Het college biedt een introductie tot de geschiedenis van het Caraïbisch gebied. Aan de hand van drie thema’s, te weten handel, migratie en dekolonisatie, zal een overzicht worden gegeven van de belangrijkste ontwikkelingen in de afgelopen vijf eeuwen. Daarbij zal onder andere worden ingegaan op verschijnselen als handelsnetwerken en plantagekoloniën, slavernij, slavenhandel en contractarbeid, en etniciteit, natievorming en onafhankelijkheid. Er zal aandacht zijn voor de Spaanstalige, Franstalige, Engelstalige en Nederlandstalige Caraïben.
Rooster
Onderwijsvorm
Hoorcollege
A la Carte- en Contractonderwijs
Belangstellenden die deze cursus in het kader van A la carte onderwijs willen volgen (zonder tentamen), vinden hier meer informatie over kosten, inschrijving, voorwaarden etc.
Belangstellenden die deze cursus in het kader van Contractonderwijs willen volgen (met tentamen), vinden hier meer informatie over kosten, inschrijving, voorwaarden etc.
Leerdoelen
Het verkrijgen van een overzicht van en een dieper inzicht in de geschiedenis van het Caraïbisch gebied, aan de hand van een thematische behandeling van de belangrijkste ontwikkelingen.
Literatuur
5 ECTS:
F.W. Knight, The Caribbean: The Genesis of a Fragmented Nationalism, 2nd ed. (New York: Oxford University Press, 1990) ISBN 0195022432
Gert Oostindie and Inge Klinkers, Decolonising the Caribbean: Dutch Policies in a Comparative Perspective (Amsterdam: Amsterdam University Press, 2003) ISBN 978 90 5356 654 1
Voor een tentamen van 10 ECTS dienen bovendien te worden bestudeerd:
P.C. Emmer, De Nederlandse slavenhandel 1500-1850 (Amsterdam: Arbeiderspers, 2003) IBSN 90 295 1509 0
Henk den Heijer, De geschiedenis van de WIC (Zutphen: Walburg Pers, 1994) ISBN 90 601 1912 6
Richard Hillman and Thomas D’ Augustino (eds), Understanding the Contemporary Caribbean. Boulder: Lynne Rienner Publishers, 2003.
Toetsing
Schriftelijk tentamen met enkele essayvragen.
Informatie
Bij de coördinator: P.J.J.Meel@hum.leidenuniv.nl.
Blackboard/webpagina
Ja.
Overzicht
Vier colleges over handel (Den Heijer)
Vanaf de ontdekking van het Caraïbisch gebied heeft handel een belangrijke rol gespeeld. De Europeanen haalden er onder meer verfstoffen, tropische producten en edelmetalen vandaan. Aanvankelijk werd handel gedreven met indianen, maar al snel ontwikkelden zich plantagekoloniën die werden bevolkt door Europese kolonisten en Afrikaanse slaven. Suiker, cacao, koffie en andere tropische landbouwproducten werden in grote hoeveelheden naar Europa verscheept. Omgekeerd vonden Europese producten hun weg naar de koloniën. In de zeventiende eeuw werd het Caraïbisch gebied onderdeel van een Atlantische economie die Europa, Afrika en Amerika verbond. Na de afschaffing van de slavenhandel en slavernij en de dekolonisatie in de negentiende eeuw verdwenen de oude handelsnetwerken. Nieuwe contacten met de Verenigde Staten en Zuid-Amerikaanse landen kwamen er voor in de plaats.
In het eerste college wordt ingegaan op de ontwikkeling van de handel en de scheepvaart tussen Europa en het Caraïbisch gebied in de zestiende eeuw. Er zal aandacht worden besteed aan scheepvaartverbindingen (flotas en galeones), aan producten waarin werd gehandeld en aan het ontstaan en functioneren van handelsnetwerken. De nadruk ligt op het Spaanse handelsnetwerk. Het tweede college staat in het teken van de ontwikkeling van plantagekoloniën in het Caraïbisch gebied in de zeventiende en achttiende eeuw. In het derde college wordt ingezoomd op de rol van de Nederlandse handelsknooppunten Curaçao en Sint Eustatius. Deze eilanden waren belangrijke doorvoerhavens voor Europese en tropische producten, een rol die zij in de negentiende eeuw verloren. Het vierde college gaat in op de rol die het Caraïbisch gebied heeft gespeeld in het Atlantisch handelsnetwerk waar ook Europa, West-Afrika en Noord-Amerika deel van uitmaakten.
Vier colleges over slavenhandel, slavernij en contractmigratie (Emmer)
Er is geen regio in de wereldgeschiedenis, die zo gevormd is door slavenhandel, slavernij en migratie als het Caraïbisch gebied. Onmiddellijk na de komst van Columbus begon de demografische achteruitgang van de Indiaanse bevolking, die veel sneller verliep dan elders in de Nieuwe Wereld. De plaats van de Indianen werd ingenomen door kolonisten en contractarbeiders uit Europa. Hun aantal bleek te klein om in de groeiende vraag naar arbeid te voorzien, een gevolg van de snelle groei van de exporteconomie. In die vraag werd voorzien door de komst van ruim vier miljoen slaven uit Afrika. Tegen het einde van de achttiende eeuw ontstond er in West-Europa een massale protestbeweging, die pleitte voor de afschaffing van de slavenhandel en in de loop van de 19de eeuw werden zowel de handel als de slavernij zelf buiten de wet geplaatst. Weer ontstond een gebrek aan arbeid in sommige delen van het Caraïbisch gebied. Pogingen om Europeanen voor het plantagewerk in de regio te interesseren, liepen op niets uit. In plaats daarvan werden ongeveer een half miljoen Aziaten naar het Caraïbisch gebied gehaald, afkomstig uit China, Brits-Indië en Java. Maar daarmee was de migratiegeschiedenis van het Caraïbisch gebied nog lang niet ten einde. In de 20ste eeuw trokken veel nazaten van slaven en contractarbeiders weg naar veelbelovende bestemmingen als Europa en de VS.
In het eerste college zal de slavenhandel aan de orde komen, die bijna vier eeuwen duurde, namelijk van 1492 tot 1865. In dit college passeren de revue: het aanbod en de aankoop van slaven in Afrika, het vervoer, de medische zorg en de mortaliteit tijdens de oversteek van Afrika naar het Caraïbisch gebied. Het tweede college bestaat uit een overzicht van de slavernij tussen 1500 en 1886, waarin met name de vraag aan de orde komt waarom onder de slaven in de meeste Caraïbische gebieden de sterftecijfers hoger waren dan de geboortecijfers. In het derde college komt volgens hetzelfde stramien de migratie van contractarbeiders uit Azië ter sprake: aanbod en selectie in China, India en Java, het vervoer naar het Caraïbisch gebied, de mortaliteit aan boord en de medische zorg evenals het verblijf in West-Indië en de retourpassage na afloop van het contract. Het vierde college behandelt de recente migratie vanuit het Caraïbisch gebied, die grotendeels gericht was en is op de VS en de vroegere koloniale moederlanden. De migratie uit de Nederlandse Antillen en Suriname naar Nederland vanaf 1945 fungeert daarbij als voorbeeld.
Vier colleges over dekolonisatie (Meel)
De dekolonisatie van het Caraïbisch gebied kent een geschiedenis van ruim twee eeuwen en geldt nog altijd als onvoltooid. Het dekolonisatieproces startte in 1804 met een slavenrevolutie, waarmee Haïti zich vrijmaakte van Frankrijk. De stichting van deze ‘eerste zwarte republiek’ – die als een sociale revolutie kan worden betiteld – werd in de 19e eeuw gevolgd door de niet minder gewelddadige losmaking van de Dominicaanse Republiek en Cuba van Spanje. De meeste Caraïbische landen verkregen hun (in de regel vreedzaam overeengekomen) onafhankelijkheid echter na de Tweede Wereldoorlog, te beginnen bij Jamaica en Trinidad & Tobago in 1962. Het laatste Caraïbische land dat zichzelf tot een onafhankelijke staat constitueerde, was St. Kitts and Nevis in 1983. Sindsdien is in het Caraïbisch gebied het denken over dekolonisatie steeds meer beïnvloed door discussies over en ontwikkelingen richting globalisering. In dit verband kan de vraag worden gesteld of dekolonisatie en globalisering tegengestelde dan wel complementaire processen zijn.
In het eerste college zal worden ingegaan op de typen dekolonisatie die in het Caraïbisch gebied kunnen worden onderscheiden. De aandacht zal daarbij uitgaan naar de politieke, sociaal-economische en culturele aspecten van dekolonisatie, meer in het bijzonder naar de gehanteerde staatkundige modellen en de obstakels waarmee landen worstelden in hun streven naar natievorming in de periode volgend op de formele beëindiging van de koloniale verhoudingen. Het tweede college richt zich op Haïti. Hierin zal de onafhankelijkheidswording centraal staan, maar ook de doorwerking van de ontwikkelingen die toen in gang werden gezet, in het bijzonder onder de Duvalier- dynastie. Het derde college behandelt de stadia van ‘vrijmaking’ die Cuba doorliep, beginnend bij de 19e-eeuwse onafhankelijkheidsoorlogen en eindigend bij het Castro-regime dat sinds 1959 de politieke koers op het eiland heeft bepaald. Het vierde college zal gewijd zijn aan de dekolonisatie van Suriname. Daarbij zal in het bijzonder worden ingegaan op de achtergronden van de soevereiniteitsoverdracht en op de relaties die Suriname sinds 1975 met Nederland heeft onderhouden.
Aanmeldingen Cursussen, Werkgroepen en Tentamens
Aanmelden via U-TWIST, zie aanmeldingsprocedure.