Toegangseisen
Studenten voor wie Woorden als Wapens een verplicht onderdeel van het programma is, hebben voorrang. Andere studenten zijn welkom om zich in te schrijven, maar kan geen plek worden gegarandeerd als alle werkgroepen vol blijken te zitten.
Beschrijving
Wat is het verschil tussen een minister die zegt dat iets ‘mogelijk’ is of ‘niet onmogelijk’? En wat is het retorisch effect wanneer iemand zegt ‘ik wil je niet beschuldigen, maar…’, waarmee juist wél een beschuldiging geuit wordt (een stijlfiguur genaamd praeteritio)? In deze collegereeks onderzoeken we retorische effecten van formuleringskeuzes. Taalgebruikers hebben vrijwel altijd formuleringsalternatieven tot hun beschikking: een verschijnsel uit de werkelijkheid kan doorgaans op verschillende manieren worden omschreven (is een glas dat voor 50% gevuld is ‘halfvol’ of ‘halfleeg’?). De keuze voor een bepaald formuleringsalternatief heeft retorische consequenties: het maakt uit of politici de Europese Unie metaforisch omschrijven als ‘één grote familie’ of als ‘een bodemloze put’, of journalisten iemand typeren als een ‘vrijheidsstrijder’ of als ‘terrorist’, of de NS spreekt van ‘stoptreinen’ of van ‘sprinters’, etc.
We onderzoeken retorische effecten van (bewuste of onbewuste) formuleringskeuzes door inzichten te bestuderen uit de stilistiek, retorica, cognitieve taalkunde en discourse analyse. We bestuderen onder meer hoe o.a. in politiek en media strategisch gebruik wordt gemaakt van metaforen, persoonlijke voornaamwoorden, taalintensiverende middelen, lijdende vormen, perspectief, transitiviteit en praeteritio. We passen de inzichten toe op verschillende casussen, en analyseren daarbij hoe bijvoorbeeld politici formuleringskeuzes strategisch inzetten voor het bereiken van hun retorische doelen.
Leerdoelen
Na afronding van de cursus kun je:
beschrijven wat voor effecten een aantal belangrijke stijlmiddelen kunnen sorteren;
deze stijlmiddelen in teksten identificeren en analyseren;
een beargumenteerd oordeel vellen over de effecten van deze stilistische verschijnselen in relatie tot context, genre en medium;
een constructieve en beargumenteerde bijdrage leveren aan discussies op college over de werking van formuleringskeuzes.
Rooster
De roosters zijn beschikbaar via My Timetable.
Onderwijsvorm
Werkcollege.
Toetsing en weging
Toetsing
Participatie (o.a. wekelijkse webpostings en bijdrage aan de discussies tijdens de colleges) (10%)
Groepspresentatie tijdens de collegereeks (20%)
Schriftelijk tentamen (70%)
Het minimale cijfer voor het tentamen is een 5,5.
Weging
Zie hierboven.
Herkansing
Alleen het tentamen kan worden herkanst. Wie na een eventuele herkansing gemiddeld onvoldoende staat, moet het hele vak opnieuw doen.
Inzage en nabespreking
Uiterlijk bij het bekendmaken van de uitslag van het tentamen wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de nabespreking van het tentamen plaatsvindt. Er wordt in ieder geval een nabespreking georganiseerd indien een student hiertoe verzoekt binnen 30 dagen na bekendmaking van de uitslag.
Literatuurlijst
In dit college bestuderen we artikelen en hoofdstukken uit boeken. Een voorlopige selectie van de te bestuderen literatuur wordt hieronder weergegeven; een volledig en definitief overzicht is te vinden op Brightspace.
Charteris-Black, Jonathan (2011): Politicians and rhetoric, the persuasive power of metaphor. Second edition. Palgrave Macmillan, pp. 195-222.
Hooijdonk, C. van, & Liebrecht, C. (2018). “Wat vervelend dat de fiets niet is opgeruimd! Heb je een zaaknummer voor mij? ^EK”: Conversational human voice in webcare van Nederlandse gemeente. Tijdschrift voor Taalbeheersing, 40(1), 45-81.
Krieken, K. van, Sanders, J., & Hoeken, H. (2015). Viewpoint representation in journalistic crime narratives: An analysis of grammatical roles and referential expressions. Journal of Pragmatics, 88, 220-230.
Lakoff, G., & Johnson, M. (1999). Leven in metaforen. Nijmegen: Uitgeverij SUN, pp. 11-58.
Leeuwen, M. van. (2015). Taalkundig-stilistische analyse: de casus Wilders / Pechtold. Tijdschrift voor Taalbeheersing, 37(1), 33-78.
Leeuwen, M. van, & Vliet, F. van. (2019). De ‘stem van het volk’: populisme en perspectief. Tijdschrift voor Taalbeheersing 41 (1), 173-185.
Mos, M., & Kamoen, N. (2017). Een goede tennisser verliest geen wedstrijden: Twee reactietijdenstudies naar het effect van attribuutframing in standpunt-argumentparen. Tijdschrift voor Communicatiewetenschap, 45(3), 184-200.
Mulken, M. van, & Schellens, P.J. (2012): Over loodzware bassen en wapperende broekspijpen, Gebruik en perceptie van taalintensiverende middelen. Tijdschrift voor Taalbeheersing, 34(1), 26-53.
Onrust, M., Verhagen, A., & Doeve, R. (1993). Formuleren. Houten [etc.]: Bohn Stafleu Van Loghum, pp. 83-137.
Sluiter, I. (2005). Maken en breken, Over taal, identiteit en minderheden. Rede (verkort) uitgesproken in de Pieterskerk, ter gelegenheid van de 430e Dies Natalis van de Universiteit Leiden, 8 februari 2005.
Voituron, M., & Jong, J. de. (2014): ‘Het schip van staat in veilige haven sturen’: Crisismetaforen en crisisframes in de Troonrede. Onze Taal, 83(9), 242-244.
Inschrijven
Inschrijven via My Studymap is verplicht.
Contact
Voor inhoudelijke vragen, neem contact op met de docent (rechts in informatiebalk).
Voor informatie over inschrijvingen, toelating, etc: Onderwijsadministratie Reuvensplaats.
Opmerkingen
Niet van toepassing.