De module Beleid 1 gaat over twee cruciale fasen in de beleidscyclus: de totstandkoming van beleidsvoornemens en de uitvoering van beleid. Bij wijze van plaatsbepaling: Beleid 1 bouwt voort op Bestuurskunde II en bereidt voor op Beleid 2. In samenhang gezien bieden Bestuurskunde II en Beleid 1 en 2 een overzicht van de ontwikkeling en de belangrijkste inzichten en theorie?van de beleidswetenschap.
In de analyse van besluitvorming vormt het ideaal van beleidsrationaliteit het vertrekpunt. Het ideaal van rationele kennis vormt het uitgangspunt van de beleidswetenschap zoals die tijdens en na de Tweede Wereldoorlog als een ge?titutionaliseerde, professionele discipline ontstond. Rationele kennis zou, volgens de grondlegger van de beleidswetenschap, de Amerikaanse politicoloog Harold Lasswell, een bolwerk moeten vormen tegen de krachten der duisternis in de politiek, zoals tirannie, gewapende conflicten, extremistische ideologie? en godsdiensttwisten. Rationele kennis dient bij te dragen aan een open, democratische samenleving.
Wij laten zien dat dit ideaal van rationele kennis in de praktijk verschillende verschijningsvormen kent, zoals economische, organisatorische, en politieke rationaliteit. Deze vormen ieder de grondslag voor een afzonderlijk perspectief op besluitvorming in beleid. Een van de meest opvallende kenmerken van de beleidswetenschap is namelijk dat het geen homogene discipline is, maar een bundel uiteenlopende, en soms zelfs onverenigbare, perspectieven op beleid. In het eerste deel van de cyclus behandelen we een aantal van de belangrijkste gezichtspunten op beleid en besluitvorming, te weten: het rationele, het economische, het etatistische en het pluralistisch-politieke perspectief.
Het tweede deel van de collegecyclus gaat over de uitvoering van beleid. In dit gedeelte wordt het gat tussen beleid-op-papier en beleid-in-de-praktijk zichtbaar gemaakt. We gaan na welke factoren bepalen of, in welke mate, en op welke wijze eenmaal vastgesteld beleid ook daadwerkelijk wordt uitgevoerd. Bij het onderdeel beleidsuitvoering, besteden we allereerst aandacht aan het ontwerpen van beleid. Immers, men is er niet, nadat men een maatschappelijk of politiek probleem heeft geconstateerd, door een besluit te nemen dat men beleid gaat maken op het terrein in kwestie. Dat beleid moet ook worden vorm gegeven. Concreet beleid, zoals bijvoorbeeld het mestbeleid, ontwikkelingshulp, of de bestrijding van de fileproblematiek bestaat uit een groot aantal opvattingen, theorie? ideologische voorkeuren, regels, wetten, budgetten en actoren die het beleid uitvoeren, controleren, en, niet zelden, frustreren. In een pluriforme, democratische samenleving als de onze is het ontwerpen van beleid het resultaat van de gezamenlijke inspanningen – velen zullen zeggen het onderlinge getouwtrek en geharrewar – van een groot aantal beleidsactoren, zoals politici, burgers, ambtenaren, belangenorganisaties, het middenveld, de media, et cetera. Gezien het doorgaans chaotische, nogal onvoorspelbare karakter van dit proces is het misschien beter, zoals de beleidswetenschapper Geul doet, niet te spreken van het, statische, “ontwerp”, maar van het meer dynamische en interactieve “constructie” of “coproductie”. In dit onderdeel besteden we ook ruime aandacht aan moderne opvattingen over interactief bestuur, waarbij de overheid in samenwerking met allerlei maatschappelijke actoren beleid ontwerpt en uitvoert.
Daarna behandelen we in kort bestek enige onderwerpen uit de theorie over beleidsuitvoering, zoals top-down versus bottom-up benaderingen, de rol van grote uitvoeringsorganisaties, en de rol van de uitvoerende ambtenaar, met name het leerstuk van de ambtelijke beleidsvrijheid. Het moet duidelijk worden uit dit onderdeel van het college, dat er tussen beleidsdroom en beleidsuitkomst een groot gat gaapt, waarin falen, fiasco’s en onbedoelde gevolgen op de loer liggen.
We eindigen echter niet op deze pessimistische noot. Er is veel in beweging in de wereld van het beleid, een reeks van ontwikkelingen die wel wordt samengevat met de slogan: “from government to governance”. In het laatste deel van het college behandelen we de veranderende relatie tussen staat en samenleving, de veranderende positie van nationale staten in het internationale bestel, en de gevolgen die dit heeft voor beleidsontwikkeling en –uitvoering. Twee begrippen staan hierbij centraal: ‘governance’ en ‘democratie’.
Coordinator
Dr. H.C. Wagenaar
Methods of instruction
hoorcolleges en werkcolleges
Study material
· G. T. Allison en P. Zelikow, Essence of Decision. Explaining the Cuban Missile Crisis, Boston, 1999
· M. Howlett & M. Ramesh, Studying Public Policy: policy cycles and policy subsystems, Oxford, 1995
. Jon Pierre & B. Guy Peters, Governance, Politics, and the State, New York: St. martin’s Press, 2000
· Reader beleid 1, 2003
· Reader werkcolleges Beleid 1, 2003
Examination
Wordt nader bekend gemaakt
Course requirements/recommendations
Dit vak wordt dit jaar voor het laatst aangeboden!!
Time table
hoorcolleges vrijdag 16 jan. t/m 19 maart, 13.00-15.00 u in 1A20
Application
Inschrijven voor het tentamen via U-twist. Info over inschrijven werkgroepen: tijdens 1e bijeenkomst
Blackboard
Blackboard