Toegangseisen
Bachelordiploma in een van de geesteswetenschappelijke opleidingen. Het college is toegankelijk voor MA-studenten Neerlandistiek en voor studenten uit andere opleidingen (zoals Literary Studies, Linguistics, Geschiedenis, Kunstgeschiedenis, Media Studies, Religieuze Wetenschappen en Wijsbegeerte).
Beschrijving
Zeker in oudere literatuurgeschiedenissen komen de vele vrouwen die in de Nederlanden literaire teksten schreven, er nogal bekaaid vanaf. De laatste decennia is de aandacht voor het aandeel van vrouwen in onze literatuur steeds toegenomen, maar er is nog een lange weg te gaan. In deze cursus zetten we de vele vrouwen centraal die, soms tegen beter weten in, hun stem lieten horen in het door mannen gedomineerde literaire bedrijf van de middeleeuwen tot het midden van de negentiende eeuw. We maken nader kennis met relatief bekende auteurs zoals de middeleeuwse mystica Hadewijch, de zestiende-eeuwse katholieke onderwijzeres Anna Bijns, de zeventiende-eeuwse intellectueel Anna Maria van Schurman of de achttiende-eeuwse sterauteur Lucretia van Merken, maar gaan ook bewust op zoek naar schrijfsters die in de literatuurgeschiedenis weinig tot geen aandacht hebben gekregen. Daarbij zal duidelijk worden dat de positie die vrouwen opeisten in het literaire veld, door de tijden sterk kon verschillen. In welke mate namen de vrouwelijke auteurs actief deel aan literaire discussies in hun tijd? Welke genres hebben zij zich eigen gemaakt? Hoe zagen ze hun schrijverschap, en welke signalen zijn daarvan in hun werk terug te vinden? Had een middeleeuwse vrouw noodzakelijk minder bewegingsruimte dan een achttiende-eeuwse?
We gaan op zoek naar antwoorden op deze vragen door het literaire werk van vrouwen uit zeven eeuwen Nederlandse literatuur tegen het licht te houden. We duiken in intellectuele en filosofische traktaten, katholieke schelddichten, minnepoëzie, pamfletten, tijdschriftartikelen en genootschapspoëzie, op zoek naar de vrouwelijke stemmen die uitsteken boven het mannenkoor van de historische literatuur. We onderzoeken de zelfrepresentatie en beeldvorming van vrouwelijke auteurs en stellen kritische vragen bij het onderzoek naar hun werk in latere eeuwen. We analyseren hoe vrouwen zich als auteurs positioneerden en in hoeverre hun werk zijn weg vond naar een doelpubliek en latere schrijvende vrouwen inspireerde.
Leerdoelen
Na dit college ben je in staat om:
1) kritisch afstand te nemen van en nuance aan te brengen bij (oudere) secundaire literatuur over literatuurhistorische onderwerpen, en meer specifiek over de rol van vrouwen in de literatuurgeschiedenis.
2) primaire historische teksten te analyseren vanuit relevante benaderingswijzen en ideeën over auteurschap, gender, taal en media.
3) concepten uit de literatuur- en cultuurwetenschap en andere relevante disciplines toe te passen op de (oudere) Nederlandse literatuur.
4) individueel onderzoek te verrichten en de resultaten daarvan te presenteren tijdens bijeenkomsten van de werkgroep, in een video-opdracht (Pitch2Peer) en een schriftelijk werkstuk.
5) relevante primaire en secundaire literatuur op te sporen en kritisch te bevragen in functie van je eigen onderzoek.
6) in samenwerking bij te dragen aan lopend interdisciplinair onderzoek, waardoor je in staat bent je bijdrage aan de neerlandistiek in brede zin relevant te positioneren.
Aanvullend voor studenten van de Educatieve Master
Na dit college ben je in staat om:
7) kritisch te reflecteren op het beeld van vrouwelijke auteurs in het v.o.-curriculum ten opzichte van het meest recente wetenschappelijke onderzoek.
8) je ideeën over het cursusonderwerp genuanceerd vorm te geven in verhouding tot actuele maatschappelijke discussies, ook in functie van de belevingswereld van middelbare scholieren.
Rooster
De roosters zijn beschikbaar via My Timetable.
Onderwijsvorm
Werkcollege
Zelfstandige literatuurstudie
Werkstuk
Toetsing en weging
Toetsing
Actieve deelname aan het college – Studenten bereiden elke week (lees)vragen voor, waarbij ze de bestudeerde theorie toepassen op de literaire teksten. Tijdens college discussiëren ze hierover met elkaar en met de docenten (15%)
Pitch2Peer-opdracht (15%)
Werkstuk (70%)
Weging
Het eindcijfer voor de cursus komt tot stand door de bepaling van het gewogen gemiddelde op basis van de drie deelcijfers, waarbij een deelcijfer niet lager mag zijn dan een 5,5.
Herkansing
Alleen het werkstuk kan worden herkanst.
Inzage en nabespreking
Uiterlijk bij het bekendmaken van de uitslag van het werkstuk wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de nabespreking van het werkstuk plaatsvindt. Er wordt in ieder geval een nabespreking georganiseerd indien een student hiertoe verzoekt binnen 30 dagen na bekendmaking van de uitslag.
Brightspace
Via Brightspace worden studenten op de hoogte gehouden van lopende zaken en ontvangen ze cursusmateriaal en specifieke informatie over onderdelen van de cursus.
Literatuurlijst
Fragmenten uit (onder andere):
Schenkeveld-Van der Dussen, R., Porteman, K., Gemert, L. van & P. Couttenier (red.)(1997). Met en zonder lauwerkrans. Schrijvende vrouwen uit de vroegmoderne tijd 1550-1850, van Anna Bijns tot Elise van Calcar. Amsterdam: Amsterdam University Press. (Beschikbaar via DBNL)
Gemert, L. van, Joldersma, H., Marion, O. van, Poel, D. van der & Schenkeveld-Van der Dussen, R. (red.)(2010). Women’s Writing from the Low Countries 1200-1875. A Bilingual Anthology. Amsterdam: Amsterdam University Press. (beschikbaar via Google Books)
Jensen, L. (2001). ‘Bij uitsluiting voor de vrouwelijke sekse geschikt’. Vrouwentijdschriften en journalistes in Nederland in de achttiende en negentiende eeuw. Hilversum: Verloren. (beschikbaar via UB)
Baar-de Weerd, C. (2009). Uw sekse en de onze. Vrouwen en genootschappen in Nederland en in ons omringende landen (1750-ca. 1810). Hilversum: Verloren. (beschikbaar via Google Books)
Lie, O.S.H. (2001). ‘Middelnederlandse literatuur vanuit genderperspectief. Een verkenning’. Tijdschrift voor Nederlandse Taal en Letterkunde 117 (2001) 246, 267. (Beschikbaar via DBNL)
Inschrijven
Inschrijven via My Studymap is verplicht.
Aanmelden Studeren à la carte
Informatie voor belangstellenden die deze cursus in het kader van Studeren à la carte willen volgen (zonder tentamen), oa. over kosten, inschrijving en voorwaarden.
Contact
Voor inhoudelijk vragen omtrent deze cursus kun je contact opnemen met [dr. Olga van Marion] (https://www.universiteitleiden.nl/medewerkers/olga-van-marion#tab-1).
Voor praktische vragen kun je je wenden tot het secretariaat van de Opleiding Neerlandistiek. Dit valt onder de Onderwijsadministratie Reuvensplaats 3-4, kamer 0.05. Tel. 071-527 2144. Het e-mail adres is osz-oa-reuvensplaats@hum.leidenuniv.nl.
Opmerkingen
N.v.t.