Studiegids

nl en

Bio-ethiek

Vak
2015-2016

Toegangseisen

n.v.t.

Contact

Coordinator: E. ter Gast
Email: ellentergast@gmail.com

Beschrijving

De cursus bio-ethiek is een intensieve 3-weekse cursus waarbij je leert om kritisch te reflecteren op de ethische en maatschappelijke aspecten van de beroepspraktijk van de bioloog.
Na een korte inleiding in de bekendste ethische theorieën en de toepassing hiervan op de biologie komen verschillende ethische kwesties aan de orde. Typisch bio-ethische vraagstukken hebben betrekking op het gebruik van proefdieren, de toepassing van biotechnologie in de geneeskunde en de landbouw, natuurbescherming, de mens als proefpersoon en het gebruik van menselijk lichaamsmateriaal in het onderzoek. Welke posities we hierover innemen hangt van verschillende factoren af, bijvoorbeeld van de definities die we hanteren voor begrippen als ‘natuur’ en ‘natuurlijk’ en de waarde die we daaraan hechten. Ook de mens- en natuurbeelden die we (meestal onbewust) hanteren spelen een belangrijke rol. Veel aandacht wordt besteed aan de wijze waarop jij als bioloog een bijdrage kan leveren aan het publiek debat over jouw vakgebied. Hoe ga je om met de mening en gevoelens van leken?
Het uitgangspunt van het college is dat ethische waarheid niet bestaat als iets dat absoluut gegeven is, maar dat het iets is dat tot stand komt tijdens intersubjectief overleg. Je eigen grondhoudingen en/of mens- en wereldbeelden spelen daarin een cruciale rol. Tijdens de cursus ligt daarom veel nadruk op het voeren van ethische debatten en onderbouwen van standpunten met degelijke argumenten. Je wordt uitgedaagd om te onderzoeken waar je eigen standpunten en oordelen vandaan komen. Een van de doelen van de cursus is dat je onderscheid kan maken tussen ‘borrelpraat’ en een zinvol ethisch debat.

Leerdoelen

Doelstellingen:
Kennismaking met de ethische aspecten van biologisch onderzoek. Toepassen van inzichten uit de filosofie (ethiek) bij het analyseren van bio-ethische vraagstukken. Kritische ethische reflectie op de verschillende vakgebieden binnen de levenswetenschappen.

Eindtermen:
Aan het eind van de cursus moet je in staat zijn met goede argumenten (weldoordacht, logisch consistent, geen drogredeneringen) en met respect voor de standpunten van anderen deel te nemen aan een bio-ethische discussie. Daarbij moet je kunnen refereren aan de meest bekende ethische theorieën. Daarnaast moet je mogelijke maatschappelijke vraagstukken die voortkomen uit ontwikkelingen in de biologie, zoals biotechnologie, omgang met wilde dieren, natuurontwikkelingen, genetische test etc. kunnen herkennen, erkennen en bespreekbaar maken.

Rooster

Van 23 november 2015 tot en met 11 december 2015, voor detailrooster zie Blackboard.

Onderwijsvorm

Het college bestaat 9 werkcolleges. Let op: deze werkcolleges zijn verplicht! Je mag maximaal twee werkcolleges missen. En alleen met een geldige reden. Als je een werkcollege niet kan bijwonen moet je de opdrachten van die dag voor of tijdens het eerstvolgende werkcollege schriftelijk of per email bij je werkgroepdocent inleveren. Het spreekt voor zich dat je de teksten die je voor het werkcollege moet lezen ook daadwerkelijk leest en dat je op tijd aanwezig bent. In de tweede week start het ‘veldwerkonderzoek’. In groepen van maximaal vijf studenten moet je een reële ethische casus die kan voorkomen in de praktijk van de bioloog onderzoeken (en proberen op te lossen). Over dit onderzoek moet je een verslag schrijven en een presentatie houden. Het college wordt afgesloten met een eindsymposium dat je mede zelf moet organiseren.

Toetsing

Tijdens het college zijn verschillende toetsmomenten. Naast de opdrachten die tijdens de werkcolleges moeten worden gemaakt, zijn er huiswerkopdrachten. In de eerste week moet je bijvoorbeeld een essay schrijven over een stelling uit een bio-ethisch debat. Deze huiswerkopdrachten zijn verplicht en tellen mee voor het eindcijfer.

Je wordt ook beoordeeld voor je (mondelinge) bijdrage aan het werkcollege. Er wordt van je verwacht dat je actief deelneemt aan de discussies tijdens de werkcolleges. Daarbij wordt gekeken naar de kwaliteit van je redeneringen. Zijn ze logisch consistent? Kun je je stellingen goed onderbouwen met argumenten? Kloppen de feiten?

Als afsluiting van de cursus moet je een kort veldwerkonderzoek doen (stakeholder analyse) en een werkstuk schrijven over een zelf gekozen bio-ethisch vraagstuk. Dit is een groepsopdracht. Over dit werkstuk moeten je op de laatste dag van het college een presentatie houden. Voor alle afzonderlijke onderdelen krijg je punten. Hoe deze worden gewogen staat in de reader, die je bij aanvang van het college krijgt uitgereikt.

Blackboard

Aanvullende informatie en cursusdocumenten staan op Blackboard.

Literatuur

Als leidraad voor het college is het boek Bioethics, An introduction for the biosciences
Second Edition van Ben Mepham gebruikt. (440 pages | 40 figures | 246×171mm |978-0-19-921430-3 | Paperback | 13 March 2008)
Dit boek is verplicht. Maar je hoeft het niet zelf te kopen. Je kunt het lenen van een ouderejaars. De betreffende hoofdstukken staan ook op blackboard. Als je boek koopt let dan op waar je het koopt. De prijzen verschillen nogal.
Aanvullende teksten worden gepubliceerd op Blackboard.

Aanmelden

Via USIS en daarna aanmelden via Blackboard