Omschrijving
Inhoud: Telkens weer lijkt de bevolking er blijk van te geven anders tegen de werkelijkheid aan te kijken dan de gekozen volksvertegenwoordiging. Sinds de revolte van Fortuyn in 2002 lijkt het zelfs of er twee werelden bestaan: die van een zich onder een glazen stolp schuilhoudende politieke elite en die van het volk, die elkaar ergeren en elkaar voortdurend voor verrassingen stellen. Over de oorzaken van deze kloof en hoe die te overbruggen (als dat al wenselijk zou zijn) lopen de meningen uiteen. Weinig inspirerend leiderschap, een falende elite, grilligheid van de kiezer en angst voor de toekomst worden wel genoemd als mogelijke factoren. En als oplossing voor het haperend functioneren van de representatieve democratie wordt een meer directe, en soms zelfs populistisch getinte democratie voorgesteld: meer referenda, meer raadplegingen via internet (Trots op Nederland), rechtstreeks gekozen politieke ambtsdragers, zoals de gekozen burgemeester, of zelfs een rechtstreeks gekozen premier.
In deze vervolgcursus zullen we ons vooral bezighouden met de vraag of het bestaan van deze ogenschijnlijk tegengestelde werelden mede een gevolg is van het interactieproces tussen politiek en media. Van oudsher speelden de media een intermediaire rol tussen publiek en politiek. Samen tekenden zij voor een ‘mediavoorstelling’ waarin de publieke zaak veelal centraal stond en het publiek zich redelijk leek te herkennen. De laatste jaren is het wantrouwen tussen politiek en media echter groot. Men verwijt elkaar geen of weinig oog te hebben voor de publieke zaak. Slechts de scoringsdrift zou tellen en de waan van de dag. En ondertussen verliest het publiek het vertrouwen in zowel de politiek als de media.
Om zicht te krijgen op dit probleem zullen we de driehoeksrelatie politiek-media-publiek in kaart brengen, hoe elk van de punten van deze driehoek zich verhoudt tot de publieke zaak en wat de effecten zijn van hun interactieproces op diezelfde publieke zaak. Levert de ‘driehoek’ een positieve of een negatieve bijdrage aan de mate van betrokkenheid bij de publieke zaak en daarmee aan de legitimering van het democratisch proces?
Aan de orde komen onderwerpen als: de stamtafel regeert, de kaasstolp aan diggelen, het falen van de elite (ook die van de media), het lege theater, mediahypes, medialogica en de opkomst van de entertainmentindustrie in de wereld van de communicatie. Vanzelfsprekend zal ook aandacht besteed worden aan de presentatie van de coalitie en de oppositie in de media.
Doel: Inzicht krijgen in de aard en de kwaliteit van het publieke debat, mede aan de hand van de nieuwsvraag. Weten waarom iets tot nieuws wordt verheven, waarom iets spraakmakende programma’s genereert en vooral ook hoe daar als nieuwsmaker, maar ook als lezer/kijker/luisteraar mee om te gaan.
Onderwijsvormen
Aan de hand van een literatuurstudie en de persoonlijke ervaring van de docent als commentator/columnist en medewerker aan radio- en televisieprogramma’s zal de ontwikkeling van het publieke debat in kaart worden gebracht. Tijdens de colleges zullen we de actualiteit kritisch volgen, het interactieproces schetsen en nagaan wat de bijdrage is aan de publieke zaak.
De studenten vervullen in groepsverband een aantal opdrachten zoals: een review van een hoofdstuk en/of artikel, en/of een ‘wetenschappelijke’ analyse van een nieuwsfeit, en/of een gesproken column aan de hand van een stelling, en/of zelf een recente onderzoekspublicatie over een bepaald verschijnsel opsporen.
Studiemateriaal
Literatuur (ongeveer 1200 pagina’s):
Els Witte, Media & Politiek, Een inleiding tot de literatuur, VUBPRESS, 2002, ISBN 90 54873205
Philip van Praag en Kees Brants (red.), Media en Politiek in Verwarring
Breedveld, W., De stamtafel regeert. Hoe de politiek en de media het publieke debat maken en breken, Utrecht: Het Spectrum, 2005
Huub Wijfjes, Journalistiek in Nederland, 1850-2000, beroep, cultuur en organisatie, Boom, Amsterdam, 2004 ISBN 90 5352 949 7
Jeffrey Scheuer, The Sound Bite Society, Television and the America Mind, Four Walls Eight Windows, New York/London, 1999, ISBN 1 56858 141 6
Mark Elchardus, De dramademocratie, Lannoo, Tielt, 2002, ISBN 90 209 5072 X
Morelli, Anne, Elementaire principes van oorlogspropaganda, Epo, ISBN 9064453012
Joris Luyendijk, Het zijn net mensen, Elsevier, Amsterdam 2006
Indien Elchardus en/of Els Witte niet verkrijgbaar is/zijn, kunnen deze vervangen worden door aanschaf van: Kees Buijs, Journalistieke kwaliteit in het crossmediale tijdperk, Boom/onderwijs, Amsterdam 2008. ISBN 978904730080 9.
Toetsing
Toetsing vindt plaats op basis van het eindpaper en de tussentijdse opdrachten.
Inleverdatum eindpaper: uiterlijk zaterdag 19 december 2009.
Ingangseis/advies
Ingangseis: Nationale Politiek
Rooster
Donderdag 29 oktober van 20.15-22.00 uur
Donderdag 5 november van 20.15-22.00 uur
Zaterdag 7 november van 13.00-15.00 uur
Donderdag 12 november van 20.15-22.00 uur
Donderdag 19 november van 20.15-22.00 uur
Donderdag 26 november van 20.15-22.00 uur
Zaterdag 28 november van 10.00-12.00 en van 13.00-15.00 uur
Donderdag 3 december van 20.15-22.00 uur
Donderdag 10 december van 20.15-22.00 uur
Inschrijving
Inschrijving via U-twist voor 24 augustus 2009 voor 16.00 uur