Beschrijving
De verhouding tussen de rechter en de politiek heeft de laatste jaren veel aandacht gekregen. In toenemende mate leggen belangenorganisaties en individuen vragen aan de rechter voor met politieke elementen of zaken waarover de politieke besluitvorming nog gaande is. De zaak die door de Stichting Urgenda in 2014 is aangespannen om de Nederlandse Staat te dwingen om maatregelen te treffen om de CO2 -uitstoot te reduceren is een bekend voorbeeld hiervan. Andere recente zaken betreffen het verbod op het uitvoeren van F35-onderdelen, een verbod om water af te sluiten van gezinnen met minderjarige kinderen en het verbod om een avondklok in te stellen. Maar niet alleen in het civiele recht worden dergelijke zaken behandeld. Ook in het bestuursrecht en strafrecht lijkt zich een vergelijkbare trend voor te doen. Zo hebben de stikstofuitspraken van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State grote impact gehad op het beleid en de wetgeving, en via de beklagprocedure van artikel 12 Wetboek van Strafvordering worden zaken met een politiek karakter aan de orde gesteld. Denk bijvoorbeeld aan de vervolging van het Tweede Kamerlid Wilders voor het doen van beledigende uitspraken.
Deze ontwikkeling wordt op verschillende manieren ontvangen. Aan de ene kant biedt de tussenkomst van de rechter de mogelijkheid om in zaken waarin de uitvoerende macht en de wetgever onvoldoende aandacht hebben voor deelbelangen en in strijd handelen met internationaal recht, rechtsbescherming te krijgen. Ook kunnen burgers en belangenorganisaties de overheid, die op belangrijke maatschappelijke en politieke kwesties niet tot besluitvorming of een adequate uitvoering van eigen regels of beleid komt, tot handelen dwingen. Tegelijkertijd is er ook kritiek. De rechter zou zich te veel mengen in vraagstukken die aan de politiek zijn, rechters krijgen te veel macht en proberen, zonder dat zij daarvoor een mandaat hebben, een eigen agenda door te voeren.
In dit vak zullen al deze thema’s vanuit een multidisciplinair perspectief benaderd worden. Naast juridische theorieën, zal ook vanuit de rechtsfilosofie, legitimiteitstheorieën en theorieën over de democratische rechtsstaat naar de thematiek gekeken worden. Naast Rogier Hartendorp, zullen Sophie Koning en Rowie Stolk als docenten optreden.
Een belangrijke component van het vak zijn gesprekken met verschillende hoofdrolspelers uit de rechtspraktijk en politiek, die vanuit hun perspectief en ervaring over het onderwerp zullen vertellen. Jelle Klaas (advocaat in public interest litigation zaken), Hans Hofhuis (oud-rechter en indertijd voorzitter van de Urgenda-combinatie), Joost Sneller (Tweede Kamerlid D66) en Dineke de Groot (president Hoge Raad) zullen als gastsprekers optreden.
Leerdoelen
Aan het einde van dit vak heb je kennis van:
1. de manieren waarop rechters in verschillende rechtsgebieden in aanraking komen met zaken met een politieke component;
2. een aantal relevante theorieën over de democratische rechtsstaat en legitimiteit van rechterlijke beslissingen;
3. de belangrijkste ontwikkelingen rondom de verhouding tussen rechter en politiek;
4. de belangrijkste dilemma’s en vraagstukken die leven bij actoren in de rechtspraktijk en politiek rondom dit thema; en
5 het schrijven van een reflectiepaper en essay.
Rooster
Week 1: woensdag 28 januari, 17.15-20.00 uur (KOG A0.14)
Week 2: Geen bijeenkomst
Week 3: woensdag 11 februari, 17.15-19.00 uur (KOG A0.14)
Week 4: woensdag 18 februari, 15.15-17.00 uur (Wijnhaven 3.12A/B)
Week 5: woensdag 25 februari, 17.15-19.00 uur (Wijnhaven 3.54)
Week 6: woensdag 4 maart, 17.15-19.00 uur (Wijnhaven 3.54)
Week 7: woensdag 11 maart, 17.15-19.00 uur (Wijnhaven 3.54)
De bijeenkomsten in de weken 1 en 3 vinden plaats op het KOG en bijeenkomsten in de weken 4 tot en met 7 vinden plaats bij de Campus Den Haag, Locatie Wijnhaven.
Aanwezigheid is verplicht voor dit vak en van studenten wordt verwacht dat ze goed voorbereid naar de bijeenkomsten komen. De gesprekken met de gastsprekers zullen door studenten voorbereid en vormgegeven worden. Hiervoor worden groepsopdrachten gegeven (pass/fail).
Toetsing
- Essay (bestaande uit een reflectiepaper en een eindopdracht)
De “pass/fail method” wordt tijdens deze cursus gehanteerd. Het vak wordt dus niet afgesloten met een cijfer. Studenten krijgen feedback op alles wat ze inleveren.
Brightspace
Meer informatie is te vinden op Brightspace.
Literatuur
De leeslijst zal bekend worden gemaakt in de syllabus op Brightspace.
Aanmelden
Studenten ontvangen een uitnodiging voor aanmelding via de Brightspacepagina van Honours College Law.
Maximum aantal deelnemers
20
Contact
Vakcoördinator: prof.mr.dr. Rogier Hartendorp
Werkadres: Kamerlingh Onnes Gebouw, kamernummer A1.58
Contact information: Voor administratieve vragen graag mailen naar honours@law.leidenuniv.nl, inhoudelijke vragen naar r.c.hartendorp@law.leidenuniv.nl.