Toegangseisen
Dit vak is een (extracurriculaire) Honours Class: een keuzeonderdeel binnen het Honours College. Enkele plaatsen zijn beschikbaar voor reguliere studenten. Toelating gebeurt op basis van een korte motivatie. Er is geen voorkennis van het recht vereist om deel te kunnen nemen.
Beschrijving
'Een mens is altijd een verhalenverteller, hij leeft te midden van zijn eigen verhalen en die van anderen, hij ziet alles wat hem overkomt door de verhalen heen; hij probeert zijn leven te leven, zoals hij het vertelde', zo schrijft de Franse filosoof Jean-Paul Sartre in zijn roman Walging (La Nausée). Door middel van verhalen - in woord en beeld – geeft de mens niet alleen vorm aan zichzelf en het eigen leven, maar ook aan de ander en de werkelijkheid om hem heen.
Het recht is eveneens onlosmakelijk verbonden met verhalen. Een rechtssysteem wordt geconstrueerd op basis van beginselen, zoals rechtvaardigheid of gelijkheid, die verhalen door de eeuwen heen inhoud hebben gegeven. Bij de formulering van deze beginselen is de betekenis geïnspireerd en mede gevormd door verhalen - en zo ook de rechtsregels die in het licht van de beginselen worden opgesteld.
Het recht brengt zelf ook verhalen voort. De rechter (of de jury) wordt geconfronteerd met verschillende verhalen, waar hij zelf een verhaal van dient te construeren. In de rechtszaal wordt beslist welk juridisch gecomponeerd verhaal door de gemeenschap geaccepteerd wordt als het ware verhaal: 'zo is het gebeurd'.
In de unieke Honours Class ‘Recht, literatuur en film’ wordt de verhalende aard van het recht verkend aan de hand van literatuur en films.
Zowel klassieke als moderne verhalen komen aan bod: van Dostojevski, Kafka en Camus tot de films 'Twelve Angry Men' (1957) en ‘Irrational Man’ (Woody Allen, 2015). Deze verhalen hebben met elkaar gemeen dat zij zich bezighouden met thema's die direct of indirect van groot belang blijken voor het (denken over) recht. Zij dagen de verhalen van het recht en haar grondbeginselen uit, wat leidt tot kritische reflectie.
Is of werkt het recht wel zoals het behoort te zijn? Wat is de voornaamste doelstelling van het recht, moet de nadruk liggen op menselijkheid - of juist niet? Is er een rol weggelegd voor rechtvaardigheid in de rechtspraktijk? Wat betekent schuld? Kunnen misdaden gelegitimeerd zijn? Dit zijn slechts enkele vragen die in deze Honours Class aan de orde komen.
De Honours Class is verdeeld in twee blokken: 'Recht en literatuur' en 'Recht en film'. Deze unieke cursus is in hoge mate interdisciplinair: om een zo breed mogelijk perspectief te bieden op de werking van verhalen en wat zij voor het recht kunnen betekenen, worden er diverse gastlezingen van experts georganiseerd. Zo wordt de relatie tussen recht, literatuur en film vanuit verschillende invalshoeken en benaderingen verkend. Gedurende de bijeenkomsten kijken wij ook gezamenlijk de films.
Studenten worden uitgedaagd en aangemoedigd om zelf een standpunt in te nemen ten aanzien van de vraag wat nu het belang is van literatuur en films voor het recht - en of er ruimte is voor de mens áchter het recht. Er is geen voorkennis van het recht vereist om deel te kunnen nemen.
Leerdoelen
De student ontwikkelt lees- en kijkvaardigheden om filosofische, literaire en filmische verhalen te kunnen interpreteren en begrijpen.
Na afloop van de cursus heeft de student kennis van centrale noties en uitgangspunten binnen ‘recht en literatuur’ en kan deze uitleggen en illustreren met voorbeelden.
De student begrijpt de verschillende filosofische/theoretische achtergronden van grondbeginselen van het recht en kan deze in verband brengen met verhalen.
De student kan grondbeginselen van het recht kritisch evalueren aan de hand van een (zelfgekozen) literair werk of film.
Na afloop van de cursus kan de student teksten kritisch analyseren, verbanden leggen, een eigen standpunt innemen en discussievragen formuleren naar aanleiding van de gelezen tekst of bekeken film.
Rooster
BLOK 1 – RECHT EN LITERATUUR
Woensdag 10 oktober - 13 - 17 uur
Woensdag 17 oktober - 13 - 17 uur
Woensdag 24 oktober - 13 - 17 uur
Woensdag 31 oktober - 13 - 17 uur
[1 week onderwijsvrij!]
BLOK 2 – RECHT EN FILM
Woensdag 14 november - 13 - 17 uur
Woensdag 21 november - 13 - 17 uur
Woensdag 28 november - 13 - 17 uur
Woensdag 5 december - 13 -17 uur
Slotbijeenkomst 23 januari 13-15 uur
Locatie
Oude Sterrewacht, C006. Op 14 en 28 november en op 5 december in A007.
Programma
BLOK 1 – RECHT EN LITERATUUR
Bijeenkomst 1 – Introductie: ‘Recht en literatuur’, rechtvaardigheid en humaniteit
mr. Claudia Bouteligier
Literatuur: Nussbaum, DostojevskiBijeenkomst 2 – De noodzaak van het verhaal
mr. Claudia Bouteligier
Literatuur: Buber, SartreBijeenkomst 3 – Recht, empathie en het absurde
Mw. mr. Claudia Bouteligier
Literatuur: Camus, O.J. SimpsonBijeenkomst 4 – De coherentie van de utopie
Prof. dr. Frans-Willem Korsten (Film- en Literatuurwetenschappen, UL/EUR)
Literatuur: Atwood
BLOK 2 – RECHT EN FILM
Bijeenkomst 5 – Misdaad en straf
mw. mr. Claudia Bouteligier
Film: Irrational Man (2015)
Literatuur: DostojevskiBijeenkomst 6 – Trial, Theatre, Therapy
dr. Yasco Horsman (Film- en Literatuurwetenschappen, UL)
Film: Judgment at Nuremburg (2015)
Literatuur: Felman, Horsman, TaylorBijeenkomst 7 – Kafka’s ‘Voor de wet’: rechtsvinding als existentieel proces
dr. Timo Slootweg
Film: The Trial (Orson Welles)
Literatuur: not niet bekend.Bijeenkomst 8 – De rechterlijke beslissing
Mr. Claudia Bouteligier
Film: Twelve Angry Men (1957)
Literatuur: Scholten (terugkoppeling naar de eerdere weken: thematieken uit Dostojevski, Sartre en Camus)
Studielast
Dit vak is 5 EC waard, wat betekent dat de totale studielast 140 uur bedraagt.
Werkgroepen: 8 werkgroepen à 4 uur
Excursies: 1 excursies à 2 uur (bezoek toneelvoorstelling, of theateracteurs die een theatrale lezing verzorgen gedurende de werkgroep)
Lezen van literatuur en praktisch werk: 60-65 uur
Opdrachten & eindopdracht: 40-45 uur
Toetsing
1. Formatief toetsen
Studenten dienen voor aanvang van iedere bijeenkomst een opdracht in te sturen via Blackboard of mail naar de coördinator. Dit kan inhouden: het formuleren van een discussievraag naar aanleiding van de gelezen tekst waar de (gast)docent twee discussievragen uitkiest waar over gediscussieerd wordt, het beantwoorden van vragen of het insturen van een (kort) essay.
2. Eindopdracht
Aan het eind van de cursus levert de student een eindessay in van 2500-3000 woorden of houdt een presentatie van 20 minuten in de laatste bijeenkomst. De mate van participatie gedurende de bijeenkomsten en de kwaliteit van de wekelijks ingeleverde opdrachten worden meegenomen in de eindbeoordeling.
Let op: er geldt een aanwezigheidsplicht.
Blackboard en uSis
Dit vak maakt gebruik van Blackboard. Studenten kunnen zich twee weken voor het begin van het vak aanmelden voor de Blackboardpagina.
N.B. Studenten hoeven zich voor Honours Classes niet te registreren via uSis. Jouw registratie wordt centraal geregeld.
Literatuur
De romans zijn gratis beschikbaar via internet (Engelse vertaling); studenten zijn vrij om Nederlandse vertalingen te lenen, dan wel aan te schaffen.
Secundaire (theoretische) literatuur en tekstfragmenten wordt beschikbaar gesteld (al dan niet via links naar de catalogus van de universiteit).
F.M. Dostojevski, De droom van een belachelijk mens. Een fantastische vertelling (1877), p. 448-468;
F.M. Dostojevski, Aantekeningen uit het ondergrondse (1864), eerste deel, p. 11-60;
F.M. Dostojevski, Misdaad en Straf (1866). Fragmenten
M. Buber, Ik en Jij, Utrecht: Erven J. Bijleveld 1998 (1923), eerste deel, p. 7-43;
P. Scholten, Algemeen Deel, paragraaf 128, over de rechterlijke beslissing
J.P. Sartre, Walging (1938). fragmenten
J.P. Sartre, Existentialisme is een humanisme (1946)
A. Camus, De vreemdeling (1942)
V. Mulder, ‘Hoe O.J. Simpson zwart werd gemaakt door zijn eigen verdediging (en dat nog goed uitpakte ook), De Correspondent (2017)
M. Atwood, Oryx and Crake (2013)
S. Felman, "Introduction," The Juridical Unconscious. Trials and Trauma's in the 20th Century. Cambridge: Harvard University Press, 2002. 1-10;
Y. Horsman, "Coming to Terms with the Past: Trial, Therapy and the Theatre," Theaters of Justice: Judging, Staging and Working Through in Arendt, Brecht and Delbo. Stanford: Stanford University Press 2010. 1-14;
T. Taylor, "The Nuremberg Ideas," The Anatomy of the Nuremberg Trials. New York: Skyhorse Publishing, 1993. 21-42
Aanbevolen literatuur (niet verplicht):C. Bouteligier & T.J.M. Slootweg (red.), Recht en existentie in filosofie en literatuur, Antwerpen: Gompel&Svacina 2018.
Aanmelden
Registreren voor dit vak is van dinsdag 21 augustus tot en met donderdag 6 september 23:59 mogelijk via de Honours Academy, via deze link.