Brightspace cursus.

Inzage en nabespreking werkstuk

Uiterlijk bij het bekendmaken van de uitslag van het werkstuk wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de inzage en nabespreking van het werkstuk plaatsvindt.

Literatuurlijst

  • J. Aberth, The Black Death: A New History of the Great Mortality in Europe, 1347-1500 (Oxford, 2022)

  • Verdere literatuur staat per week vermeld in de cursushandleiding op Brightspace.

Inschrijven

Inschrijven via MyStudyMap is verplicht.
Informatie over het inschrijven voor vakken en tentamens kun je hier vinden

Contact

  • Voor inhoudelijke vragen, neem contact op met de docent (rechts in informatiebalk).

  • Voor informatie over inschrijvingen, toelating, etc: Onderwijsadministratie Huizinga

Opmerkingen

Niet van toepassing.