Toegangseisen
Voorlopig toegelaten eerstejaars studenten tot Honours College Law die de zogenoemde 'Oriëntatiefase' volgen. Dit is een programma van in totaal 10 bijeenkomsten.
Oriëntatiefase
Dit programma bevat:
een introductiebijeenkomst;
twee workshops;
het volgen van 1 van de 2 verbredende/verdiepende vakken 'Recht en rechtvaardigheid' of 'Recht, literatuur en film'. Beide vakken beslaan 6 bijeenkomsten.
een Afsluitende bijeenkomst.
De Oriëntatiefase loopt van maart tot half juni (NB: in tentamenweken vinden geen bijeenkomsten plaats).
Nadere informatie volgt op de Brightspace-pagina van (het voorlopig) Cohort 24-25.
Beschrijving
Hoe verhouden recht en rechtvaardigheid zich tot elkaar? Moet recht altijd rechtvaardig zijn? En hoe bepalen we eigenlijk of iets rechtvaardig is? Dit zijn vragen die we in dit oriëntatievak aan de orde stellen. We bekijken recht en rechtvaardigheid vanuit verschillende perspectieven: filosofisch, sociologisch en juridisch.
We beginnen met politieke filosofen als Plato en John Rawls, die hebben geprobeerd te bepalen welke sociale en juridische ordening zou kunnen leiden tot een volmaakt rechtvaardige samenleving. Vervolgens kijken we naar het alternatief: wat kun je bereiken als je uitgaat van onrecht en probeert het rechtssysteem zo in te richten dat je iets aan dat onrecht kunt doen, zoals Amartya Sen heeft bepleit? Die benadering roept belangrijke juridische vragen op, bijvoorbeeld of recht zo onrechtvaardig kan zijn dat het ophoudt recht te zijn, of dat je een belangrijk rechtsstatelijk principe als het legaliteitsbeginsel overboord kunt zetten als daders van genocide zich er achteraf op beroepen dat ze binnen de wet opereerden.
Belangrijk is verder dat mensen het waarschijnlijk nooit eens zullen worden over wat rechtvaardigheid nu is, of het nu gaat om politieke idealen als economische vrijheid en solidariteit of om ethische vragen als die naar de toelaatbaarheid van euthanasie Hoe gaat wetgevers en rechters binnen verschillende rechtssystemen om met al die verschillende opvattingen? Daarbij kijken we niet alleen naar Nederland en Europa, maar ook naar landen in Azië en Afrika.
Ten slotte kijken we naar de rechtsstaat. Op dit moment wordt door de meeste Nederlanders de democratische rechtsstaat nog steeds als de meest geschikte staatsvorm beschouwd om recht te doen aan die verschillen. Hoe succesvol is die rechtsstaat en hoe komt het dat dit systeem nu wereldwijd zo onder druk staat? Bij het beantwoorden van deze vraag maken we het onderscheid tussen materiële rechtvaardigheid (rechtvaardige uitkomsten) en procedurele rechtvaardigheid – mensen accepteren een uitkomst waar ze het niet mee eens zijn toch omdat ze het proces waarin dat is besloten rechtvaardig vinden.
Dit vak is bedoeld voor zowel studenten Criminologie als Rechtsgeleerdheid.
Leerdoelen
Doelstelling van het vak:
Doel is om studenten vertrouwd te maken met de belangrijkste denkrichtingen die betrekking hebben op rechtvaardigheid en ze met behulp daarvan kritisch te laten reflecteren op (1) het begrip rechtvaardigheid, (2) de vraag in hoeverre het recht beantwoordt aan eisen van rechtvaardigheid, en (3) de vraag welke mechanismen ervoor kunnen zorgen dat recht ook als rechtvaardig wordt gezien.
Eindkwalificaties (eindtermen van het vak).
Na afronding van het vak kunnen studenten:
Uitleggen wat de verschillen zijn tussen een utilitaristisch, een sociaal-egalitair en een libertair perspectief rechtvaardigheidsideaal;
Aan de hand van concrete voorbeelden uitleggen wat de relatie is tussen recht en rechtvaardigheid en welke dilemma’s daarbij spelen;
Uitleggen hoe de democratische rechtsstaat probeert verschillende ideeën van rechtvaardigheid te accommoderen;
Aan de hand van concrete voorbeelden uitleggen wat materiële en procedurele rechtvaardigheid inhoudt en onder welke omstandigheden procedurele rechtvaardigheid effectief kan zijn.
Onderwijsvorm
Werkcolleges
Werkcolleges, waarbij de studenten academisch en intellectueel worden uitgedaagd (o.a. vragen stellen, inhoudelijke participatie en discussie).
Aantal à 3 uur: 6
Vereiste voorbereiding door studenten: het bestuderen van de opgegeven literatuur.
Aanwezigheid bij en participatie aan dit vak is verplicht, zoals bij alle vakken van HC Law. Dit, mede i.v.m. het karakter en de opzet van HC Law en de vakken daarvan, die daardoor mede de status van praktische oefening hebben.
Toetsing
Toetsvorm(en)
Wordt nader bekend gemaakt.
In dit vak worden geen cijfers gegeven: de student rondt het vak wel of niet af volgens de pass/fail-methode.
Inleverprocedures
Via Brightspace.
Examenstof
De wekelijkse voorgeschreven stof en datgene wat tijdens de werkcolleges aan de orde is gekomen.
Periode
Tijd: 17:15-20:00 uur
Woensdag 9 april 2025
Woensdag 16 april 2025
Woensdag 23 april 2025
Woensdag 30 april 2025
Woensdag 7 mei 2025
Woensdag 14 mei 2025
Locatie KOG, zaal n.t.b.
Brightspace
Bij dit vak wordt gebruik gemaakt van Brightspace.
Literatuur
De verplichte en aanbevolen literatuur wordt via Brightspace bekendgemaakt.
Aanmelden
De aanmelding verloopt via uSis.
Contact
Bij organisatorische vragen, of bij afwezigheid, neem dan contact op met Honours College Law via honours@law.leidenuniv.nl
Contactpersoon/vakcoördinator: prof. mr. dr. Adriaan Bedner
E-mail: a.w.bedner@law.leidenuniv.nl