Toegangseisen
Dit vak is geen keuzevak. Bijvakstudenten of gaststudenten mogen hier niet aan deelnemen.
Voor de criminologiestudenten die dit vak volgen maakt dit vak deel uit van de 'Recht, beleid en Organisatie'-leerlijn van de opleiding.
Beschrijving
Een staat, wat is dat eigenlijk? En wie heeft het binnen een staat voor het zeggen? We hebben in Nederland allerlei overheidsinstanties die onderdeel uitmaken van de staat en beslissingen kunnen nemen waar wij als burgers aan gebonden zijn. Maar waar halen al die instanties het recht of de bevoegdheid vandaan om die beslissingen te nemen? En binnen welke grenzen moeten ze daarbij blijven? Mag de politie bijvoorbeeld dagenlang door middel van een drone voorzien van een camera een bepaalde woonwijk in de gaten houden, omdat ze vermoedt dat daar illegale activiteiten plaatsvinden?
Eigenlijk is het voor iedereen belangrijk om een goed beeld te hebben van de regels en beginselen die gelden voor de organisatie van ons overheidsapparaat. U krijgt tenslotte allemaal te maken met beslissingen van die overheid en wilt dan misschien ook wel weten op welke manieren u die overheidsbeslissingen eventueel kunt beïnvloeden. Voor juristen en criminologen is het echter niet alleen belangrijk maar ook noodzakelijk om iets te weten over de (beperkte) bevoegdheden van de overheid. Een goede jurist zal als hij/zij geconfronteerd wordt met een bepaalde vorm van overheidsoptreden zich altijd (moeten) afvragen: was de overheid wel bevoegd om op deze manier op te treden? En wil een criminoloog iets zinnigs kunnen zeggen over verschillende manieren om een bepaalde vorm van criminaliteit te bestrijden, dan heeft hij niet alleen kennis nodig van de verschillende verschijningsvormen van die criminaliteit en de manier waarop (potentiële) criminelen reageren op bepaalde maatregelen, maar ook van de juridische grenzen die gelden bij het treffen van dergelijke maatregelen en van de redenen waarom die juridische grenzen er zijn. Kennis van de belangrijkste regels van ons constitutionele recht en van de principes die gelden in een democratische rechtsstaat is daarbij onmisbaar.
Centraal in het vak Beginselen van de Democratische Rechtsstaat staan de begrippen ‘staat’, ‘rechtsstaat’, ‘democratie’ en ‘overheidsbevoegdheid’. Dit betekent dat aan de orde komt wat een staat eigenlijk is, hoe de overheidsorganen (onder meer regering en parlement) samengesteld zijn, welke bevoegdheden die overheidsorganen hebben en hoe zij aan die bevoegdheden komen, op welke manier er (door de volksvertegenwoordiging en door de rechter) controle wordt uitgeoefend op de uitoefening van die bevoegdheden en welke beginselen aan de verhouding tussen overheid en burger ten grondslag liggen (bijvoorbeeld respect voor de rechten van de mens).
De Nederlandse democratische rechtsstaat en het Nederlandse constitutionele recht kunnen niet meer los worden gezien van regelgeving en juridische ontwikkelingen op Europees en internationaal niveau. Daarom biedt het vak u tevens inzicht in de gevolgen van Europese en internationale rechtsregels voor het nationale recht en voor de bevoegdheden van de nationale overheidsorganen. Ook ontwikkelt u in dit vak enkele professionele vaardigheden, zoals het gebruik van wetboeken, het opzoeken van regelgeving, parlementaire stukken en jurisprudentie via diverse databanken en het analyseren van jurisprudentie. Dit alles in aansluiting op de training van deze vaardigheden in de Leiden Law Practices.
Leerdoelen
Doel van het vak:
Kennismaking met de belangrijkste staatsrechtelijke en staatkundige begrippen en hun betekenis. Overzicht krijgen van de bronnen van het constitutionele recht en aan de hand daarvan de werking en het systeem van het constitutionele recht in Nederland doorgronden. Het kunnen beschrijven van de hoofdlijnen van de staatkundige organisatie van Nederland (koninkrijksverhoudingen en het concept van de gedecentraliseerde eenheidstaat) van de belangrijkste actoren (staatsmachten en overheidsorganen of -ambten) en van het functioneren van het staatkundige bestel (o.m. de verhouding tussen regering en volksvertegenwoordiging en de procedures langs welke overheidsbeslissingen tot stand komen). Bewustwording van de internationale en Europese context waarbinnen het constitutionele recht functioneert en van de manier waarop de gelding van het internationale en Europese recht consequenties heeft voor het nationale recht en de bevoegdheden van nationale overheidsorganen. Verwerving van inzicht in (het functioneren en belang van) de beginselen die aan het constitutioneel systeem ten grondslag liggen: democratie, gelijkwaardigheid van burgers, rechtsstaat, begrenzing van staatsmacht, spreiding van overheidsbevoegdheden, verantwoordingsplicht en controle op overheidsoptreden.
Na afronding van het vak hebben studenten de volgende kwalificaties verworven:
U kunt de grondbeginselen van het constitutionele recht definiëren/beschrijven en u kunt uitleggen waarom die van belang zijn.
U kunt de bronnen van het constitutionele recht herkennen en benoemen. U kunt daarbinnen de regels en beginselen die voor een bepaalde casus (met een afgebakend probleem) gelden identificeren en u kunt uitleggen wat de implicaties van de toepassing van die regels en beginselen op die casus zijn (tot welke uitkomst/oplossing/consequentie leiden ze in dit geval?).
U kunt de belangrijke begrippen binnen het constitutionele recht definiëren en u kunt aangeven waar die definities te vinden zijn en welke implicaties ze hebben voor het functioneren van het rechts- of regeringssysteem.
U kunt de belangrijkste actoren/organen binnen de staatkundige organisatie van Nederland noemen en u kunt beschrijven hoe ze functioneren (welke bevoegdheden hebben ze, hoe vindt controle plaats op de uitoefening daarvan en via welke procedures nemen ze beslissingen?).
U kunt op basisniveau uitleggen op welke wijze Europese en internationale rechtsregels en besluiten consequenties hebben voor het nationale recht en voor de (begrenzing van) bevoegdheden van de nationale overheidsorganen.
U bent geoefend in enkele elementaire professionele vaardigheden: het snel vinden van relevante wetten/wetsartikelen in een wettenbundel of via de geëigende overheidsportals op internet, het vinden van relevante informatie via juridische databanken en het formuleren van een antwoord op een staatsrechtelijke vraag op een manier die ‘to the point’ is en niet nodeloos uitweidt over bijzaken.
U kunt een beknopt en goed gestructureerde beschouwing schrijven over een aangedragen staatsrechtelijk onderwerp of probleem, in correct Nederlands.
Rooster
Zie de opleidingspagina van de website.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges
Aantal à 2 uur: 6
Naam docent: Prof.mr.dr. G. Boogaard
Vereiste voorbereiding door studenten: bestuderen van de in het werkboek en op Brightspace per week aangegeven verplichte studiestof.
Werkgroepen
Aantal à 2 uur: 6
Namen docenten: Zeinab Bazzi, Roel Becker, Robbert Bruggeman, Jelle But, Gert Jan Geertjes, Celestine Kroon, Jordy Loof, Anne van der Meeren en Stijn Meijer
Vereiste voorbereiding door studenten: het zich door middel van zelfstudie eigen maken van de in het werkboek en op Brightspace per week aangegeven verplichte studiestof en voorbereiden van opgaven daarover.
Inloopspreekuur
Aantal à 1 uur: 6 (vanaf de tweede onderwijsweek) bij eigen werkgroepdocent
Vereiste voorbereiding door studenten: geen, het betreft een mogelijkheid op individuele basis vragen voor te leggen aan de docent over onderdelen van de studiestof die u niet goed begrijpt.
Toetsing
- Tentamen: 3 uur
Toetsing
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen, bestaand uit 30 meerkeuzevragen en een open vraag
Tentamenstof
Tot de tentamenstof behoort de verplichte literatuur, de reader, het werkboek en hetgeen behandeld is tijdens hoorcollege, werkgroep en tijdens eventuele andere onderwijsvormen.
Literatuur
Verplicht studiemateriaal
Literatuur:
A.D. Belinfante & J.L. de Reede, Beginselen van het Nederlandse staatsrecht, Deventer: Kluwer 2015 (achttiende druk, bewerkt door L. Dragstra e.a.) of 2020 (negentiende druk, bewerkt door N.S. Efthymiou)
Zesde herziene editie van de Ars Aequi Jurisprudentiebundel Staats- en bestuursrecht (Ars Aequi Libri, Nijmegen 2019) onder redactie van D. Bunschoten e.a.
Actuele wetteneditie: Kluwer Collegebundel 2021-2022 of Blauwe VNW 2021-2022
Werkboek:
- Werkboek Beginselen van de democratische rechtsstaat (studiejaar 2021-2022; zie de berichtgeving op Brightspace over beschikbaarheid)
Reader:
- Reader Beginselen van de democratische rechtsstaat (studiejaar 2021-2022; zie de berichtgeving op Brightspace over beschikbaarheid)
Aanmelden
De aanmelding voor hoorcolleges en werkgroepen verloopt via uSis. Met deze aanmelding heeft u tevens toegang tot de digitale leeromgeving van dit vak in Brightspace. Aanmelden kan tot 5 kalenderdagen voor de eerste onderwijsbijeenkomst.
De aanmelding voor (her)tentamens (alleen bij vakken waarbij er sprake is van een tentamen) verloopt ook via uSis. Met deze aanmelding heeft u ook toegang tot de digitale leeromgeving van dit vak in Brightspace. Aanmelden kan tot 10 kalenderdagen voor het tentamen.
Contact
Vakcoördinator: Mr. G.J.A. Geertjes
Werkadres: Steenschuur 25, kamer B1.32
Bereikbaarheid: op afspraak via het secretariaat
Telefoon: 071-527 8917
Instituut/afdeling
Instituut: Publiekrecht
Afdeling: Staats- en bestuursrecht
Kamernummer secretariaat: B1.11
Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 9.00-16.30 uur
Telefoon secretariaat: 071-527 8917