De titel Musurgia retorica is ontleend aan Athanasius Kirchers traktaat Musurgia universalis (Rome 1650). Kircher beschrijft de retorische muziekleer van zijn tijd en laat op systematische wijze allerlei compositorische basisprincipes de revue passeren om als hulpmiddel in te zetten voor het componeren van een overtuigende compositie in combinatie met tekst.
Literatuur en muziek hebben onder retorische vleugels vele gemeenschappelijke kenmerken. Beide hebben elkaar in de loop van de geschiedenis voortdurend over en weer be?loed. Quintilianus noemde muziek al het belangrijkste richtpunt voor zijn redevoeringen. In de zestiende eeuw is de verbinding precies andersom: muziek wordt tot dienares van het woord. Iedere gedrukte rede, maar ook iedere compositie, ieder fijnzinnig gedicht, maar ook ieder madrigaal getuigt van een intense verweving met de klassieke retorische verworvenheden. Het werk van Kircher is slechts een leerboek uit een schier eindeloze rij waarin de verbinding tussen muziek en spraak wordt uiteengezet, een reeks vanaf de vroege zestiende tot aan het eind van de achttiende eeuw. Zelfs Mozart en Schubert ontkomen in hun compositorisch oeuvre niet aan deze historische wortels. Doel van deze collegereeks is om deze lijn vanaf het einde van de zestiende eeuw aan de hand van de belangrijkste traktaten tot in de achttiende eeuw te volgen, met bijzondere aandacht voor de kruisbestuiving van muziek en literatuur op het gebied van retorica en Affectenlehre, onderzoek te doen naar de wederzijdse be?shy;vloeding en op zoek te gaan naar eloquente beelden in po?e en muziek. Onderwerpen die ondermeer aan bod komen, zijn: de betekenis van de retorica in de klassieke Oudheid, het ontstaan van de relatie tussen retorica en muziek, mani?sme in de Italiaanse po?e op de grens van de zestiende en de zeventiende eeuw, muziek in het theater, onderzoek naar het affectbegrip in de Barok vanaf Descartes en Kircher, tekst en muziek in het werk van Heinrich Sch? figurenleer, etc.
Onderwijsvormen
Hoor- en werkcollege.
Studiemateriaal
Reader wordt bij aanvang van de colleges uitgereikt. Toegang tot het naslagwerk: John Tyrrell (ed.), The new Grove dictionary of music and musicians, (2nd ed.). New York: Grove, 2001.
Toetsing
Aan het einde van ieder semester schrijven studenten een paper. Deze paper bevat een analytische verwerking van de aangeboden leerstof aan de hand van een zelfgekozen muziekwerk uit de periode van laat-Renaissance of Barok.
Toegangseis
Kennis van het notenschrift en affiniteit met barokmuziek.
Rooster
Eerste en tweede semester om de twee weken. De colleges vinden plaats in de collegezaal van het KC, op woensdag om 15.30 uur. Preciese tijdstip wordt nader bekendgemaakt. Eerste college: 19 september.
Inschrijving
Faculteit der Kunsten, drs. Marijke Hamel, e-mail: secretariaat@kunsten.leidenuniv.nl, telefoon: 071 527 18 05.
Studiebelasting
4 ects.
Meer informatie
Jan Kleinbussink, telefoon: 070 315 14 01, e-mail: j.kleinbussink@staff.koncon.nl.