Een eerste kennismaking met een in de historische handboeken nog steeds verwaarloosd gedeelte van de Europese geschiedenis, dat echter sinds de val van Berlijnse Muur in 1989 meer en meer in de belangstelling komt te staan. Overzicht van de belangrijkste thema’s uit de geschiedenis van Midden-Europa, het Habsburgse Rijk en zijn successiestaten na 1918, alsmede van Polen, vanaf de Middeleeuwen tot aan onze eigen tijd. De verplichte handboekstof en het hoorcollege (met powerpointpresentaties) worden beide getoetst.
Rooster
Semester II, zie rooster.
Onderwijsvorm
hoorcollege en zelfstudie
Leerdoelen
Verwerving van overzichtskennis van de geschiedenis van Midden-Europa van de Middeleeuwen tot nu.
Literatuur
Piotr S. Wandycz, The price of freedom. A history of East Central Europe from the Middle Ages to the present (Londen 1992 of latere druk).
P. Berger, Kurze Geschichte Österreichs im 20. Jahrhundert (Wenen 2007) ISBN 978-3-85114-802-2.
Het wordt aanbevolen deze handboeken aan te schaffen. Zij moeten tijdens het hoorcollege worden bestudeerd, gelijk oplopend met de aldaar behandelde stof.
Toetsing
Schriftelijk tentamen over de voorgeschreven literatuur en de stof behandeld op het hoorcollege.
Het tentamen is schriftelijk en bestaat uit 3 open (invul)vragen en 7 essayvragen waarin collegestof en literatuur altijd zijn gecombineerd. Het is verstandig eerst de literatuur voor te bereiden en dan de collegestof. Daarbij is het nodig onderscheid te maken tussen enerzijds hoofdlijnen en visies, anderzijds details en voorbeelden. Dit moet ook in eventuele uittreksels van de literatuur alsmede in het collegedictaat tot uiting komen.
Informatie
Bij de docent: M.E.H.N.Mout@let.leidenuniv.nl.
Webpagina van het college: Webpagina: inleiding geschiedenis Midden-Europa (volgt).
Homepage docent: http://www.geschiedenis.leidenuniv.nl/mout
Overzicht
Inhoudsopgave hoorcollege en leessschema van de verplichte literatuur
1 Inleiding
2 Wat is Midden-Europa?
Terminologie
Het hart van Europa
Verhouding tussen Oost en West: waar hoort Midden-Europa bij?
Midden-Europa als idee
Geografische en/of historische definitie mogelijk?
Het debat vanaf de jaren negentig
Lezen: Wandycz, ‘Introduction’ en hoofdstuk 1.
3 Midden-Europa gevormd in de MiddeleeuwenDe middeleeuwse erfenis
De verdeling tussen Rome en Byzantium
Uitbreiding van het rooms-katholicisme
Het ontstaan van ‘staten’ en ‘naties’
Kolonisatie en ontstaan ethnisch gemengde stedelijke cultuur
4 Het einde van de Middeleeuwen
*De eerste grote rijken: Jagellonen en Habsburgers *De eerste godsdienstige revolutie: de hussieten *De eerste grote bedreiging: de Osmaanse expansie
Lezen: Wandycz, hoofdstuk 2.
5 Het begin van een eigen weg: zestiende-zeventiende eeuw
*Godsdienstige tolerantie in de praktijk: Zevenburgen en Polen *Adel en boeren: de wording van een sociaal-economische ordening
6 Aspecten van de crisis in de zeventiende eeuw
*De Boheemse Opstand en de vestiging van het absolutisme *De triomf der contrareformatie in de Habsburgse landen *Het Poolse sarmatisme
Lezen: Wandycz, hoofdstuk 3.
7 Het tijdperk der Verlichting
*Is er een Middeneuropese Verlichting? *Cameralisme *Tweede theresianische hervormingen *Jozef II
8 Tussen Biedermeier en revolutie
*Biedermeiercultuur in Oostenrijk *Het nationaal ontwaken in het Habsburgse Rijk
Lezen: Wandycz, hoofdstuk 4.
9 De revoluties van 1848
*De revolutie in Wenen *De revolutie in Praag *De revolutie in Hongarije en het probleem der magyarisatie *De revoluties in Krakau, Lemberg en Czernowitz *Het resultaat van de revoluties van 1848
Lezen: Wandycz, hoofdstuk 5.
10 Het Habsburgse Rijk en Wenen als hoofdstad na 1848
*Het fin de siècle in Wenen, Praag en Boedapest
Lezen: Wandycz, hoofdstuk 6 en Berger, hoofdstuk ‘Eine europäische Anomalie: “Kakanien” 1898-1918’
11 Midden-Europa en de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog
*Masaryk en het ontstaan van Tsjechoslowakije *Nieuwe politieke wegen? *De strijd voor vrijheid en democratie *De erfenis van het minderhedenprobleem
Lezen: Wandycz, hoofdstuk 7 en Berger, hoofdstukken ‘Zusammenbruch und Neubeginn 1918-1822’ tot en met ‘Unter dem Hakenkreuz 1938-1945’
12 De wording van het hedendaagse Midden-Europa
*De dramatiek der geschiedenis *Oostenrijk en de totstandkoming van het staatsverdrag (1955) *Polen: terug naar de Poolse Republiek *Hongarije: communistische zelfkritiek *Tsjechoslowakije: beweging onder het ijs
Lezen: Wandycz hoofdstuk 8 en Berger, hoofdstukken ‘Vom Kriegsende zum Staatsvertrag 1945-1955’ tot en met ‘Die grosse Transformation 1984-1999’.
Aanmeldingen Cursussen, Werkgroepen en Tentamens
Aanmelden via U-TWIST, zie aanmeldingsprocedure.