Toegangseisen
Geen.
Beschrijving
Met rechtsregels en rechtshandhaving wordt beoogd het functioneren van de samenleving in goede banen te leiden. Het is daarom belangrijk om de werking van het recht niet alleen vanuit juridisch, maar ook vanuit sociaalwetenschappelijk perspectief te bestuderen. Hoe werkt het recht in de praktijk in de samenleving uit?
De rechtseconomie is een van de disciplines die de maatschappelijke werking van het recht bestuderen. Centraal staat daarbij de gedachte dat de gedragskeuzes van afzonderlijke rechtssubjecten niet per definitie stroken met het maatschappelijk belang; individuele en collectieve rationaliteit vallen niet altijd samen. Bij een discrepantie kunnen rechtsregels en rechtshandhaving helpen om het gedrag van de rechtssubjecten beïnvloeden, doordat ze de voor- en nadelen van de gedragsopties niet onverlet laten en prikkels geven om het gedrag aan te passen. Om inzicht te krijgen in die effecten van het recht kan niet worden volstaan met een ex post analyse – Hoe worden bestaande geschillen in de rechtszaal opgelost? –, maar is aandacht nodig voor de ex ante werking van het recht.
Wanneer het recht erin slaagt om conflicten en normovertredingen te voorkomen, kan dat leiden tot een besparing op materiële en immateriële schade in de samenleving. Tegenover die maatschappelijke baten staan echter kosten, vanwege de gedragsaanpassingen van de rechtssubjecten, en omdat de toepassing en de handhaving van rechtsregels niet vanzelf gaan. Met behulp van het in de economie gangbare efficiëntiecriterium kan worden nagegaan of het recht per saldo een bijdrage levert aan de maatschappelijke welvaart. Ook kan worden onderzocht of de ene inrichting van de rechtsregels en/of de rechtshandhaving wellicht tot een beter resultaat leidt dan de andere.
Leerdoelen
Doel van het vak:
Doel van het vak is u vertrouwd te maken met de economische analyse van het recht. Daartoe wordt u ingeleid in de kernbegrippen van de (rechts)economie. In het licht van de rechtseconomische theorie wordt vervolgens een aantal basiselementen van het recht en de rechtshandhaving tegen het licht gehouden. Aan de hand van voorgestructureerde casus en opdrachten ontwikkelt u de vaardigheid om te beredeneren welke gedragseffecten het recht en de rechtshandhaving kunnen hebben en te beoordelen of het recht en de rechtshandhaving bijdragen aan de maatschappelijke welvaart.
Na afronding van het vak heeft u de volgende kwalificaties verworven:
U beschikt over basiskennis van de rechtseconomie en kunt de kernbegrippen definiëren/beschrijven (w.o. efficiëntiecriteria van Pareto en Hicks-Kaldor; individuele en collectieve rationaliteit; marktwerking op basis van vraag en aanbod; consumentensurplus, producentensurplus en externe kosten; Coase-theorema; transactiekosten).
U heeft kennis van de rechtseconomische theorie met betrekking tot:
- de Tragedy of the Commons en het belang van private eigendomsrechten;
- de verschillende remedies voor contractbreuk;
- schuld- en risicoaansprakelijkheid in uni- en bilaterale ongevalssituaties;
- de rol van de proceskosten en de kansinschattingen van partijen in het verloop van het proces van civiele geschilbeslechting;
- privaat- en publiekrechtelijke instrumenten van milieubeleid;
- de inrichting van de criminaliteitsbestrijding.
Op grond van deze kennis kunt u in voorgestructureerde casus beredeneren welke maatschappelijke welvaartsproblemen ontstaan als de betrokkenen niet kunnen terugvallen op rechtsregels en rechtshandhaving ter zake.
Uitgaande van deze welvaartsproblemen kunt u in voorgestructureerde casus beredeneren welke gedragseffecten van rechtsregels en rechtshandhaving ter zake verwacht kunnen worden.
Gegeven de te verwachten gedragseffecten kunt u in voorgestructureerde casus beoordelen in hoeverre rechtsregels en rechtshandhaving kunnen bijdragen aan de maatschappelijke welvaart. Op basis daarvan kunt u een beredeneerde keuze maken ten aanzien van de inrichting van de rechtsregels en de rechtshandhaving..
Rooster
Zie MyTimetable.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges
- 7 weken, 2 uur per week
Werkgroepen
- 7 weken, 2 uur per week
Toetsing
Toetsvorm(en)
Tentamen: 3 uur
Nabespreking: 2 uur
Examenstof
Tot de examenstof behoort de verplichte literatuur, het werkboek en hetgeen behandeld is tijdens hoorcollege, werkgroep en tijdens eventuele andere onderwijsvormen.
Regeling herkansen voldoendes
Op dit vak is de regeling herkansen voldoendes van toepassing (artikel 4.1.8.1 e.v. OER). Studenten die bij de eerste kans een voldoende eindcijfer hebben behaald, kunnen onder bepaalde voorwaarden het schriftelijke (eind)tentamen opnieuw afleggen op het reguliere herkansingsmoment. Om een voldoende te kunnen herkansen, dienen studenten eerst om toestemming te vragen bij het OIC. Kijk voor meer informatie op de studentensite onder ‘Inschrijven voor vakken en tentamens’ > ‘Toestemming voldoende herkansen’.
Literatuur
Verplicht studiemateriaal
Literatuur:
- B.C.J. van Velthoven en P.W. van Wijck, Recht en efficiëntie. Een inleiding in de economische analyse van het recht, 6e druk, Deventer: Kluwer 2019, ISBN 9789013141467, met uitzondering van hfdst. 7, hfdst. 9.
Werkboek:
- Werkboek Rechtseconomie voor tweedejaarsstudenten Rechtsgeleerdheid en Fiscaal Recht, zie Brightspace. Dit werkboek bevat de opgaven die op de werkgroepen behandeld zullen worden.
Aanmelden
Zie voor informatie over aanmelding de website onder het kopje “aanmelding onderwijs en tentamens”.
Contact
Vakcoördinator: dr. P.W. van Wijck
Werkadres: Kamerlingh Onnes Gebouw, Steenschuur 25, 2311 ES Leiden, kamer A2.54
Bereikbaarheid: afspraken met de docent kunnen worden gemaakt via het secretariaat van de Afdeling Economie of via een e-mail naar de docent
Telefoon: 31 71 527 7868
E-mail: p.w.vanwijck@law.leidenuniv.nl
Instituut/afdeling
Instituut: Fiscale en Economische vakken
Afdeling: Economie
Kamernummer secretariaat: B2.07
Openingstijden: 9-12 uur
Telefoon secretariaat: 31 71 527 7756/ 1571
E-mail: economie@law.leidenuniv.nl
Opmerkingen
Indien er van overheidswege (corona-)beperkingen worden opgelegd, is deze vakbeschrijving onderhevig aan wijzigingen.