Studiegids

nl en

Taal en communicatie

Vak
2018-2019

Toegangseisen

Geen specifieke toegangseisen.

Beschrijving

Deze cursus biedt een algemene inleiding in de studie van taalgebruik vanuit een communicatief perspectief: hoe werkt talige communicatie?

Mensen gebruiken taal om met elkaar te communiceren, maar dat is niet simpelweg een kwestie van een betekenis in- en uitpakken (‘coderen’ en ‘decoderen’). Sprekers/schrijvers bedoelen met een uiting vaak meer, en soms iets anders, dan ze letterlijk in taal uitdrukken. Veel taalgebruik is indirect, bijvoorbeeld uit beleefdheid. Onderzoekers van taalgebruik proberen te bepalen hoe een hoorder/lezer op grond van talige en niet-talige kennis (context, situatie, wereldkennis) kan bepalen wat de bedoeling is van de spreker/schrijver. De eerste antwoorden op deze vraag kwamen van de filosofen Searle (taalhandelingstheorie) en Grice, die het ‘coöperatiebeginsel’ introduceerde. Deze theorieën vormen het uitgangspunt van deze cursus, waarin we ook kijken naar latere ontwikkelingen zoals de zogenaamde ‘neo-Griceaanse pragmatiek’ en de Relevantie-theorie.

Naast algemene normen voor taalgebruik zoals het coöperatiebeginsel, spelen in communicatie ook specifiekere regels een rol die verschillen afhankelijk van genre en medium. Net zoals taalgebruikers zich houden aan de regels van het taalsysteem (de grammatica), houden ze zich ook op het niveau van ‘discourse’ aan allerlei normen en regels voor taalgebruik, bijv. over ‘beurtwisseling’ in een spontaan gesprek, over de manieren waarop je in een WhatsApp-conversatie kan wisselen van gespreksonderwerp en over de mate van beleefdheid die in verschillende situaties en in verschillende media gewenst is. Onderzoekers van taal en communicatie proberen expliciet te maken welke principes er ten grondslag liggen aan zulke keuzes, die natuurlijk in hoge mate afhankelijk zijn van de specifieke context en cultuur waarin de communicatie plaatsvindt.

Leerdoelen

Na afronding van dit college kun je:

  • een overzicht geven van de belangrijkste onderzoeksthema’s en benaderingen in het domein van taal en communicatie;

  • uitleggen en illustreren in welke opzichten de verschillende benaderingen van elkaar verschillen;

  • concrete taalgebruikssituaties uit verschillende media analyseren in termen van de op college behandelde benaderingen;

  • uitleggen hoe de op college behandelde normen voor taalgebruik systematisch gerelateerd zijn aan genre en medium.

Rooster

Rooster BA 1 - semester 1

Onderwijsvorm

1 uur hoorcollege en 1 uur werkcollege per week

Studielast

Totaal 140 uur

  • Colleges: 26 uur

  • Voorbereiding van de colleges (lezen + opdrachten): 65 uur

  • Voorbereiden en maken toets blok 1: 20 uur

  • Voorbereiden en maken toets blok 2: 29 uur

Toetsing

Schriftelijke toets na blok 1 (40%)
Schriftelijke toets na blok 2 over de gehele stof (60%)
Het gemiddelde van beide toetsen moet minimaal 5.5 zijn.

Herkansing

Als het eindcijfer na het tweede deeltentamen onvoldoende is, komen beide deelcijfers te vervallen en volgt een herkansing over de gehele collegestof en alle gelezen literatuur. Als het eindcijfer na de herkansing nog altijd onvoldoende is, moet het college in het daaropvolgende jaar opnieuw worden gevolgd.

Nabespreking

Uiterlijk bij het bekendmaken van de uitslag van het tentamen wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de nabespreking van het tentamen plaatsvindt. Er wordt in ieder geval een nabespreking georganiseerd indien een student hiertoe verzoekt binnen 30 dagen na bekendmaking van de uitslag.

Blackboard

Het programma en de literatuur staan op Blackboard.

Literatuur

Aanschaffen: Betty J. Birner, Introduction to Pragmatics. Wiley-Blackwell, 2013.

Aanmelden

Inschrijven via uSis is verplicht.

  • Eerstejaars studenten BA Nederlandse Taal en Cultuur en BA Taalwetenschap worden aan het begin van het jaar in werkgroepen ingedeeld.

  • Voor reguliere hogerejaars bachelor- en masterstudenten geldt dat zij verplicht zijn zich tijdig in te schrijven via uSis voor de hoorcolleges en de werkgroepen.

  • Voor alle andere studenten geldt dat de inschrijving verloopt via de studiecoördinator BA NTC of de studiecoördinator TW

Algemene informatie over uSis vind je op de website

Aanmelden Studeren à la carte en Contractonderwijs

Informatie voor belangstellenden die deze cursus in het kader van Studeren à la carte
n.v.t.

Informatie voor belangstellenden die deze cursus in het kader van Contractonderwijs willen volgen (met tentamen), o.a. over kosten, inschrijving en voorwaarden.

Contact

Voor inhoudelijke vragen omtrent deze cursus kun je contact opnemen met dr. R.J.U. Boogaart.

Voor praktische vragen kun je je wenden tot het secretariaat van de Opleiding Nederlandse taal en cultuur/Neerlandistiek. Dit valt onder de Onderwijsadministratie P.N. van Eyckhof 4, kamer 101A. Tel. 071-5272 2604. Mail:osz-oa-eyckhof@hum.leidenuniv.nl