Studiegids

nl en

Tibetaans boeddhisme

Vak
2010-2011

Toegangseisen

Verplicht: Introduction to Buddhism (Silk, 5 ECTS, 100), of anders pensum.
Aanbevolen: Cultuur van Tibet (Verhagen, 5ECTS, 100).

Beschrijving

Inleiding

Volgens de laatste statistieken zijn Tibetaanse vormen van boeddhisme favoriet in boed¬dhistisch Nederland (TNS NIPO, 2009). Het meest genoemde boek over boeddhisme is De Kunst van Geluk ‘door’ de Dalai Lama. Inderdaad, wie heeft er nog nooit van Zijne Heiligheid de Dalai Lama gehoord en ziet hem niet regelmatig op TV—zo innemend goedlachs? Er zijn zelfs genoeg mensen die zijn verjaardag onthouden (6 juni dus).

Het zogenaamde Tibetaanse Dodenboek is hier al jaren een bestseller—en ten onzent misschien zelfs nog bekender dan in de Tibetaanse gemeenschap zelf (hetgeen uiteraard wel te denken geeft …). Velen hebben voor het eerst met de een of andere vorm van meditatie kennisgemaakt (soms zelfs zeer esoterische) via uit het Tibetaans vertaalde literatuur en door leringen van Tibetaanse lama’s.

Maar hoe zien die Tibetaanse tradities er eigenlijk uit in hun regio’s van oorsprong, dat wil zeggen in Tibet en de Himalaya’s (maar ook in China, en Mongolië)? Wat is hun wordingsgeschiedenis? Hoe kunnen we het ontstaan van boeddhisme in Tibet begrijpen?

Dit college richt zich vooral op de concrete religieuze inhoud van Tibetaans boeddhisme, maar geeft ook achtergronden. Er is een korte inleiding in de geschiedenis en de belangrijkste leersystemen van boeddhisme in Tibet, maar ook van Bön. In de werkstukken zal er speciale aandacht zijn voor het ontstaan van de belangrijkste Tibetaans boeddhistische sektes en voor hun onderlinge verhoudingen.

We zullen ook stil staan bij de beeldvorming rond Tibet en bij onze receptie van Tibetaans boeddhisme. Hoe kon het gebeuren dat de cultuur en diaspora van relatief weinig mensen tot de verbeelding van zo velen ging spreken?

Nieuwe opzet: Wiki-werkcollege
Dit jaar zullen we voor het werkcollege Tibetaans boeddhisme veel gebruik maken van Wikipedia en aanverwante sites. Waar mogelijk zal de leerstof en discussie bestaan uit kritische vergelijking van informatie die beschikbaar is via Wikipedia met wat er in hand¬boeken en in nader aan te wijzen academische publicaties verschijnt. Op basis van uw essays zullen we ook nieuwe lemmata over Tibetaans boeddhisme aan de Nederlandstalige Wikipedia toevoegen; incidenteel herschrijft u bestaande maar ontoereikende Wikipedia artikelen, eventueel ook uit andere talen (maar dus nooit enkel het vertalen van al bestaande Wiki’s). Het toeval wil dat Tibetaanse religies thans een vrijwel nog maagdelijk terrein vormen op de Nederlandstalige Wikipedia. De artikelen gaan uiteraard pas online nadat de essays beoordeeld zijn, mede na discussie ervan in de werkgroep.

Inhoud werkcollege
Het boeddhisme in zijn vele Tibetaanse vormen en varianten is een breed en complex veld van studie. We kunnen in een inleidend college uiteraard niet alles even omvattend bespreken of uitputtend uitdiepen. We proberen in dit college vooral een eerste basis te leggen voor een beter begrip van de grote verscheidenheid aan religieuze tradities in Tibet en we zullen ook een begin maken met het plaatsen van deze religieuze tradities in een bredere sociaalhistorische context. Het startpunt ligt bij doctrinaire inhoud en niet bij de studie van ritualistiek, iconografie, lekenbeleving of volksgeloof, etnografie of sociologie, of de politiek-culturele inbedding; alhoewel alle daarvan uiteraard wel waar nodig ter sprake zullen komen. Cultuur, politiek, kunst en geschiedenis komen uitgebreid ter sprake in het college Cultuurkunde van Tibet van collega Verhagen (eerste semester). Andere, meer specifieke aspecten, bijvoorbeeld Tibetaanse ideeën, gebruiken en rituelen rond sterven en dood, zullen in gevorderde werkcolleges aan de orde komen (II, 2012).

Opzet werkcolleges
Dit is nadrukkelijk geen hoorcollege, waarin u achteruit kunt leunen en door het maken van aantekeningen van voordrachten & PowerPoints informatie opneemt, maar een actief werkcollege. U bent zelf een groot deel van de tijd aan het woord. Zoals gezegd, we beginnen bij boeddhistische inhoud. Tijdens onze werkbijeenkomsten vormt aandachtige lezing van een keur aan vertaalde Tibetaanse religieuze teksten daarom de basis en het startpunt voor de besprekingen en voor het daaruit voortvloeiende lees- en schrijfwerk. Deelnemers worden daarom geacht het leesmateriaal goed voor te bereiden en op basis daarvan een actieve en kritische bijdrage te leveren. Iedereen moet in principe in staat zijn om tijdens elk college een korte kritische samenvatting te geven van de leesstof en de daarbij geboden naslag. Daarom graag voorafgaand aan ieder werkcollege een korte samenvatting met vragen in leveren (via e-mail), niet langer dan één A4. Ik zal één of enkele cursisten vragen om de leesstukken kort in te leiden.

De Tibetaanse teksten zijn geselecteerd uit verschillende scholen en doctrinaire tradities en zijn allemaal beschikbaar in Nederlandse vertaling, in het aan te schaffen handboek Vijfentwintig Eeuwen Oosterse Filosofie. Het materiaal is geselecteerd met het oog op samenhang (onderlinge dialoog) en op zijn belang bij onze receptie en perceptie van Tibetaans boeddhisme. Dat wil bijvoorbeeld zeggen dat we relatief veel aandacht zullen hebben voor doctrinaire en minder voor rituele of politiek-historische teksten. Iedere vertaling gaat vergezeld van een beknopte inleiding. Aan de hand van vragen die deze teksten bij de cursisten oproepen gaan we dit complexe veld stukje bij beetje verder verkennen. Daartoe staan naast de leesstukken ook een aantal geselecteerde achtergrondhoofdstukken uit het tweede handboek (Powers, Introduction to Tibetan Buddhism) en, ter kritische vergelijking, ook uit online bronnen (Wikipedia). Deze achtergrondnaslag biedt vooral informatie over de nodige doctrinaire, sektarische en historische inbedding. Door kritische bevraging, vergelijking en verdere reflectie, ook op basis van nog nader aan te wijzen academische publicaties, bouwen we meer kennis op over de belangrijkste personen, groepen, regio’s en de verschillende doctrinaire systemen en benaderingen in Tibetaanse tradities, en krijgen we zicht op hun eigen aard, onderlinge verhoudingen en geschiedenis, maar we krijgen ook beter zicht op hoe kennis is opgebouwd. De essays en eventuele presentaties (hangt mede af van de grootte van de groep) zullen gebaseerd zijn op dit actieve proces van bevraging, discussie en reflectie. Het is heel belangrijk om actief aan dit college deel te nemen en er iedere week voldoende tijd voor te reserveren

Essays en Wikipedia
Dit werkcollege is uiteraard in de eerste plaats gericht op het verwerven van meer begrip en vakinhoudelijke kennis over Tibetaanse vormen van boeddhisme, maar ook op het ontwikkelen van algemene academische vaardigheden, zoals het kritisch bevragen, vergaren en presenteren van informatie, zowel mondeling als schriftelijk. Maar daarnaast richt zich het werkcollege nadrukkelijk mede op het leren omgaan met online informatie, die door haar toegankelijkheid in toenemende mate in het centrum van de informatievoorziening is komen te staan—for better or for worse—en richt zich daarmee dus ook op het leren evalueren en verifiëren van informatie, door literatuurstudie, kritisch onderzoek en reflectie, ook in teamverband. Daarnaast doet men uiteraard ook ervaring op met kennisdisseminatie en kennisvalorisatie: zoals het ‘vertalen’ van academische kennis en inzicht naar populariserende forums en het anderszins ten nutte maken daarvan in niet strikt academische contexten. Men krijgt ook zicht op sociologische aspecten, van groei, verspreiding, en selectie van kennis, en de economie daarvan.

In het werkcollege zullen we ook enige aandacht besteden aan procedurele aspecten, van het aanmaken van Wiki’s (waarschijnlijk via een gastoptreden).

Korte puntsgewijze handleiding voor het structureren van een essay of werkstuk

  • Definieer helder de probleem en vraagstelling.

  • Teken kort de huidige stand van kennis uit.

  • Stel strategisch een of meerdere werkhypothese(n) of stellingen op, die u wil gaan verdedigen (eventueel ook een reservehypothese)—en die mag uiteraard sneuvelen.

  • Geef aan wat nieuw of vernieuwend is.

  • Wat is het onderzoeks- of bronnenmateriaal en de gebruikte literatuur?

  • Wat is de gehanteerde methodologie?

  • Operationalisering studie of onderzoek, waarin in groter detail wordt uitgelegd hoe de werkhypothese getest wordt teneinde de probleemstelling op te lossen. Feitelijk betekent dit meestal het opbreken van de vraagstelling in kleinere deelvragen die stuk voor stuk testbaar zijn en dus oplosbaar zijn, in het licht van de voorgaande twee punten. Dit is een belangrijk punt: hier gebeurt het echte werk.

  • Conclusie. NB, conclusies zijn in principe resumerend en synthetiserend, zij zijn niet de plaats voor nieuw of vergeten betoog.

  • Schrijf vooral bondig en gedisciplineerd.
    Niet alle punten zullen in ieder werkstuk evenzeer aan bod komen of evenveel ruimte vragen. Als het station van een essay gepasseerd is gaan we ons pas zorgen maken over het om¬werken van daartoe geschikte essays naar het formaat van Wikipedia-artikelen.

Referaten of Spreekbeurten
Naast de wekelijkse samenvatting zullen ieder, als de grootte van de groep dat toestaat, ook een spreekbeurt of referaat houden, tot plm. 20 minuten plus 10 minuten Q&A.

Probeer daarin te anticiperen op het essay, zodanig dat de mondelinge presentatie als voorbereidend werk kan dienen, waarin u de vraagstelling helder krijgt en het belangrijkste materiaal al bij elkaar zoekt (en het meest relevante materiaal voor het essay ook al gezien heeft); denk ook al aan uw BA scriptie. Houd vooral ook de toegevoegde waarde van uw werk in het oog (wat is nieuw, vernieuwend of zelfs controversieel?). Probeer uiteraard aansluiting te vinden bij de insteek en het leesmateriaal van dit werkcollege.

Streef er dus naar in het referaat een soort van try-out raamwerk voor het essay te presen¬teren, voor nadere feedback. Een definitief voorstel daartoe (plm. half A4) kan na kort overleg tijdens college per e-mail aangeleverd worden.

Leerdoelen

  • Verwerven van een goed overzicht, betrouwbare kennis, alsook kritisch begrip, van Tibetaanse vormen van boeddhisme: zowel voor wat betreft de belangrijkste doctrines en sekten, als hun individuele bijzonderheden en geschillen.

  • Analytisch inzicht in de politieke en economische achtergronden van doctrinaire en rituele verschillen.

  • Inzicht in de beeldvorming rond Tibet.

  • Leren omgaan met online beschikbare informatie en het leren evalueren en veri¬fiëren daarvan door middel van literatuurstudie, kritisch onderzoek en reflec¬tie, ook in teamverband. Leren wat informatie is en welke betrouwbaar is.

  • Ervaring opdoen met kennisdisseminatie en kennisvalorisatie.

  • Inzicht verwerven in sociologische aspecten van groei, verspreiding, en selectie van kennis als cultureel-maatschappelijk kapitaal, en in de economie daarvan.

  • Selectief leren lezen in omvangrijk en divers primair & secundair materiaal; bijv. het extraheren van relevante delen uit artikelen & hoofdstukken die vanuit diverse perspectieven zijn geschreven en het hanteren van de onder¬scheiden tussen doctri¬naire & narratieve primaire bronnen en secundaire analyse & beschouwing daarop.

  • Ontwikkelen van algemene academische vaardigheden, zoals het leren stellen van goede, wetenschappelijke vragen; het kritisch vergaren van informatie; en het effectief presenteren daarvan, zowel mondeling als schriftelijk.

Rooster

Zie Rooster

Onderwijsvorm

Werkcollege.
Voorbereiden van de verplichte literatuur; aan het begin van ieder werkcollege door iedereen een samenvatting van de leesstof met kritische vragen (1 A4); en spreekbeurten door aan te wijzen deelnemers. Bij minder dan 15 deelnemers tussentijdse referaten. Afsluitend een tentamen of, bij voorkeur, een kort essay (5 ECTS) of een werk¬stuk van 4000–6000 woorden, op basis van het cursusmateriaal en eventueel nader te bepalen extra leesmateriaal (10 ECTS).

Toetsing

  • Actieve deelname 20%

  • referaat 20%

  • test/paper 60% 5 ECTS

  • of essay 80% 10 ECTS.

Blackboard

Blackboard wordt zoveel mogelijk gebruikt voor het ter beschikking stellen van studiemateriaal, voor discussiefora, het stellen van tussentijdse vragen aan docent of medestudenten etc.

Aanmelden

Aanmelden voor A la Carte
Aanmelden voor Contractonderwijs

Contact

http://hum.leiden.edu/lias/staff/blezerhwa.html

Opmerkingen

Het werkcollege in een notendop:
BA werkcollege, bij voorkeur 2e jaar, 2e semester.
5 of 10 ECTS, niveau 200 of 300, voertaal Nederlands (evt. Engels).
Referaat en schriftelijk tentamen/paper (5 ECTS, niveau 200) of essay (10 ECTS, 300).
Verplicht: Introduction to Buddhism (Silk, 5 ECTS, 100), of anders een pensum.
Aanbevolen: Cultuurkunde van Tibet (Verhagen, 5 ECTS, 100).