Studiegids

nl en

Zuid-Afrikaanse Taalkunde

Vak
2025-2026

Toegangseisen

Studenten moeten een basiskennis van het Nederlands hebben om deze cursus te kunnen volgen. Er wordt een vergelijkende aanpak gehanteerd vanwege de talige verwantschap tussen het Afrikaans en het Nederlands.

Beschrijving

Deel A: Verwerving van het Afrikaans
De cursus heeft als doel studenten een basiswoordenschat en taalpatronen bij te brengen die nauw verband houden met het dagelijks leven. De focus ligt op communicatieve taalverwerving, met geïntegreerde vaardigheden (lezen, luisteren, spreken, schrijven), evenals culturele bewustwording en taalstructuren die relevant zijn voor een B1/B2 vaardigheidsniveau. De cursus is gericht op Nederlandstalige studenten met belangstelling voor de Afrikaanse taal, cultuur en literatuur. De taal zoals die in deze cursus gebruikt wordt, weerspiegelt Gebruiksafrikaans zoals het door gewone sprekers in dagelijkse gesprekken wordt gebruikt.

Week 1: Maak kennis met elkaar in het Afrikaans – introductie

  • Introductie tot de Afrikaanse taal en cultuur

  • Hoe, waar en door wie wordt Afrikaans gebruikt?

  • Afrikaans en zijn verscheidenheid

  • Begroetingsvormen

  • Persoonlijke interesses

  • Biografische gegevens

  • Grammatica: uitspraak van Afrikaanse klanken

Week 2: Familie, relaties en het dagelijks leven

  • Praten over familie, relaties, gezinsrollen

  • Dagelijkse activiteiten en hobby’s

  • Woordenschat: synoniemen en antoniemen

  • Grammatica: tijdconstructies, werkwoorden, woordvolgorde in enkelvoudige zinnen

Week 3: Afrikaans op straat

  • Verkenning van Afrikaanse muziek en andere teksten

  • Afrikaans op straat en op schermen: hoe klinkt en ziet het Afrikaans eruit op verschillende platforms

  • Grammatica: voornaamwoorden, bijvoeglijke naamwoorden, trappen van vergelijking, de ontkenning

Week 4: Eten en cultuur

  • Zuid-Afrikaanse gerechten, restaurants en winkelen

  • Verschillen in eetgewoonten tussen Zuid-Afrikanen en Nederlanders en/of Belgen

  • Gerechten, feestdagen en kookmethodes

  • Grammatica: meervoudsvormen, verkleinwoorden, hulpwerkwoorden

Week 5: Verken Zuid-Afrika

  • Een reis door Zuid-Afrika

  • Toeristische attracties in Zuid-Afrika

  • Richting- en plaatsaanduidingen

  • Grammatica: basiszinsconstructie, tijdsaanduidingen, woordvolgorde in samengestelde zinnen, voegwoorden

Week 6: Taalverandering in het Afrikaans

  • Varianten van het Afrikaans

  • Wie spreekt hoe?

  • Taal als onderdeel van identiteit

  • Grammatica: idiomen in het Afrikaans, vraag- en antwoordconstructies, actieve en passieve constructies

Deel B: “Wiens taal is het eigenlijk?” Een sociolinguïstisch overzicht van de taalpolitiek van het Afrikaans
Het tweede deel van de cursus biedt een overzicht van de historische en hedendaagse taalpolitiek van het Afrikaans. Dit deel is verdeeld in twee hoofdthema’s: 1) Taalplanning voor taalapartheid en 2) Taalplanning voor taaldemocratisering

Week 1: De standaardisering van het Afrikaans

  • Eerste en Tweede Taalbeweging

  • Theorie over taalplanning

  • Het “andere” Afrikaans

Week 2: Kaapse Afrikaans – een overzicht

  • Geschiedenis van Kaapse Afrikaans

  • Kaapse Afrikaans vs. Standaardafrikaans

  • Taalkenmerken van Kaapse Afrikaans

Week 3: Taalapartheid in het taalklaslokaal

  • Ideologie van de standaardtaal

  • Taal als cultureel kapitaal

  • Afrikaans-handboeken en de delegitimatie van Kaapse Afrikaans

  • Bespreking van reflectieve essay

Week 4: Deconstructie van taalkundige hegemonie met Afrikaaps (2010)

  • Vertoning van de documentaire Afrikaaps (2010)

  • Vragen en antwoorden met regisseur Dylan Valley (onder voorbehoud)

Week 5: Deconstructie van taalkundige hegemonie met Afrikaaps (2010) (2)

  • Introductie tot Kritische Discoursanalyse

  • Praktische toepassing van CDA op Afrikaaps (2010)

  • Bespreking van de eindopdracht

Week 6: Herstandaardisering van het Afrikaans?

  • Derde Taalbeweging

  • Taaldemocratisering als herstandaardisering

  • Samenvatting en toekomstperspectieven

Leerdoelen

Deel A:

  • Competentie in het Afrikaans aantonen op niveau B1 van het Europees Referentiekader;

  • Communiceren in het Afrikaans met behulp van basiswoordenschat, grammaticale structuren, taalpatronen en idiomatische uitdrukkingen;

  • Bekwaamheid in de Afrikaanse fonetiek aantonen;

  • Fundamentele lees-, schrijf-, luister- en spreekvaardigheden in het Afrikaans demonstreren in algemeen bekende realistische situaties.

Deel B:
Na afronding van Deel 2/Sectie B kun je:

  • een overzicht geven van de standaardisering van het Afrikaans;

  • beter inzicht krijgen in de geschiedenis en taalkenmerken van Kaapse Afrikaans;

  • de gespannen relatie tussen Standaardafrikaans en Kaapse Afrikaans bespreken;

  • het effect van taalhoudingen en ideologieën in het Afrikaans-taalonderwijs evalueren;

  • kritische theorie toepassen op teksten om te laten zien hoe taalkundige discriminatie wordt gereproduceerd of ontmanteld.

Rooster

De roosters zijn beschikbaar via My Timetable.

Onderwijsvorm

Hoorcolleges (primair), maar ook met zelfstandig onderzoek en werk.

Toetsing en weging

Toetsing

Deel A:

  • Individuele invulopdracht elke week tijdens het college

  • Schriftelijke toets

  • Mondelinge toets

Deel B:

  • Individuele opdracht: Studenten schrijven een kort reflectief essay over de standaardtaalideologie en hoe die tot uiting komt in Afrikaans-handboeken.

  • Groepsopdracht: Een video-essay waarin studenten Kritische Discoursanalyse toepassen om te analyseren hoe de documentaire Afrikaaps (2010) de hegemonie van het Standaardafrikaans uitdaagt.

Weging

Deel A:

  • Individuele invulopdracht x 6: 30%

  • Schriftelijke toets: 10%

  • Mondelinge toets: 10%

Deel B:

  • Individuele opdracht: 20%

  • Groepsopdracht: 30%

Het eindcijfer voor de cursus komt tot stand door de bepaling van het gewogen gemiddelde op basis van deelcijfers. Om de cursus te behalen moet het gewogen gemiddelde van de deelcijfers een 5,5 of hoger zijn.

Herkansing

Herschrijven van individuele opdrachten binnen een week na voltooiing.

Inzage en nabespreking

Een nabespreking wordt georganiseerd indien een student hierom verzoekt binnen 30 dagen na bekendmaking van het resultaat.

Literatuurlijst

Deel A: Studenten zullen wekelijks tegen dinsdag toegang krijgen tot het relevante lesmateriaal op het online platform van de universiteit ter voorbereiding op de colleges. Activiteiten die wekelijks moeten worden voltooid, zullen ook op het platform beschikbaar zijn.

Deel B:

Voorgeschreven literatuur:

  • Afrikaaps. 2010. Kaapstad: Plexus Films.

  • Basson, E. 2022. Van daar na waar? ’n Oorsigtelike blik op die herstandaardiseringsdebat van Afrikaans. LitNet Akademies, 19(1): 105–137.

  • Hendricks, F. 2016. Die aard en konteks van Kaaps: ’n hedendaagse, verledetydse en toekomsperspektief. In Hendricks, F. en C. Dyers (reds.). 2016. Kaaps in fokus. Stellenbosch: Sun Media. 1–37.

  • Milroy, J. 2001. Language ideologies and standardisation. Journal of Sociolinguistics, 5(4): 530–55.

  • Willemse, H. 2018. The hidden histories of Afrikaans. In: Mapungubwe Institute for Strategic Reflections (MISTRA). 2018. Whiteness, Afrikaans, Afrikaners: Addressing Post-Apartheid Legacies, Privileges and Burdens. Johannesburg: MISTRA. 115–130.

Aanbevolen materialen:

  • Cooper, A. 2018. “You can’t write in Kaapse Afrikaans in your question paper ... The terms must be right”: Race- and class-infused language ideologies in educational places on the Cape Flats. Educational Research for Social Change, 7(1): 30–45.

  • Hugo, D. (red.). 2010. Halala Afrikaans. Pretoria: Protea Boekhuis.

  • Lippi-Green, R. 1994. Accent, standard language ideology, and discriminatory pretext in the

  • courts. Language in Society, 23(2): 163–198.

  • Reagan, T. 2016. The conceptualization of language legitimacy. Critical Inquiry in Language

  • Studies, 13(1): 1–19.

  • Pokpas, L. & Van Gensen, A. 1992. Afrikaans en ideologie in taalbeplanning: ’n stryd van standpunte. In Webb, V. (red.). 1992. Afrikaans ná apartheid. Pretoria: J.L. van Schaik.

  • Oosthuizen, J. 2023. Die einde van Standaardafrikaans en begin van Algemene Afrikaans. LitNet. https://www.litnet.co.za/die-einde-van-standaardafrikaans-en-begin-van-algemene-afrikaans (16 April 2024 geraadpleeg).

  • Stroop, J.P.A. 1992. Towards the end of the standard language in the Netherlands. In Van Leuvensteijn en Berns (reds.) 1992. Dialect and standard language in the English, Dutch, German and Norwegian language areas. Verhandelingen, afdeling letterkunde, nieuwe reeks, deel 150. Amsterdam: Koninkljike Nederlandse Akademie van Wetenschappen.

Inschrijven

Inschrijven via MyStudyMap is verplicht.
Informatie over het inschrijven voor vakken en tentamens kun je hier vinden.

Contact

  • Voor inhoudelijke vragen, neem contact op met de docent (rechts in informatiebalk).

  • Voor informatie over inschrijvingen, toelating, etc: Onderwijsadministratie Reuvensplaats

Opmerkingen

N.v.t.