Studiegids

nl en

De vloek van Dilthey

Vak
2014-2015

Toegangseisen

  • BA-studenten Wijsbegeerte: propedeuse behaald en de tweedejaarscursus Wetenschapsfilosofie is succesvol afgerond.

  • Overige studenten (inclusief contractstudenten): propededeuse behaald; de inleiding wetenschapsfilosofie is succesvol afgerond.

Voor keuzevak- en gaststudenten is het aantal plaatsen beperkt.

Beschrijving

Natuurwetenschappen en geesteswetenschappen zijn in de loop van de 19e eeuw steeds verder uit elkaar gegroeid. Wilhelm Dilthey (Einleitung in die Geisteswissenschaften, 1883) bezegelde deze ontwikkeling door voor de geesteswetenschappen een eigen methode te claimen. De natuurwetenschappen verklaren de empirische verschijnselen in termen van wetten (‘erklären’), de geesteswetenschappen verrijken ons begrip door interpretatie (‘verstehen’). Ze richten zich niet op de fysische werkelijkheid, maar op de mens en diens cultuur — het geestelijk theater waarin de wereld aan ons verschijnt en überhaupt pas betekenis krijgt.

Deze status aparte lijkt op de geesteswetenschappen te rusten als een vloek. Sindsdien hebben deze zich toegelegd op de wereld van verbeelding, symbool en betekenisverlening, terwijl de ‘harde werkelijkheid’ werd overgelaten aan natuurwetenschap en techniek. Die zijn in de tussentijd overweldigend succesvol gebleken, zelfs zodanig dat hun methode vrijwel synoniem werd met wetenschap in het algemeen. Geesteswetenschappers hebben het nakijken. “Alfa’s schrijven de geschiedenis, maar beta’s maken de geschiedenis”, liet minister Plasterk zich ooit ontvallen.

In dit college brengen we de ontstaansgeschiedenis van de geesteswetenschappen in kaart en gaan we in op de filosofische legitimatie van het onderscheid tussen natuur- en geesteswetenschappen. Naast meer algemene wetenschapsfilosofische en epistemologische aspecten bespreken we in het bijzonder de ideeën van E.O. Wilson en S.J. Gould over de samenhang der wetenschappen (unificatie, reductionisme, consiliëntie, pluralisme). Tot slot gaan we in op de vraag of de veranderende organisatie van kennis in het digitale tijdperk consequenties heeft voor de verhouding tussen natuurwetenschappen en geesteswetenschappen.

Leerdoelen

De student die de cursus succesvol heeft afgerond heeft kennis van :

  • hoofdlijnen van de ontstaansgeschiedenis van de geesteswetenschappen;

  • hedendaagse discussies over de filosofische legitimatie van het onderscheid tussen natuur- en geesteswetenschappen;

  • de ideeën van E.O. Wilson en S.J. Gould over de samenhang der wetenschappen (unificatie, reductionisme, consiliëntie, pluralisme);

  • mogelijke implicaties van de veranderende organisatie van kennis in het digitale tijdperk.

De student die de cursus succesvol heeft afgerond is in staat om :

  • in eigen woorden een betogende mondelinge presentatie te geven van centrale problemen en theorieën aangaande het onderscheid tussen natuur- en geesteswetenschappen;

  • in eigen woorden een betogende schriftelijke uiteenzetting te geven van centrale problemen en theorieën aangaande het onderscheid tussen natuur- en geesteswetenschappen.

Rooster

Zie Collegeroosters Wijsbegeerte 2014-2015, BA Wijsbegeerte (BA Plus-traject of Standaardtraject), derde jaar.

Onderwijsvorm

  • Gecombineerd hoor-/werkcollege

Voor deze cursus geldt een aanwezigheidsplicht.

Studielast

Totale studielast (10 EC): 280 uur
Contacturen (12 × 3 uur): 36 uur
Huiswerk (12 × 6 uur): 72 uur
Voorbereiding referaat: 8 uur
Literatuurstudie: 120 uur
Eindpaper: 40 uur
Reserve: 4 uur

Toetsing

  • Huiswerk (opdrachten) (20%)

  • Referaat (20%)

  • Eindpaper (60%)

Voor de cursus wordt één herkansing aangeboden, bestaande uit het eindpaper. Een student die niet heeft deelgenomen aan de eerste tentamengelegenheden (inclusief referaat en huiswerkopdrachten), heeft geen toegang tot de herkansing.

Blackboard

Blackboard wordt gebruikt voor het beschikbaar stellen van aanvullende literatuur, opdrachten en discussiemogelijkheden.

Literatuur

Verplichte literatuur:

  • C.P. Snow, The Two Cultures and the Scientific Revolution (Rede Lecture, 1959).

  • E.O. Wilson, Consilience. The Unity of Knowledge (1998).

  • Stephen Jay Gould, The Hedgehog, the Fox, and the Magister’s Pox. Mending the Gap Between Science and the Humanities (Cambridge/London, 2003/2011).

Aanvullende literatuur:

  • Thijs Pollmann, De letteren als wetenschappen (Amsterdam, 1999).

  • John Brockmann, The Third Culture. Beyond the Scientific Revolution (Edge Foundation, 1996).

  • Rens Bod, A New History of the Humanities: The Search for Principles and Patterns from Antiquity to the Present (Oxford, 2013).

Aanmelden

Aanmelden voor cursus en tentamen via uSis is verplicht.
Zie Inschrijven voor cursussen en tentamens

Studenten wordt geadviseerd de registratie in uSis te doen met behulp van het studieactiviteitsnummer. Dit nummer kan worden gevonden in het collegerooster onder de kolom “Act. nr.”.

Aanmelden Studeren à la carte en Contractonderwijs

Aanmelden voor Contractonderwijs
Aanmelden voor Studeren à la carte: niet van toepassing

Contact

Dr. J.J.M. Sleutels

Opmerkingen