Toegangseisen
Toegelaten tot Honours College Law, Inleiding Burgerlijk Recht (BA1)
Beschrijving
In een veranderende samenleving zal het recht vaak, maar niet altijd moeten veranderen om, in wisselwerking, sociale en economische veranderingen te kanaliseren. Het recht functioneert immers in een sociale context. Tegenwoordig stellen digitalisering en de ruime beschikbaarheid van internet het privaatrecht bijvoorbeeld voor uitdagingen: dat geldt niet alleen voor de invulling van onderzoeks- en informatieplichten, maar ook voor de omgang met online vindbaarheid en anonimiteit. Dit geeft aanleiding tot de vraag hoe het privaatrecht dergelijke veranderingen opvangt. Is het flexibel genoeg? Er is wel gezegd dat wij niet in een tijdperk van verandering leven, maar in een verandering van tijdperk.
Als dat zo is, dan is het niet voor het eerst in de geschiedenis. In de “korte” 19e eeuw (1838-1918) veranderde de wereld in 70 jaar dermate ingrijpend dat het “Europa van de keizerrijken” uiteindelijk werd weggevaagd in de brand van de Eerste Wereldoorlog. De industriële revolutie van kolen, ijzer en stoom werd gevolgd door een technologische revolutie die zijn weerga nauwelijks kent. Benzine en diesel, elektriciteit, chemie en fotografie, rubber, staal en kunstmest deden hun intrede vanaf circa 1850. Vooral in Duitsland werden moderne bedrijven opgericht die de industriële productie nog steeds domineren. Siemens, Hoechst, Bayer, BASF, AGFA, Benz, Daimler, Huber-Bosch, BMW en Leica stammen uit deze periode; en Philips, niet te vergeten. De wereld versnelde door de uitvinding van spoorweg en auto, en raakte verbonden door de telegraaf. Nieuwe markten werden geopend door een nieuwe en exploitatievere vorm van kolonialisme. Tegelijkertijd ontwikkelde zich nieuw gedachtegoed, kapitalisme, marxisme, socialisme, liberalisme, in antwoord op sociale problemen zoals urbanisatie en industrialisatie.
In deze cursus wordt voor een aantal kerngebieden van het privaatrecht en voor verschillende landen de juridische respons onderzocht op de sociale veranderingen van de 19e eeuw, aan de hand van het thema ‘markt en technologie’. De cursus begint met een inleidende week over de grondslagen van de 19e-eeuwse constituties en nationale codificaties van het privaatrecht (i). Daarna komen achtereenvolgens kapitalisme, rechtspersoonlijkheid en bestuurdersaansprakelijkheid (ii), en financiering en zekerheid (iii) aan de orde om de opkomst van “de fabriek” te duiden. De spanning tussen interventionisme en liberalisme is het onderwerp van de daaropvolgende weken over contract en vakbond (iv) alsmede eigendom en onteigening (v). De integratie van nieuwe technologieën gaf aanleiding tot nieuwe, transnationale vakgebieden als het ‘Telegrafenrecht’ (vi), maar ook en meer sinister tot aanpassing van het aansprakelijkheidsrecht aan nieuwe risico’s zoals industriële productie, arbeidsongevallen en verkeersongelukken (vii). Tot besluit wordt aandacht besteed aan de vraag wanneer en waarom het privaatrecht zich soms wel, en soms ook niet aanpast aan veranderende sociale omstandigheden (viii). Aldus is het doel van de cursus om een beter inzicht te krijgen in de boeiende wisselwerking tussen (privaat)recht en samenleving, met een schuin oog naar de uitdagingen waarvoor het privaatrecht zich tegenwoordig ziet gesteld.
Leerdoelen
Doelstelling van het vak:
De student verkrijgt kennis van en inzicht in het proces van wisselwerking tussen technologische en ideologische historische veranderingen, en veranderingen in het vigerende privaatrecht van een aantal Europese landen in de periode 1838-1918.
Training in onderzoeksvaardigheid en schrijfvaardigheid.
Eindkwalificaties (eindtermen van het vak)
Na afronding van het vak hebben studenten de volgende kwalificaties verworven:
De student is in staat om zelfstandig Nederlandse privaatrechtelijke rechtspraak uit de periode 1838-1918 te zoeken en te relateren aan historische ontwikkelingen in deze periode.
De student kan het geleerde zelfstandig verwoorden en toepassen bij het schrijven van een korte beschouwing over de wisselwerking tussen juridische ontwikkelingen en historische ontwikkelingen op het gebied van technologie en ideologie, aan de hand van een concrete rechtszaak.
Onderwijsvorm
Werkgroep
Aantal à 2 uur: 8
Namen docenten: Prof. mr. E. Koops, Prof. mr. W.H. van Boom
Vereiste voorbereiding door studenten: de verplicht voorgeschreven literatuur wordt bekend gemaakt via Blackboard.
Dit vak heeft de status van praktische oefening: aanwezigheid en deelname is verplicht.
Toetsing
Toetsvorm(en)
- Paper van 1.500-2.000 woorden naar aanleiding van een rechterlijke uitspraak uit de behandelde periode waarin de thematiek van het vak terugkeert.
Inleverprocedures
De paper wordt drie weken na het einde van de cursus ingeleverd via Blackboard, met een hardcopy in het postvak van beide docenten.
Zie Blackboard voor de verdere gang van zaken omtrent de te schrijven paper.
Examenstof
Tot de examenstof behoort de verplichte literatuur, het werkboek en alle stof die tijdens het onderwijs aan bod is gekomen
Blackboard
Bij dit vak wordt gebruik gemaakt van Blackboard
Literatuur
Het verplichte en aanbevolen studiemateriaal wordt bekend gemaakt via Blackboard.
Aanmelden
De aanmelding verloopt via uSis.
Contact
Vakcoördinator: Prof. mr. E. Koops
Werkadres: Steenschuur 25, kamer B 3.43
Bereikbaarheid: op werkdagen van 14.00-17.00.
Telefoon: 071 527 7527
E-mail: e.koops@law.leidenuniv.nl