Studiegids

nl en

René Girard over geweld, religie en mimetisch verlangen

Vak
2019-2020

Toegangseisen

Deze cursus is uitsluitend toegankelijk voor:

  • Bachelorstudenten Filosofie/Philosophy die de propedeuse hebben behaald, en ten minste 10 EC van de verplichte onderdelen uit het tweede jaar, waaronder Philosophy of Mind of Concepts of Selfhood.

  • Pre-masterstudenten Philosophy die in het bezit zijn van een toelatingsbesluit en voor wie deze cursus een onderdeel is van het vereiste pre-masterprogramma.

Beschrijving

René Girard is als Franse wijsgerig antropoloog bekend geworden om zijn theorie van het mimetische verlangen. Girard is van mening dat onze cultuur en de menselijke verhoudingen worden bepaald door het mechanisme van mimesis. In Girards eerste boek Mensogne romantiques et la vérité romanesque (De romantische leugen en de romaneske waarheid; 1961), gebruikt hij de moderne Europese literatuur (Flaubert, Stendhal, Dostoevsky) om dieper inzicht te krijgen in de menselijke natuur. Voor Girard staat de relatie tussen mimesis (nabootsing, imitatie) en verlangen centraal in het verklaren van menselijk handelen en vormt het de basis van onze cultuur. Mimesis gaat gepaard met gevoelens van afgunst en jaloezie, waardoor het in nauw verband staat met het opkomen van geweld. Volgens Girard kan deze mimetische crisis enkel beteugeld worden door het zondebokmechanisme; het aanwijzen van een (soms ongeschuldige) schuldige die uit de gemeenschap wordt gedreven. Dit zondebokmechanisme is ook de aanzet voor Girards geheel eigen visie op de oorsprong en functie van het Christendom.

Mensen ontwikkelen hun verlangens doordat zij anderen imiteren. Het object of persoon van dit verlangen is daarmee gemedieerd; zij komen tot stand via een voorbeeld of model. In de wetenschap is bevestigd dat het menselijke brein bestaat uit vele spiegelneuronen; neuronen die actief worden wanneer we waarnemen wat iemand anders doet, op dezelfde plek in het brein als bij diegene die de handeling uitvoert. Deze cursus onderzoekt welke unieke dimensie Girard aan de mimesis geeft en hoe hij dit in verband brengt met geloofsovertuigingen, culturele praktijken, literatuur, terrorisme en psychisch lijden zoals anorexia nervosa. Daarnaast gaat deze cursus in op de vraag of wij helemaal overgeleverd zijn aan de werking van de mimetische begeerte of dat er binnen dit mechanisme nog ruimte is voor de vrije wil.

Leerdoelen

Doelstelling

Het doel van deze cursus is om studenten inzicht te geven in het mimetische model van René Girard en hen in staat te stellen om dit denken toe te passen op verschillende culturele uitingen.

Eindtermen

De student die de cursus succesvol heeft afgerond heeft kennis van:

  • de relatie tussen het mimetische verlangen, geweld en het zondebokmechanisme;

  • de plaats die het Christendom inneemt in het bezweren van de mimetische crisis en in het ontstaan van onze cultuur;

  • de manier waarop René Girards theorie vervlecht is met andere disciplines zoals literatuurwetenschappen, theologie, neuropsychologie en sociologie.

De student die de cursus succesvol heeft afgerond is in staat om:

  • het werk van Girard zelfstandige te bestudere;

  • het theoretische kader van Girard toe te passen op culturele uitingen;

  • het gedachtegoed van Girard zowel schriftelijk als mondeling te analyseren.

Rooster

Het rooster is beschikbaar op de volgende websites:

Onderwijsvorm

  • Werkcollege

Voor deze cursus geldt een aanwezigheidsplicht.

Studielast

Totale studielast 10 EC x 28 uur = 280 uur

  • Bijwonen colleges (13 × 3 uur): 39 uur

  • Bestuderen literatuur: 140 uur

  • Voorbereiden colleges (inclusief presentatie en Blackboard discussie): 21 uur

  • Onderzoek en schrijven papers: 80 uur

Toetsing

Toetsvormen

  • Voorbereiding en aanwezigheid colleges (10%)

  • Presentatie en Blackboard discussie (20%)

  • Mid-term paper (20%)

  • Eindpaper (50%)

Weging

Het eindcijfer voor de cursus is het resultaat van het gewogen gemiddelde van de deeltoetsen, waarbij het resultaat van een deeltoets onvoldoende kan zijn.

Herkansing

Voldoende aanwezigheid bij colleges en voorbereiding van de colleges door middel van Blackboard discussie is een voorwaarde voor deelname aan de herkansing.

Er wordt geen aparte herkansing aangeboden voor het mid-term paper. De herkansing bestaat uit het schrijven van een verlengd onderzoekspaper en een take-home tentamen met vragen over de stof. Het cijfer voor deze herkansing bepaalt 100% van het eindcijfer. Een voldoende eindresultaat voor de cursus kan niet worden herkanst.

Inzage en nabespreking

Uiterlijk bij het bekendmaken van de uitslag van het tentamen wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de nabespreking van het tentamen plaatsvindt. Er wordt in ieder geval een nabespreking georganiseerd indien een student hiertoe verzoekt binnen 30 dagen na bekendmaking van de uitslag.

Blackboard

Blackboard wordt gebruikt voor:

  • studiemateriaal

  • discussiefora

  • communicatie

Studenten dienen zich in te schrijven op de bij deze cursus behorende Blackboardmodule.

Literatuur

  • Girard, R. Deceit, Desire, and the Novel, Translated by Freccero, Y. Johns Hopkins University Press, 1976.

  • Girard, R., & Williams, J.G., The Girard Reader, Crossroad Publishing Co, 1996.

Studenten worden aangemoedigd om ook de Franse teksten te raadplegen.

Aanmelden

Inschrijven via uSis is verplicht.
Algemene informatie over uSis vind je op de website

Studenten wordt geadviseerd voor de registratie in uSis het studieactiviteitsnummer te gebruiken. Zie het college- en tentamenrooster onder de kolom "Act.nr".

Aanmelden Studeren à la carte en Contractonderwijs

Niet van toepassing.

Contact

M. Berenpas MA, MSc

Opmerkingen

Niet van toepassing.