Toegangseisen
Bachelordiploma in een van de geesteswetenschappelijke opleidingen. Het college is toegankelijk voor MA-studenten Neerlandistiek en voor studenten uit andere opleidingen (zoals Literary Studies, Linguistics, Geschiedenis, Kunstgeschiedenis, Media Studies, Religieuze Wetenschappen en Wijsbegeerte).
Beschrijving
Zeker in oudere literatuurgeschiedenissen komen de vele vrouwen die in de Nederlanden literaire teksten schreven, er nogal bekaaid vanaf. De laatste decennia is de aandacht voor het aandeel van vrouwen in de literaire wereld steeds toegenomen, maar er is nog een lange weg te gaan. In deze cursus zetten we de vele vrouwen centraal die, soms tegen beter weten in, hun stem lieten horen in het door mannen gedomineerde literaire bedrijf van de middeleeuwen tot het midden van de negentiende eeuw. We maken nader kennis met relatief bekende auteurs zoals de middeleeuwse mystica Hadewijch, de zestiende-eeuwse katholieke onderwijzeres Anna Bijns, de zeventiende-eeuwse multi-talenten Anna Roemers en Tesselschade Roemers of de gevierde achttiende-eeuwse toneelschrijfster Lucretia van Merken, maar gaan ook bewust op zoek naar schrijfsters die in de literatuurgeschiedenis weinig tot geen aandacht hebben gekregen. Daarbij zal duidelijk worden dat de positie die vrouwen opeisten in het literaire veld, door de tijden sterk kon verschillen. In welke mate namen de vrouwelijke auteurs actief deel aan literaire discussies in hun tijd? Welke genres hebben zij zich eigen gemaakt? Hoe zagen ze hun schrijverschap, en welke signalen zijn daarvan in hun werk terug te vinden? Had een middeleeuwse vrouw noodzakelijk minder bewegingsruimte dan een achttiende-eeuwse?
We gaan op zoek naar antwoorden op deze vragen door het literaire werk van vrouwen uit zeven eeuwen Nederlandse literatuur tegen het licht te houden. We duiken in intellectuele en filosofische traktaten, katholieke schelddichten, minnepoëzie, pamfletten, tijdschriftartikelen en genootschapspoëzie, op zoek naar de vrouwelijke stemmen die uitsteken boven het mannenkoor van de historische literatuur. We onderzoeken de zelfrepresentatie en beeldvorming van vrouwelijke auteurs en stellen kritische vragen bij het onderzoek naar hun werk in latere eeuwen. We analyseren hoe vrouwen zich als auteurs positioneerden en in hoeverre hun werk een weg vond naar een doelpubliek en latere schrijvende vrouwen inspireerde.
Tijdens gastcolleges maken de studenten kennis met onderzoekers op dit terrein. Ten minste één onbekende schrijfster zullen de deelnemers gezamenlijk in het daglicht zetten: ze wijden aan haar een Wikipedia-lemma en/of bereiden een digitale editie voor van een van haar werken.
Leerdoelen
Na dit college ben je in staat om:
kritisch afstand te nemen van en nuance aan te brengen bij (oudere) secundaire literatuur over literatuurhistorische onderwerpen, en meer specifiek over de rol van vrouwen in de literatuurgeschiedenis
primaire historische teksten te analyseren vanuit relevante benaderingswijzen en ideeën over auteurschap, gender, taal en media
concepten uit de literatuur- en cultuurwetenschap en andere relevante disciplines toe te passen op de (oudere) Nederlandse literatuur
individueel onderzoek te verrichten en de resultaten daarvan te presenteren tijdens bijeenkomsten van de werkgroep en een schriftelijk werkstuk
relevante primaire en secundaire literatuur op te sporen en kritisch te bevragen in functie van je eigen onderzoek
in samenwerking bij te dragen aan lopend interdisciplinair onderzoek, waardoor je in staat bent je bijdrage aan de neerlandistiek in brede zin relevant te positioneren
Aanvullend voor studenten van de Educatieve Master
Na dit college ben je in staat om:
kritisch te reflecteren op het beeld van vrouwelijke auteurs in het v.o.-curriculum ten opzichte van het meest recente wetenschappelijke onderzoek
je ideeën over het cursusonderwerp genuanceerd vorm te geven in verhouding tot actuele maatschappelijke discussies, ook in functie van de belevingswereld van middelbare scholieren
Rooster
De roosters zijn beschikbaar via My Timetable.
Onderwijsvorm
Werkcolleges
Zelfstandige literatuurstudie
Toetsing en weging
Toetsing
Actieve deelname aan het college – Studenten bereiden elke week (lees)vragen voor, waarbij ze de bestudeerde theorie toepassen op de literaire teksten. Tijdens college discussiëren ze hierover met elkaar en met de docent (15%)
Mondelingen presentatie (15%)
Werkstuk (70%)
Weging
Het eindcijfer voor de cursus komt tot stand door de bepaling van het gewogen gemiddelde op basis van de drie deelcijfers, waarbij een deelcijfer niet lager mag zijn dan een 5,5.
Herkansing
Alleen het werkstuk kan worden herkanst.
Herkansing
Wie voor het werkstuk lager dan een 5,5 haalt, krijgt een eenmalige mogelijkheid tot herschrijven. Aan de herkansing gaat een gesprek met de docent vooraf.
Inzage en nabespreking
Nadat het werkstuk is beoordeeld kan het worden ingezien bij de docent. Hiervoor zal een tijdstip worden afgesproken.
Brightspace
Via Brightspace worden studenten op de hoogte gehouden van lopende zaken en ontvangen ze cursusmateriaal en specifieke informatie over onderdelen van de cursus.
Literatuurlijst
Selecties uit (onder andere):
Schenkeveld-Van der Dussen, R., Porteman, K., Gemert, L. van & P. Couttenier (red.) (1997). Met en zonder lauwerkrans. Schrijvende vrouwen uit de vroegmoderne tijd 1550-1850, van Anna Bijns tot Elise van Calcar. Amsterdam: Amsterdam University Press. (Beschikbaar via DBNL)
Paijmans, M. G., Veldhuizen, M. D., Dietz, F. M., Geerdink, N., Leemans, I., & de Morrée, C. V. (2020). Pathways to agency: Women writers and radical thought in the Low Countries, 1500-1800. Intellectual History Review, 31(1), 51-71. https://doi.org/10.1080/17496977.2020.1858389
Gemert, L. van, Joldersma, H., Marion, O. van, Poel, D. van der & Schenkeveld-Van der Dussen, R. (red. )(2010). Women’s Writing from the Low Countries 1200-1875. A Bilingual Anthology. Amsterdam: Amsterdam University Press. (beschikbaar via Google Books)
Jensen, L. (2001). ‘Bij uitsluiting voor de vrouwelijke sekse geschikt’. Vrouwentijdschriften en journalistes in Nederland in de achttiende en negentiende eeuw. Hilversum: Verloren. (hst 1 en 2, pp. 26-84) (beschikbaar via UB)
Baar-de Weerd, C. (2009). Uw sekse en de onze. Vrouwen en genootschappen in Nederland en in ons omringende landen (1750-ca. 1810). Hilversum: Verloren. (beschikbaar via Google Books)
Kloek J.J. en W.W. Mijnhardt (2001). 1800. Blauwdrukken voor een samenleving. Den Haag: SdU (pp. 243-266, 'De natie: vrouwen en het volk') (via de DBNL)
Monteiro, Marit (1993). Den middelen staet. Waarom vrouwen in de vroegmoderne tijd kozen voor een semi-religieus bestaan. In M. Monteiro, G. Rooijakkers, & J. Rosendaal (Reds.), De dynamiek van religie en cultuur (pp. 138-161). Kampen: Kok. Kopieën hiervan krijg je tijdens het college in week 1.
Schenkeveld-van der Dussen, M.A. (1995). Liefdestalen van vrouwelijke auteurs. In: Literatuur 12 (pp. 335-340). (via de DBNL)
Jeu, A. de (2000). ''t Spoor der dichteressen'. Netwerken en publicatiemogelijkheden van schrijvende vrouwen in de Republiek (1600-1750). Hilversum: Verloren. (we lezen hst. 4)
Marion, O. van (2010). Geen Homerus! Zelfpresentatie in twee poëticale gedichten van Anna en Tesselschade Roemers. In: Kloek, E., Blom, F., Leerintveld A. (red.) Vrouwen rondom Huygens. (Hilversum: Verloren, pp. 53-63). (via de DBNL)
Lees: Geerdink, N., Salman, J. L., Sleiderink, R., & Zalm, R. v.d. (2020). Loon, lust, liefdadigheid: Verdienen aan het schrijven van toneelteksten door de eeuwen heen. Nederlandse Letterkunde, 25(1), 36-97. https://doi.org/https://doi-org.proxy.library.uu.nl/10.5117/NEDLET2020.1.004.GEER
Lees: Geerdink, N. (2020). Economic advancement and reputation strategies: Seventeenth-century Dutch women writing for profit. Renaissance Studies, 34(3), 350-374. https://doi.org/10.1111/rest.12613
Beek, P. van, Niekerk, A. van (2019). My mother's mother's mother. South African women's writing from 17th-century Dutch to contemporary Afrikaans. Leiden: Leiden University Press. (selectie) [IN DE STUDIEZAAL IN DE UB 1st floor, entrance 8 PR9364.5.W6 B44 2019]
Andere literatuur wordt via Brightspace bekend gemaakt.
Inschrijven
Inschrijven via My Studymap is verplicht.
Aanmelden Studeren à la carte
Informatie voor belangstellenden die deze cursus in het kader van Studeren à la carte willen volgen (zonder tentamen), oa. over kosten, inschrijving en voorwaarden.
Contact
Voor inhoudelijke vragen, neem contact op met de docent (rechts in informatiebalk).
Voor informatie over inschrijvingen, toelating, etc: Onderwijsadministratie Reuvensplaats.
Opmerkingen
N.v.t.