In de Unie van Utrecht (1579) garandeerden de opstandige Nederlandse provincies gewetensvrijheid voor alle inwoners. In hun gewesten zou niemand mogen worden vervolgd vanwege zijn geloof. Maar daar was niet iedereen het mee eens. In de nieuwe Nederlandse Republiek werd de gereformeerde religie de publieke kerk en kregen andere denominaties niet dezelfde rechten. In de oorlog tegen Spanje vormden trouwe katholieken een potenti? bron van verraad. Wederzijdse argwaan en rancune werkten nog lang door in de verhoudingen tussen gereformeerden en katholieken. Joden werden niet vervolgd in de Republiek, maar waren wel tweederangs burgers. Hoe tolerant was Nederland in de zeventiende eeuw? In dit college kijken we zowel naar de toenmalige idee?over tolerantie en geloofsvrijheid als naar de praktijk van een samenleving met een rijke verzameling aan religieuze stromingen en minderheidskerken.
Rooster
Semester I, zie rooster.
Onderwijsvorm
Werkcollege. NB verplichte aanwezigheid ( zie studiereglement Instituut voor Geschiedenis, art 2).
Leerdoelen
Inzicht verkrijgen in de ontwikkeling van het denken over religieuze tolerantie en het leren onderscheiden en analyseren van de argumenten die daarin een rol spelen
Begrijpen hoe de zeventiende-eeuwse samenleving was gestructureerd op het gebied van sociale groepen, religieuze instellingen en burgerrechten. M.a.w. wat geloofsvrijheid in de praktijk betekende.
Kennismaking met de vergelijking als analytisch instrument (we vergelijken het verleden met het heden en Nederland met andere landen).
Basisvaardigheden voor het doen van zelfstandig onderzoek: het zoeken en selecteren van relevante literatuur, het verwerken van wetenschappelijke teksten, het formuleren van onderzoeksvragen, het schrijven van een analytisch stuk met heldere inleiding en conclusie.
Het mondeling presenteren van onderzoeksbevindingen.
Literatuur
Kopieën van de opgegeven literatuur zullen worden klaargelegd in de studiezaal geschiedenis van de UB. Onderwerpen en opdrachten voor de rest van de colleges zullen worden uitgereikt bij de eerste bijeenkomst
Toetsing
Opdrachten en bijdragen aan het college, referaat, werkstuk van maximaal 5000 woorden.
Informatie
Bij docent: h.m.e.p.kuijpers@let.leidenuniv.nl
Overzicht
College I
Datum: 9 september 2008
Thema: Hoe tolerant was Nederland in de zeventiende eeuw? Algemene introductie
Opdrachten voor college 1
1 Lees:
Benjamin J. Kaplan, ‘Dutch’ religious tolerance: celebration and revision’, in: R. Po-Chia Hsia en Henk van Nierop, Calvinism and religious toleration in the Dutch Golden Age (Camebridge 2002) 8-26.
Wiebe Bergsma, ‘Kerk staat en volk’, in: Karel Davids en Jan Lucassen (red.), Een wonder weerspiegeld. De Nederlandse Republiek in Europees perspectief, (Amsterdam 2005)
Prak, Maarten, ‘The politics of intolerance: citizenship and religion in the Dutch Republic (seventeenth to eighteenth centuries), in: R. Po-Chia Hsia en Henk van Nierop, Calvinism and religious toleration in the Dutch Golden Age (Camebridge 2002) 159-175
2 Bij het lezen van de teksten voor deze cursus, begrippen die je niet kent opzoeken. Bruikbare naslagwerken zijn bijvoorbeeld Willem Frijhoff en Marijke Spies, 1650. Bevochten eendracht (Den Haag 1999) en Joris van Eijnatten en Fred van Lieburg, Nederlandse religiegeschiedenis (Hilversum 2006) en Euan Cameron, The European Reformation, (Oxford 1991)
3 Maak een lijst van maatstaven voor tolerantie. Op basis waarvan zouden historici kunnen bepalen of Nederland een tolerante samenleving was in de zeventiende eeuw?
4 Maak een lijstje met redenen waarom De Nederlandse Republiek tolerant genoemd kon worden en verzin tenminste drie redenen waarom niet.
_
_
College II
Datum: 17 september 2008
Thema: Tolerantie. Ideeëngeschiedenis
Opdrachten voor college 2:
1 Lees:
Walsham, Alexandra, Charitable Hatred. Tolerance and intolerance in England 1500-1700 (Manchester / New York 2006) 1-20 Introduction
Jonathan Israel, ‘The intellectual debate about toleration in the Dutch Republic’, in: C. Berkvens-Stevelinck, J. Israel and G.H.M. Posthumus Meyjes, The emergence of tolerance in the Dutch Republic (Leiden 1997) 3-36
Hans R.Guggisberg, ‘Veranderingen in de argumenten voor religieuze tolerantie en godsdienstbrijheid in de zestiende en zeventiende eeuw’, _Bijdragen en Mededelingen der Nederlandse Geschiedenis _91:2 (19..) 177-195.
2 Zoek een opiniërend stuk over tolerantie ten aanzien van de Islam in onze huidige samenleving in een krant of tijdschrift. Doe een kopie vóór het weekend in het postvakje van de docent of mail iedereen een elektronische versie vóór zondagavond. Vergelijk de argumenten die worden gebruikt voor en tegen religieuze tolerantie met die in de zeventiende eeuw. Zet de belangrijkste verschillen kort op papier.
Aanmeldingen Cursussen, Werkgroepen en Tentamens
Aanmelden via U-TWIST, zie aanmeldingsprocedure.