Toegangseisen
Bachelor Rechtsgeleerdheid (Zie OER)
Beschrijving
Wetgeving en beleid zijn er de laatste jaren in toenemende mate op gericht de overheid meer instrumenten te verschaffen ter bestrijding van criminaliteit en daarmee ter vergroting van de maatschappelijke veiligheid. Deze ontwikkeling wordt ook wel aangeduid met de theoretische notie governing through crime: het steeds meer verbinden van beleid en wetgeving met het nastreven van veiligheid omdat bestaande maatregelen hiertoe onvoldoende geschikt zouden zijn.
De grote nadruk op veiligheid en het inperken van (veiligheids)risico’s binnen het publieke en (populistische) politieke discours zijn kenmerken van wat in de criminologische en rechtssociologische literatuur ook wel de risicosamenleving of de veiligheidscultuur wordt genoemd. Binnen de veiligheidscultuur heeft strafwetgeving als instrument voor sociale ordening in de loop van de jaren een steeds belangrijkere rol toebedeeld gekregen. Hierbij ligt de nadruk op het vroegtijdig detecteren en onderkennen van risico’s om op die manier misdaad te voorkomen en de angst voor criminaliteit te verminderen. Deze ontwikkeling van risicojustitie kan problematisch zijn bezien vanuit de (democratische) rechtsstaatgedachte welke met zich brengt dat burgers zowel door, maar ook tegen de overheid moeten worden beschermd. Waar wetgeving het resultaat behoort te zijn van een zorgvuldige belangenafweging van alle betrokken belangen en waarden lijkt de huidige veiligheidscultuur een dergelijke zorgvuldige afweging in de weg te staan ten faveure van de collectieve veiligheid.
In dit vak zal in kaart worden gebracht hoe de complexe taak van de wetgever en beleidsmakers in de hedendaagse veiligheidscultuur, in het bijzonder inzake wet- en regelgeving op het terrein van orde en veiligheid, nog complexer is geworden. Waar de wetgever bij de totstandkoming van nieuwe wetgeving op dit terrein beide kanten van de rechtsstatelijke medaille, zowel de collectieve veiligheid als de individuele rechtsbescherming, afdoende in ogenschouw zou moeten nemen, lijkt dit door de toegenomen invloed van de publieke opinie en de populistische politiek steeds lastiger, zo niet onmogelijk, te zijn geworden.
Door te kijken naar verschillende wetgeving op het terrein van orde- en veiligheid zal in kaart worden gebracht hoe er verschillende krachten in het spel zijn waar de wetgever en beleidsmakers rekening mee moeten houden en soms ook een afweging tussen moeten maken: Zo is er de publieke opinie, er zijn politieke belangen, internationale belangen, rechtsstatelijke belangen, grond- en mensenrechten, wetenschappelijke kennis en inzichten, handhavingsbelangen, etc. Deze complexe afweging zal onder meer worden geïllustreerd aan de hand van de terrorismewetgeving en de wetgeving op het terrein van immigratie en grensbewaking. Tijdens de hoor- en werkcolleges zal de complexe dynamiek van wet- en regelgeving op het terrein van orde en veiligheid geïllustreerd en aan de hand van verschillende rechtssociologische, criminologische, beleidstheoretische en politicologische theorieën verklaard worden.
Het vak is hiermee uitermate interessant en geschikt voor studenten die een carrière overwegen buiten de klassieke toga-beroepen. Hierbij kan gedacht worden aan een carrière als wetgevingsjurist, een carrière binnen een van de Ministeries, de Raad van State, de wetenschap, de politiek, etc.
Leerdoelen
Doel van het vak:
Het doel van het vak is om u gebruik makend van criminologische en rechtssociologische (theoretische en empirische) inzichten, het complexe proces van het maken van wet- en regelgeving op het terrein van orde en veiligheid kritisch te laten analyseren en doorgronden. Hierbij zal de nadruk liggen op de situatie in Nederland, maar zal – voor zover aansluitend bij de literatuur – tevens een vergelijking worden gemaakt met de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk.
Een korte opsomming van de leerdoelen van het vak:
U kunt de complexiteit van de wetgevingsprocedure waar het wetgeving op het terrein van (openbare) orde en veiligheid betreft beschrijven en hierop reflecteren bezien vanuit het kader van de democratische rechtsstaat.
U bent in staat om de verschillende belangen en rationaliteiten die in het geding zijn bij de totstandkoming van nieuw wetgeving en beleid op het terrein van veiligheid, openbare orde en criminaliteitsbestrijding te benoemen, te identificeren en te wegen,
U kunt maatschappelijke relevante ontwikkelingen in relatie tot wetgevingen beleid op het terrein van veiligheid, openbare orde en criminaliteitsbestrijding analyseren aan de hand van (rechts)sociologische en criminologische theorieën en begrippen (zoals de risicomaatschappij, punitief populisme, de veiligheidssamenleving en theorieën over wetgeving).
U bent in staat om een memorie van toelichting van een bestaande wet bezien vanuit verschillende (rechts)sociologische en criminologische theoretische concepten kritisch te analyseren en beoordelen op afdoende aandacht voor noodzaak, legitimiteit, effecitiviteit en neveneffecten.
Kunt u, gebruik makend van diverse juridische en sociaal-wetenschappelijke bronnen en aansluitend bij inzichten uit de verschillende (rechts)sociologische en criminologische theorieën en begrippen een memorie van toelichting herschrijven op een dusdanige manier dat er gesproken kan worden van “evidence based” wetgeving.
Rooster
Kies voor propedeuse of bachelor en master.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges
- Een acht-tal interactieve hoorcolleges van 2 uur, waarbij bepaalde aspecten van de literatuur nader zullen worden uitgelegd en toegelicht. Hierbij kunnen gastsprekers aan het woord komen vanuit o.m. vanuit de Raad van State en de Directie Wetgeving van het Ministerie van Veiligheid & Justitie. Gezien de actualiteit van het vak zal er – vanzelfsprekend – zoveel mogelijk worden aangesloten bij de actualiteiten.
Werkgroepen
- Twee facultatieve werkgroepen à twee uur. Deze werkgroepen zullen het format van een clinic/workshop hebben waarbij studenten die daar behoefte aan hebben op maat feedback en tips zullen ontvangen voor wat betreft het schrijven van een Memorie van Toelichting.
Toetsing
Toetsvorm(en)
Schriftelijk tentamen (75% van het eindcijfer)
Schrijven van een memorie van toelichting (25% van het eindcijfer)
Inleverprocedures
De memorie van toelichting wordt ingeleverd via blackboard. Zie syllabus.
Examenstof
Tot de examenstof behoort de verplichte literatuur, eventuele extra stof die lopende het vak op Blackboard is geplaatst en al hetgeen behandeld is tijdens hoorcolleges en werkgroep en tijdens eventuele andere onderwijsvormen.
Literatuur
Verplicht studiemateriaal
Een nog nader bekend te maken boek
Een aanvullende online reader met diverse teksten
Contact
Vakcoördinator: mw. Prof. mr. dr. M.A.H. (Maartje) van der Woude
Werkadres: Steenschuur 25
Bereikbaarheid: ma/di/wo/do/vrij
Inloopspreekuur: Tijdstip zal t.z.t. bekend gemaakt worden via de website en blackboard. Studenten moeten zich ministens 24 uur voorafgaand met opgave van vraag/ reden aanmelden voor het inloopspreekuur via onderstaand emailadres.
Telefoon: 071 – 527 7518
E-mail: strafrechtalgemeen@law.leidenuniv.nl.
Instituut/afdeling
Instituut: Strafrecht en Criminologie
Afdeling: strafrecht en strafprocesrecht
Kamernummer secretariaat: C 1.01
Openingstijden: Ma/di/do/vrij van 9.00 – 17.00 uur
Telefoon secretariaat: 071 – 527 7518
E-mail: w.bonis@law.leidenuniv.nl