Toegangseisen
Toegelaten tot Honours College Law.
Beschrijving
In een veranderende samenleving moet het recht mee veranderen om sociale en economische veranderingen te kanaliseren. Het recht functioneert immers in een sociale context. Digitalisering en de ruime beschikbaarheid van internet stellen het privaatrecht voor uitdagingen: dat geldt voor de invulling van onderzoeks- en informatieplichten, en ook voor de omgang met online vindbaarheid en anonimiteit. Dit geeft aanleiding tot de vraag hoe het privaatrecht dergelijke veranderingen opvangt. Is het flexibel genoeg? Er is wel gezegd dat wij niet in een tijdperk van verandering leven, maar in een verandering van tijdperk.
Als dat zo is, dan is het niet voor het eerst. In de 19e eeuw veranderde de wereld dermate ingrijpend dat het “Europa van de keizerrijken” werd weggevaagd in de brand van de Eerste Wereldoorlog. De industriële revolutie van kolen, ijzer en stoom werd gevolgd door een technologische revolutie die haar weerga nauwelijks kent. Benzine en diesel, elektriciteit, chemie en fotografie, rubber, staal en kunstmest deden hun intrede vanaf circa 1850. Vooral in Duitsland werden moderne bedrijven opgericht die de industriële productie nog steeds domineren. Siemens, Hoechst, Bayer, BASF, AGFA, Benz, Daimler, Huber-Bosch, BMW en Leica stammen uit deze periode; en Philips, niet te vergeten. De wereld versnelde door de uitvinding van spoorweg en auto, en raakte verbonden door de telegraaf. Nieuwe markten werden geopend door een nieuwe en agressievere vorm van kolonialisme. Tegelijkertijd ontwikkelde zich nieuw gedachtegoed, kapitalisme, marxisme, socialisme, liberalisme, in antwoord op sociale problemen zoals urbanisatie en industrialisatie.
In deze cursus wordt voor een aantal kerngebieden van het privaatrecht de juridische respons onderzocht op de sociale veranderingen van de 19e eeuw. De cursus begint met een inleidende week over de politieke en economische ontwikkelingen aan de hand van de thema's codificatie en industrialisatie (i). Dan volgt een verdiepingscollege over de ontwikkelingen in het juridische denken aan de hand van de spanning tussen legalisme en vrije rechtsleer (ii). Twee casestudies, spoorwegen (iii) en telegrafie (iv) maken duidelijk hoe de wisselwerking verlopen is tussen recht, markt en technologie, waarbij in het bijzonder de nadruk wordt gelegd op staatsinterventies en eigendom. Daarna komen onderneming en rechtspersoonlijkheid, en financiering en zekerheid (v) aan de orde om de opkomst van “de fabriek” te duiden. In deze week presenteren de studenten ook hun voorlopige essay-onderwerpen voor feedback (vi). De bescherming van industriële productie wordt behandeld in een week die is gewijd aan octrooirecht en mededinging (vii). De spanning tussen interventionisme en liberalisme is het onderwerp van de laatste week over arbeid, contract en vakbond (viii). Aldus is het doel van de cursus om een beter inzicht te krijgen in de boeiende wisselwerking tussen (privaat)recht en samenleving, met een schuin oog naar de uitdagingen waarvoor het privaatrecht zich tegenwoordig ziet gesteld.
Leerdoelen
Doelstelling van het vak
De student verkrijgt kennis van en inzicht in het proces van wisselwerking tussen technologische en ideologische historische veranderingen, en veranderingen in het vigerende privaatrecht van een aantal Europese landen in de periode 1813-1918.
Training in onderzoeksvaardigheid en schrijfvaardigheid.
Eindkwalificaties (eindtermen van het vak)
Na afronding van het vak hebben studenten de volgende kwalificaties verworven:
De student is in staat om zelfstandig Nederlandse privaatrechtelijke rechtspraak uit de periode 1813-1918 te zoeken en te relateren aan historische ontwikkelingen in deze periode.
De student kan het geleerde zelfstandig verwoorden en toepassen bij het schrijven van een korte beschouwing over de wisselwerking tussen juridische ontwikkelingen en historische ontwikkelingen op het gebied van technologie en ideologie, aan de hand van een concrete rechtszaak.
Onderwijsvorm
Werkgroep
Aantal à 2 uur: 8, op dinsdag 17.00-19.00 uur van 30 januari t/m 13 maart, en op donderdag 1 maart van 17.00-19.00 uur.
Namen docenten: Prof. mr. E. Koops, Prof. mr. W.H. van Boom, gastdocenten
Indien mogelijk komt er ook een excursie.
Vereiste voorbereiding door studenten: de verplicht voorgeschreven literatuur wordt bekend gemaakt via Blackboard.
Dit vak heeft de status van praktische oefening: aanwezigheid en deelname is verplicht. Indien noodzakelijk mag/kan een student éénmaal afwezig zijn, maar niet het college waarop de essay-onderwerpen worden gepresenteerd (donderdag 1 maart).*
Toetsing
Toetsvorm(en)
Mondelinge presentatie (ca. 5-7 min.) van onderwerp en opzet van het essay op donderdag 1 maart.
Nederlandstalig essay van 1.500-2.000 woorden naar aanleiding van een Nederlandse rechterlijke uitspraak uit de behandelde periode waarin de thematiek van het vak terugkeert.
Inleverprocedures
Het essay wordt op dinsdag 3 april ingeleverd in tweevoud via het secretariaat van de afdeling Rechtsgeschiedenis.
Zie Blackboard voor de verdere gang van zaken omtrent de te schrijven paper.
Examenstof
Tot de examenstof behoort de verplichte literatuur, het werkboek en alle stof die tijdens het onderwijs aan bod is gekomen
Blackboard
Bij dit vak wordt gebruik gemaakt van Blackboard
Literatuur
Het verplichte en aanbevolen studiemateriaal wordt bekend gemaakt via Blackboard.
Aanmelden
De aanmelding verloopt via uSis.
Contact
*Vakcoördinator: Prof. mr. E. Koops
*Werkadres: Steenschuur 25, kamer B 3.43
*Bereikbaarheid: op werkdagen van 14.00-17.00.
*Telefoon: 071 527 7527
*E-mail: e.koops@law.leidenuniv.nl