Toegangseisen
Voor studenten van Rechtsgeleerdheid geldt dat zij het propedeusevak Romeins recht reeds moeten hebben behaald. Zie het kopje Verhouding tot het reguliere vak ‘Romeins recht’ (Ba I) hieronder voor een nadere toelichting. Voor studenten van andere faculteiten gelden geen toegangseisen.
Beschrijving
Het Romeinse recht is het fraaiste monument dat Rome aan Europa heeft nagelaten. Dit geldt niet alleen voor de inhoud, maar ook voor de vorm die het recht heeft gekregen. Iedere keer dat een jurist naar een wetboek grijpt, is hij schatplichtig aan de Romeinse keizers. Dat is het resultaat van een historische ontwikkeling waarin het recht van een stadstaat veranderde in dat van een wereldrijk.
Het Romeinse privaatrecht in het bijzonder vormt de verbindende schakel tussen het privaatrecht van de Europese landen. Alle codificaties daarvan bouwen voort op de structuur en begrippen van het Romeinse vermogensrecht, dat tot de negentiende eeuw werd beschouwd als het ‘gemeenschappelijke recht’ (ius commune). Een inleiding op het Romeinse vermogensrechtelijke systeem is een goede inleiding op de structuur van het Nederlandse vermogensrecht. Maar nog belangrijker: het is een voorwaarde voor begrip van het privaatrecht van de andere Europese landen.
In deze cursus wordt aandacht besteed aan die delen van het Romeinse privaatrecht die nog steeds betekenis hebben voor het moderne recht. Hierbij wordt jaarlijks gewisseld tussen het goederenrecht en het verbintenissenrecht. In 7 hoorcolleges en 6 werkgroepen komt in het collegejaar 2023-2024 het verbintenissenrecht aan bod. Het onderwijsprogramma ziet er als volgt uit:
Week 1: de aard van persoonlijke rechten (soorten verbintenissen, betaling door en aan een derde, hoofdelijkheid en (on)deelbaarheid).
Week 2: de invloed van de wil van partijen (wilsgebreken, de voorwaarde, het derdenbeding).
Week 3: structuur van het contractenrecht (soorten overeenkomsten met bijzondere aandacht voor de koopovereenkomst, de rol van de goede trouw in het contractenrecht).
Week 4: driepartijenverhoudingen (lastgeving en vertegenwoordiging, maatschap, borgtocht, cessie).
Week 5: tenietgaan van verbintenissen, overmacht en wanprestatie (inbetalinggeving, vermenging, verrekening, kwijtschelding, schuldvernieuwing, overmacht en wanprestatie).
Week 6: rechtmatige en onrechtmatige daad (onverschuldigde betaling, ongerechtvaardigde verrijking, onrechtmatige daad met bijzondere aandacht voor zaaksbeschadiging).
Week 7: responsiecollege aan de hand van een random samengesteld oefententamen.
In aanvulling op het onderwijs, wordt in 6 kennisclips ingegaan op de staatkundige ontwikkeling die het Romeinse rijk heeft doorlopen om te komen tot een codificatie. Daarnaast wordt de receptie in Europa behandeld. Deze herontdekking van het Romeinse recht heeft ertoe geleid dat het Romeinse fenomeen van een wetboek én de inhoud daarvan duurzamer zijn gebleken dan brons.
Verhouding tot het reguliere vak ‘Romeins recht’ (Ba I)
In het propedeusevak Romeins recht wordt jaarlijks gewisseld tussen twee varianten, waarbij in het ene jaar het goederenrecht en in het andere jaar het verbintenissenrecht wordt onderwezen. Het keuzevak ‘Romeins Recht - Verbintenissenrecht’ is toegankelijk voor rechtenstudenten die de goederenrechtelijke variant van het vak Romeins recht hebben gevolgd en met goed gevolg hebben afgerond, en die nu de verbintenisrechtelijke variant als keuzevak willen volgen. Dit betekent dat studenten die in 2018, 2020 of 2022 het tentamen Romeins Recht (variant verbintenissenrecht) met goed gevolg hebben afgelegd NIET in aanmerking komen voor dit keuzevak. Ook studenten die het vak Historische Ontwikkeling van het Recht hebben behaald in 2016 of eerder komen niet in aanmerking.
NB. Wanneer u zich inschrijft voor dit keuzevak gaat u ermee akkoord dat de afdeling Rechtsgeschiedenis en de onderwijsadministratie van de rechtenfaculteit (het OIC) controleert of u het propedeusevak Romeins recht of Historische ontwikkeling van het Recht reeds met goed gevolg heeft afgerond en over welke variant u tentamen hebt afgelegd. Een extra cijfer voor het reguliere propedeusevak kan nooit als keuzevak worden opgenomen in het examenprogramma.
Keuzevakstudenten van andere faculteiten
Het keuzevak ‘Romeins Recht - Verbintenissenrecht’ is ook toegankelijk voor studenten van andere faculteiten. De cursus kan zonder enige voorkennis van het Romeinse recht worden gevolgd.
Leerdoelen
Doel van het vak:
Het verkrijgen van kennis en inzicht in de beginselen van het Romeinse staatsrecht.
Het verkrijgen van kennis en inzicht in het systeem van het Romeinse vermogensrecht, in het bijzonder het verbintenissenrecht.
Het verkrijgen van kennis en inzicht in het proces van doorwerking van het Romeinse publiek- en privaatrecht in moderne rechtsstelsels.
Na afronding van het vak heeft u de volgende kwalificaties verworven:
U kunt de belangrijkste Romeinse staatsinstellingen, staatstheorieën en rechtsbronnen benoemen en hun onderlinge relatie duiden, alsmede hun ontwikkeling en doorwerking door de receptie van het Romeinse recht verklaren.
U bent in staat om de elementaire leerstukken van het Romeinse procesrecht en erfrecht te benoemen en in een systematisch kader te plaatsen.
U kunt de karakteristieken van persoonlijke rechten in het Romeinse recht benoemen en in een systematisch kader plaatsen.
U kunt de verschillende wijzen waarop de partijwil van invloed kan zijn op de totstandkoming en vormgeving van verbintenissen benoemen en in een systematisch kader plaatsen.
U kunt de structurele elementen van het Romeinse systeem van tenietgaan van verbintenissen (incl. de leerstukken van overmacht en wanprestatie) benoemen en in een systematisch kader plaatsen.
U bent in staat om de structuur van het Romeinse contractenrecht te beschrijven. Daarnaast kunt u de verschillende soorten overeenkomsten benoemen en in een systematisch kader plaatsen.
U kunt de structurele elementen van de verschillende Romeinse driepartijenverhoudingen benoemen en in een systematisch kader plaatsen.
U bent in staat om de structurele elementen van de Romeinse leerstukken van rechtmatige en onrechtmatige daad te benoemen en in een systematisch kader te plaatsen.
U kunt een eenvoudige casus naar Romeins verbintenissenrecht oplossen.
Rooster
Zie MyTimetable.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges
Aantal à 2 uur: 7.
Namen docenten: prof. mr. E. Koops
Vereiste voorbereiding door studenten: bestuderen van de studiestof die in de Leidraad per week is aangegeven.
Het hoorcollege dient ter ondersteuning, aanvulling en correctie van de verplichte studiestof en is geen vervanging voor de bestudering hiervan.
Werkgroepen
Aantal à 2 uur: 6
Namen docenten: mw. mr. E.R. Drommel, mr. T. Lubbers, dr. Q. Mauer, mr. C.E. Smith, mr. T.B.D. van der Wal, en student-assistenten.
Vereiste voorbereiding door studenten: bestuderen van de studiestof die in de Leidraad per week is aangegeven, en het voorbereiden van de opgaven die in de Leidraad zijn opgenomen.
Toetsing
Tentamen: 3 uur
Nabespreking: 2 uur
Toetsing en weging
Toetsvorm(en)
Schriftelijk tentamen, bestaande uit 30 meerkeuzevragen en één open vraag. Bij de berekening van het cijfer tellen de meerkeuzevragen mee voor 80% en de open vraag voor 20%. Er kan een gokcorrectie worden toegepast.
Examenstof Tot de examenstof behoort de verplichte literatuur, het werkboek en hetgeen behandeld is tijdens hoorcollege, werkgroep en tijdens eventuele andere onderwijsvormen.
Regeling herkansen voldoendes
Op dit vak is de regeling herkansen voldoendes van toepassing (artikel 4.1.8.1 e.v. OER). Studenten die bij de eerste kans een voldoende eindcijfer hebben behaald, kunnen onder bepaalde voorwaarden het schriftelijke (eind)tentamen opnieuw afleggen op het reguliere herkansingsmoment. Om een voldoende te kunnen herkansen, dienen studenten eerst om toestemming te vragen bij het OIC. Kijk voor meer informatie op de studentensite onder ‘Inschrijven voor vakken en tentamens’ > ‘Toestemming voldoende herkansen’
Literatuurlijst
Verplicht studiemateriaal Literatuur:
J.H.A. Lokin en F. Brandsma, Prota -Vermogensrechtelijke leerstukken aan de hand van Romeinsrechtelijke teksten, 10e of 11e druk, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2016 of 2022.
W.J. Zwalve, Beknopte geschiedenis van het Romeinse recht, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2004.
Leidraad:
De Leidraad voor dit vak wordt ter beschikking gesteld via Readeronline en als pdf via Brightspace.
Inschrijven
U kunt zich voor dit keuzevak alleen aanmelden door een e-mail te sturen aan het secretariaat van de vakgroep Rechtsgeschiedenis (rechtsgeschiedenis@law.leidenuniv.nl). U vermeldt daarbij óf en in welk jaar u (de goederenrechtelijke variant van) Romeins Recht hebt behaald.
Brightspace
Bij dit vak wordt gebruikgemaakt van Brightspace. Voor informatie over aanmelden, klik hier.
Contact
Vakcoördinator: prof. mr. E. Koops
Werkadres: KOG, Steenschuur 25, Leiden, kamer A3.08
Telefoon: 071 527 7527
E-mail: e.koops@law.leidenuniv.nl
Instituut/afdeling
Instituut: Metajuridica
Afdeling: Rechtsgeschiedenis
Kamernummer secretariaat A3.19
Openingstijden: maandag van 9.00 - 13.00 uur en op dinsdag en donderdag van 09.00-15.00 uur
Telefoon secretariaat: 071 527 7442