Toegangseisen
Geen.
Beschrijving
Behalve de criminologie houdt ook de rechtseconomie zich intensief bezig met vraagstukken van criminaliteit en criminaliteitsbestrijding. De twee benaderingen hebben zich in de afgelopen decennia redelijk los van elkaar ontwikkeld. Dat heeft voor een deel een historische reden. Criminologen en economen hebben nu eenmaal een andere wetenschappelijke achtergrond. Maar er is ook een verschil in invalshoek. Economen zijn sterk beleidsgericht en denken in termen van maatschappelijke welvaart. In hun benadering zijn de kosten van criminaliteitsbestrijding gerechtvaardigd als daar meer dan voldoende baten, in de vorm van een reductie van de maatschappelijke schade vanwege criminaliteit, tegenover staan. Dat veronderstelt weer dat de omvang van de criminaliteit in voldoende mate reageert op de instrumenten van het criminaliteitsbeleid. Om die reden zijn economen mede geïnteresseerd in een verklaring van crimineel gedrag, waarbij ze zich in eerste instantie laten leiden door de traditionele rationele-keuzetheorie van hun eigen discipline.
Er is dan ook meer dan voldoende reden om studenten criminologie kennis te laten maken met de economie van misdaad en straf. Het geeft hun toegang tot een omvangrijke en relevante literatuur over vraagstukken van criminaliteit en criminaliteitsbestrijding. En het biedt een voedingsbodem om de twee disciplines in de toekomst naar elkaar toe te laten groeien.
In het vak komen verschillende thema's aan de orde. In de eerste plaats wordt bekeken hoe de rationele-keuzetheorie in de rechtseconomie wordt toegepast. Deze theorie biedt een specifieke verklaring voor crimineel gedrag, waarin ruimte is voor zulke uiteenlopende factoren als gelegenheid, opbrengsten en kosten van een delict strafrisico, wroeging en sociale controle. Aansluitend wordt nagegaan of deze verklaring van crimineel gedrag steun vindt in empirisch economisch onderzoek.
In de tweede plaats wordt stilgestaan bij de ontwikkeling van een efficiënt criminaliteitsbeleid. Daarbij wordt ook aandacht besteed aan het empirische ketenmodel voor de strafrechtelijke keten in Nederland, PMJ, en aan de toepassing van maatschappelijke kosten-batenanalyse op het terrein van de criminaliteitsbestrijding.
Dit vak maakt deel uit van de leerlijnen:
- Ontwikkeling en verklaring van criminaliteit
- Recht, Beleid & Organisatie
Leerdoelen
Na afronding van het vak heeft u de volgende kwalificaties verworven:
U heeft inzicht in de economische visie op de rationele-keuzetheorie. U kunt aangeven hoe de eerste economische toepassing van deze theorie op de problematiek van de strafrechtelijke handhaving door Becker zich heeft ontwikkeld tot een algemene theorie van crimineel gedrag, waarin naast het strafrisico ook aandacht is voor de gelegenheid, voor de opbrengsten en kosten van het plegen van een delict, en voor wroeging en sociale controle.
U kent de basisprincipes van de lineaire regressieanalyse en kunt aangeven waarom deze techniek zo’n belangrijke rol speelt in het empirisch economisch onderzoek. U kunt tevens aangeven onder welke omstandigheden de uitkomsten kritisch bezien moeten worden.
U heeft kennis van de belangrijkste resultaten van het empirisch economisch onderzoek ten aanzien van de verklaring van crimineel gedrag en de effectiviteit van de instrumenten van de strafrechtelijke handhaving.
U beheerst de basisprincipes van de efficiënte inrichting van de strafrechtelijke handhaving à la Becker en kunt deze toepassen in eenvoudige casus. U kunt tevens aangeven op welke veronderstellingen deze basisprincipes zijn gebaseerd en wat afwijkingen van deze veronderstellingen betekenen voor de efficiënte inrichting van de strafrechtelijke handhaving.
U heeft kennis van de basisprincipes van de speltheorie en kunt deze toepassen in eenvoudige casus op het terrein van de criminaliteit en de criminaliteitsbestrijding.
U heeft kennis van de basisprincipes van het Prognosemodel Justitiële Ketens van het ministerie van Justitie en Veiligheid.
U heeft kennis van de basisprincipes van de maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) en kunt deze toepassen in eenvoudige casus.
U heeft kennis van de verschillende waarderingsmethodes voor materiële en immateriële kosten en baten en kunt aangeven wat de voor- en nadelen zijn van deze methodes.
U heeft kennis van een aantal concrete toepassingen van maatschappelijke kosten-batenanalyse op het gebied van de criminaliteitsbestrijding.
Rooster
Beschikbaar via de website.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges
Aantal à 2 uur: 5
Namen docenten: Bo Terpstra
Vereiste voorbereiding door studenten: Het doornemen van de opgegeven literatuur, volgens het rooster in het werkboek en op Brightspace.
Werkgroepen
Aantal à 2 uur: 5
Namen docenten: Ernst-Jan de Bruijn
Vereiste voorbereiding door studenten: Het maken van de opgaven en casus uit het werkboek, volgens het rooster in het werkboek en op Brightspace.
Toetsing
Toetsvorm(en)
Schriftelijk tentamen aan de hand van open vragen: 3 uur
Nabespreking: 2 uur
Examenstof
Tot de examenstof behoort de verplichte literatuur, het werkboek en hetgeen behandeld is tijdens hoorcollege, werkgroep en tijdens eventuele andere onderwijsvormen.
Regeling herkansen voldoendes
Op dit vak is de regeling herkansen voldoendes van toepassing (artikel 4.1.8.1 e.v. OER) voor zover dit vak onderdeel uitmaakt van het verplicht curriculum van de opleiding (d.w.z. geen vrij keuzevak). Studenten die bij de eerste kans een voldoende eindcijfer hebben behaald, kunnen onder bepaalde voorwaarden het schriftelijke (eind)tentamen opnieuw afleggen op het reguliere herkansingsmoment. Om een voldoende te kunnen herkansen, dienen studenten eerst om toestemming te vragen bij het OIC. Kijk voor meer informatie op de studentensite onder ‘Inschrijven voor vakken en tentamens’ > ‘Toestemming voldoende herkansen’.
Literatuur
Verplicht studiemateriaal
Literatuur:
B.C.J. van Velthoven, Economie van misdaad en straf, Den Haag: Boom Lemma, 2e druk, 2017.
Enkele aanvullende artikelen, zie Brightspace.
Werkboek:
- Werkboek Rechtseconomie t.b.v. opleiding Criminologie, zie Brightspace.
Aanmelden
De aanmelding voor hoorcolleges en werkgroepen verloopt via uSis. Met deze aanmelding heeft u tevens toegang tot de digitale leeromgeving van dit vak in Brightspace. Aanmelden kan tot 5 kalenderdagen voor de eerste onderwijsbijeenkomst.
De aanmelding voor (her)tentamens (alleen bij vakken waarbij er sprake is van een tentamen) verloopt ook via uSis. Met deze aanmelding heeft u ook toegang tot de digitale leeromgeving van dit vak in Brightspace. Aanmelden kan tot 10 kalenderdagen voor het tentamen.
Contact
Vakcoördinator: drs B.L. Terpstra;
Werkadres: Kamerlingh Onnes Gebouw, Steenschuur 25, 2311 ES Leiden, kamer A2.54;
Telefoon: 071 – 527 7855;
E-mail: b.l.terpstra@law.leidenuniv.nl
Spreekuur: Op afspraak, te maken via bovenstaand e-mailadres
Instituut/afdeling
Instituut: Fiscale en Economische Vakken
Afdeling: Economie
Kamernummer secretariaat: B 207
Openingstijden: Dagelijks van 9.00 – 12.00 uur
Telefoon secretariaat: 071 – 527 7756/ 1571
E-mail: economie@law.leidenuniv.nl