Leerdoelen
Gebaseerd op de kennis van de introductiemodule zullen de studenten deze kennis verder verdiepen. Dit gebeurt aan de hand van twee thema’s uit een aantal van drie thema’s in totaal. Deze thema’s zijn vrij breed opgezet, zodat er voldoende ruimte is om het eigen interesse van de student tegemoet te komen.
Beschrijving
De drie thema’s (waarvan elke student er twee moet kiezen) zijn 1) visuele woordherkenning, lezen en leesstoornissen (inclusieve dyslexie), 2) lexicale toegang, woordproductie en stoornissen daarvan (inclusieve afasie) en 3) taalverwerving en meertaligheid.
Thema 1: visuele woordherkenning, lezen en leesstoornissen (inclusieve dyslexie)
Lezen is een van de meest complexe cognitieve processen van taalverwerking. Evolutionair gezien is lezen een vrij recente vaardigheid omdat schrift pas enkele duizenden jaren oud is maar gesproken taal waarschijnlijk al veel langer bestaat (100.000 – 250.000 jaren). Om succesvol te kunnen lezen, moeten we visuele kenmerken van letters kunnen herkennen, dan de letters zelf en de volgorde waarin ze gedrukt zijn, deze gebruiken voor de visuele woordherkenning, met de orthografische code toegang tot ons lexicon krijgen, en daar de betekenis van woorden opzoeken voordat een woord begrepen kan worden. Dit alles in een razend snel tempo. Het is niet vanzelfsprekend dat dit proces altijd goed gaat. We maken soms fouten bij het lezen, en mensen met dyslexie hebben ernstige problemen bij het lezen. De student zal de meest recente cognitieve modellen van het lezen leren kennen, alsook computerimplementaties daarvan. Verder zal er aandacht worden geschonken aan leesstoornissen zoals ontwikkelingsdyslexie en verworven vormen van dyslexie (na een hersenaandoening).Thema 2: lexicale toegang, woordproductie en stoornissen daarvan (inclusieve afasie)
Om een gedachte of gevoel te uiten maken we gebruik van ons taalproductiesysteem. Spreken lijkt een automatisch proces te zijn, maar onderzoek wijst uit dat het proces tussen de vorming van een gedachte en het bewegen van kaak, lippen en tong een erg ingewikkeld proces is dat nauwkeurig gepland moet worden. Studenten zullen worden bekend gemaakt met verschillende theorieën over toegang tot het mentale lexicon en woordproductie. Deze theorieën onderscheiden zich in belangrijke aspecten van elkaar en ondersteuning voor elke theorie zal worden besproken. Verder zal worden gekeken wat er aan de hand is bij patiënten die een stoornis hebben op gebied van de woordproductie en het spreken. Waar ligt de oorzaak voor deze stoornis? Kunnen ze hun gedachten niet meer omzetten in lexicale concepten, zijn de lexicale representaties niet meer toegankelijk of kunnen ze woorden gewoon motorisch niet meer uitspreken? De student zal leren hoe daar door onderzoek achter te komen is en wat deze bevindingen voor de architectuur van het taalsysteem en het cognitieve systeem in het algemeen betekenen.Thema 3: taalverwerving en meertaligheid
De verwerving van taal stelt de wetenschap nog steeds voor grote raadsels: als baby’s geboren worden hebben ze geen taal. Binnen enkele jaren zijn ze in staat een dergelijk complex cognitieve vaardigheid te leren zonder expliciete instructie. Is taal wellicht aangeboren? Of is leren van een taal puur gebaseerd op ervaring? De student zal zich verdiepen in hoeveel aspecten van taal aangeboren moeten zijn om een succesvolle taalverwerving te garanderen. Sommige kinderen, en dat worden steeds meer, moeten niet alleen een taal leren maar meerdere talen. Andere leren een tweede taal op latere leeftijd. Wat betekent het om meerdere talen te spreken? Zijn de verschillende taalsystemen cognitief onafhankelijk van elkaar of is er sprake van interactie tussen talen en zo ja, in hoe verre? De student zal leren waarom onderzoek naar meertaligheid belangrijk is voor taalwetenschappelijke en psycholinguïstische theorievorming.
Literatuur
Primaire artikelen (pdf via BlackBoard).
Toetsing en opbouw colleges
Hoorcolleges, werkgroepen, zelfstudie.
Toetsing met schriftelijk tentamen.