Dit vak is een Honours Class en alleen beschikbaar voor studenten van een honours college
Inschrijven voor dit vak kan tot 15 november 2015, via de link bij ‘registratie’ gedurende die periode.
Beschrijving
In de afgelopen jaren is het Nederlandse justitieapparaat meerdere malen opgeschrikt door aan het licht gekomen rechterlijke dwalingen, waarvan de Schiedammer parkmoord en de zaak Lucia de B de meest geruchtmakende voorbeelden zijn. De rechterlijke dwalingen hebben er toe geleid dat steeds meer discussie is ontstaan over de wijze waarop het onderzoek naar de feiten en de vaststelling daarvan in het Nederlandse strafproces wordt vormgegeven.
Deze Honours class staat in het teken van waarheidsvinding in de strafrechtelijke context. Daarbij komen vragen aan de orde als: wat is waarheid, waar gaat het om bij bewijzen en wat is de betekenis van het recht in dit verband?
De student verkrijgt inzicht in de meer fundamentele problemen omtrent het kennen van de werkelijkheid in het algemeen en in de juridische context in het bijzonder. Het centrale thema wordt door docenten vanuit verschillende disciplines belicht, zoals vanuit de rechtspsychologie, de criminalistiek, de wetenschapsfilosofie en de forensische linguïstiek.
Studenten geïnteresseerd in vragen over waarheid en bewijs worden uitgenodigd om aan deze cursus deel te nemen. Een juridische of criminologische vooropleiding is niet vereist.
Programma
Introductiebijeenkomst (ma. 8 februari 2016 van 15.30 tot 17.30 uur)
Tijdens deze bijeenkomst wordt een korte introductie gegeven op de honours class en is er gelegenheid voor nadere kennismaking met de docenten en medestudenten.
Bijeenkomst 1: Waarheid als doel van wetenschap en het recht (vr. 26 februari 2016 van 9.00 – 13.30 uur)
In deze eerste bijeenkomst wordt stilgestaan bij theorieën over waarheid en het kennen van de werkelijkheid. Tevens wordt ingegaan op de vraag naar welke ‘waarheid’ wordt gestreefd in de context van het strafproces en wanneer gesproken kan worden van een rechterlijke dwaling.
Bijeenkomst 2: Waarheid als uitkomst van procedure (vr. 4 maart 2016)
In de tweede bijeenkomst wordt nader ingegaan op de fundamentele problemen die bestaan omtrent het kennen van de werkelijkheid en de obstakels die het recht opwerpt bij het zoeken naar de waarheid. In dit verband worden de verschillen tussen de uiteenlopende rechtsculturen/processtelsels aan de orde gesteld.
Bijeenkomst 3: Waarheid als uitkomst van een proces van weging (vr. 11 maart 2016)
Deze bijeenkomst staat het proces van selectie en waardering van bewijs centraal en de manier waarop de rechters of juryleden tot een beslissing komen. In dit verband komt onder meer de rechterlijke overtuiging aan bod, maar ook de betekenis van de statistiek en scenario-denken voor de rechterlijke oordeelsvorming. Tevens is er ruimschoots aandacht voor de valkuilen die in dit verband bestaan (denk aan heuristieken).
Bijeenkomst 4-6: Dragers van waarheid (vr. 18 maart, 1en 8 april 2016)
Bijeenkomst 4 staat in het teken van DNA-onderzoek en onderzoek naar sporenmateriaal. Daarbij komt ook zogenaamde expertise-paradox en de communicatie tussen deskundigen en juristen aan de orde. In bijeenkomst 5 wordt ingegaan op (oog)getuigen als dragers van waarheid, waarbij onder meer wordt ingegaan op de gebreken die kleven aan getuigenverklaringen en de problemen die spelen bij herkenningen. Bijeenkomst 6 is gewijd aan de verklaringen van verdachte, waarbij het verdachtenverhoor aan de orde komt en het fenomeen van de valse bekentenis.
Bijeenkomst 7: Waarheid als product van taal (vr. 15 april 2016)
De zevende bijeenkomst is gewijd aan de ‘taligheid’ van het recht en de consequenties daarvan voor de waarheidsvinding. Gekeken wordt naar de rol van schriftelijke stukken en beelden bij de besluitvorming van de rechter en de wijze waarop de vorm van de informatieoverdracht de waardering van het bewijs beïnvloedt. In dit verband wordt ook aandacht besteed aan de wijze waarop de politie onderzoeksresultaten optekent processen-verbaal en de rechter zijn beslissing motiveert in het vonnis.
Bijeenkomst 8: Zoeken naar een ‘betere’ waarheid (vr. 22 april 2016)
Deze laatste bijeenkomst staat in het teken van de mogelijkheden om rechterlijke beslissingen te controleren en corrigeren. In dit verband wordt gekeken naar de mogelijkheden van hoger beroep en herziening in uiteenlopende strafprocessuele stelsels, maar ook naar initiatieven zoals het Amerikaanse Innocence project dat is gericht op het exonereren van ten onrechte veroordeelde personen aan de hand van DNA-onderzoek.
Werkvormen
Studenten houden tijdens één van de bijeenkomsten een duo-presentatie en verzorgen eenmalig de afsluiting van de bijeenkomst. De avond voorafgaand aan de presentatie wordt gedineerd met de gastspreker en de docenten. Studenten dienen tevens elke week voorafgaand aan de bijeenkomt via blackboard een aantal vragen n.a.v. de voorgeschreven stof in te leveren.
Periode
Maandag 8 februari; 15:30 – 17:30 uur (introductiebijeenkomst)
Vrijdag 26 februari, 4, 11, 18 maart, 1, 8, 15, 22 april; 9:00 – 13.30 uur
Locatie
De Oude Sterrewacht, Sterrenwachtlaan 11, Leiden
Beoordelingsmethode
Presentatie, ingestuurde vragen, mondelinge bijdrage in de werkgroep en de afsluiting
Maximaal aantal studenten
18
Registratie
Je kunt je voor deze class registreren tot 15 november via deze link .