Toegangseisen
Geen.
Aanbevolen: Introduction to Buddhism (Silk en Blezer, 5 ECTS, 100).
Beschrijving
Boeddhistische theorieën worden in moderne en laat-moderne contexten buiten (maar ook steeds vaker binnen) Azië bij voorkeur in psychologische termen geduid. Hoe komt dat eigenlijk? Dit werkcollege gaat dus uitdrukkelijk niet over psychologie als zodanig maar vooral over de inkadering van boeddhisme als ware het een soort van psychologie. Desalniettemin zijn mensen uit de gammawetenschappen, die in deze hermeneutische interface geïnteresseerd zijn, uiteraard ook van harte welkom.
Deze voorkeur voor psychologische interpretatie, inkadering, en vertaling blijkt een aanwijsbare geschiedenis te hebben die, veelzeggend, ongeveer zo oud is als de discipline psychologie zelf. Een en ander zegt misschien zelfs meer over onze westerse cultuurgeschiedenis en onze relatief specifieke ervaring met religie, zoals in verlichtingsdenken, secularisatie, individualisatie, en de toenemende zelf-reflexiviteit van moderniteit, en, uiteraard, de daar nauw mee samenhangende receptiegeschiedenis van boeddhisme in het ‘Westen’, dan het over boeddhisme in niet-moderne Aziatische contexten als zodanig zegt.
Wij zullen in dit college eerst heel kort, maar kritisch, stilstaan bij die psychologiserende westerse interpretatie- en receptiegeschiedenis van boeddhisme, om vervolgens meteen dieper in een aantal typische boeddhistische teksten te duiken; “typisch” in de zin dat ze tot de aanname bijgedragen (zouden kunnen) hebben dat boeddhisme een soort van niet-moderne psychologie is. We zullen vooral materiaal lezen (in vertaling) over boeddhistische theorieën over de waarneming, over de overweldigende rijkdom aan boeddhistische conceptualiseringen en categoriseringen van elementen uit het mentale domein, over boeddhistische theorieën aangaande het functioneren van de menselijke ‘geest’/het menselijke denken, over conceptualiseringen van zogenaamde ‘verstorende emoties’ en ‘transcendente wijsheden’, ‘samsarische’ en ‘nirvanische’ mentale categorieën; over boeddhistische kentheorie; en dergelijke.
Cursisten worden aangemoedigd de kaders van het college kritisch te bevragen of zo nodig volledig op te blazen; de relatie met psychologie te problematiseren —of te onderbouwen—of zelfs in briljante academische betogen opnieuw te doordenken en te grondvesten. De royale aandacht voor discussie tijdens dit werkcollege; de informele opzet, met veel ruimte voor eigen inbreng; en de gelegenheid tot een persoonlijk werkstuk bieden daar een ideale gelegenheid toe.
Leerdoelen
Kennis van de belangrijkste boeddhistische theoriën en doctrines die aanleiding gegeven hebben voor de hermeneutische vrijage tussen boeddhisme en psychologie.
Inzicht in de geschiedenis van de inkadering van boeddhisme in psychologie en de achtergronden en weerklank daarvan in modern Azië.
Begrip van de inbedding van psychologisering van boeddhisme in het bredere fenomeen van moderniseringsbewegingen in boeddhisme.
Inzicht in ‘what appears in the eye of the beholder’: onze eigen religieuze ideeëngeschiedenis en onze cultureel bepaalde neiging tot “psychologisering van het sacrale en sacralisering van de psychologie”.
Inzicht in problemen rond de categorie meditatieve ‘ervaring’ in boeddhisme en in de daar vaak mee verbonden paradox van de ‘onmiddellijke ervaring’.
Inzicht in de problematiek van eerste en derde persoonsperspectieven binnen de wetenschap.
Selectief leren lezen in omvangrijk en divers primair & secundair materiaal; bijv. het extraheren van relevante delen uit artikelen & hoofdstukken die vanuit diverse perspectieven zijn geschreven en het hanteren van het onderscheid tussen doctrinaire & narratieve primaire bronnen en secundaire analyse & beschouwing daarop.
Leren stellen van wetenschappelijke vragen en academisch schrijven & spreken.
Rooster
Zie website .
Onderwijsvorm
Werkcollege.
Toetsing
Voorbereiden van de verplichte literatuur; aan het begin van ieder werkcollege door iedereen een samenvatting van de leesstof met kritische vragen (1 A4); en referaten door aan te wijzen deelnemers. Afsluitend tentamen of een werkstuk van 1500-2500 woorden (5 ECTS). Het essay is gebaseerd op het tijdens werkcollege besproken materiaal en, in overleg, ook nieuwe leesstof en bronnenmateriaal (optioneel uitbreiding naar 10 ECTS: essay van 4000–6000 woorden plus extra leesmateriaal).
Actieve deelname (20%)
Referaat (20%)
Tentamen/paper (60%) 5 ECTS; of paper 80% etc. bij 10 ECTS.
Blackboard
Ja.
Literatuur
Wordt nader aangekondigd.
Aanmelden
Aanmelding via uSis is verplicht.
Aanmelding voor A la carte en contractonderwijs
Aanmelden voor Contractonderwijs
Contact
Opmerkingen
In een notendop:
BA werkcollege, eerste semester, bij voorkeur 2e jaar.
5 (of 10 ECTS), niveau 300, voertaal Nederlands (evt. Engels).
Referaat en schriftelijk tentamen of essay (eventueel verzwaard).
Eventuele lacunes kunnen opgelost worden via een pensum.