Tussen wens en werkelijkheid: theorie en praktijk van de vroegmoderne oorlog (ca. 1500-1815)

Toegangseisen

De propedeuse is voltooid en beide BA2 Werkcolleges zijn met een voldoende afgerond, waarvan één in dezelfde richting als het BA3 Seminar.

Beschrijving

In deze cursus staan bronnen over theorie en praktijk van de vroegmoderne oorlog centraal. De beroemde militair-theoreticus Carl von Clausewitz stelde dat oorlog het karakter van een kameleon had. Als de omstandigheden veranderden paste hij zijn verschijningsvorm aan. Deze opvatting stond haaks op het militaire denken van de vroegmoderne tijd. Van de zestiende tot en met de vroege negentiende eeuw probeerden Europeanen de oorlog te temmen. Door onder andere regels op te stellen over legerinrichting, het gebruik van geweldsmiddelen, het behandelen van krijgsgevangenen en het maken van onderscheid tussen combattanten en non-combattanten hoopten zij oorlogen beheersbaar te kunnen maken.

Voortbouwend op de herontdekte militaire geschriften uit de klassieke oudheid verscheen er vanaf de zestiende eeuw een ware stortvloed aan handboeken en theoretische bespiegelingen over oorlog in de breedste zin. Vroegmoderne auteurs (zowel militairen als burgers) hoopten de oude Grieken en Romeinen te kunnen evenaren en uiteindelijk zelfs te overtreffen.

Dit ideaal stond vaak op gespannen voet met de praktijk in het vroegmoderne Europa. Romeinen en Grieken hadden immers geen vuurwapens gekend en hun legers waren meestal veel kleiner geweest. De Europeanen worstelden bovendien met morele dilemma’s. Was alles in een oorlog geoorloofd om de tegenstander te onderwerpen of moesten de oorlogvoerenden zich aan spelregels houden?

In het college richten we ons vooral op bronnen (boeken en correspondentie) die in de loop van de vroegmoderne tijd over legervorming en de aard van de oorlog zijn verschenen. Dit moet ons in staat stellen theoretische bespiegelingen te toetsen aan de praktijk. We lezen eerst enkele inleidende teksten om goed in het onderwerp thuis te raken. Daarna bestuderen we gezamenlijk enkele primaire bronnen.

Nadat een stevige basis is gelegd, kiezen de deelnemers aan de cursus een eigen zwaartepunt. Bijvoorbeeld over de betekenis van vaderlandsliefde voor internationaal gerekruteerde beroepslegers; over de vraag hoe veroverde gebieden het beste onder de duim konden worden gehouden; of over de rol en betekenis van vrouwen in het door mannen gedomineerde militaire beroep. In het individuele onderzoek nemen zoals gezegd primaire bronnen een belangrijke plaats in. De theoretische handboeken van militairen zijn daarvoor even goed mogelijk als de correspondentie van de generaals van Lodewijk XIV en Willem III, de filosofische teksten van bijvoorbeeld Immanuel Kant of een biografische roman als Mother Ross toegeschreven aan Daniel Defoe.

Leerdoelen

Algemene leerdoelen

De student kan:

• 1) een wetenschappelijk onderzoek met een beperkte omvang opzetten en uitvoeren, en daarbij:
  a. relatief grote hoeveelheden informatie organiseren en verwerken;
  b. vakliteratuur zoeken, selecteren en ordenen;
  c. een wetenschappelijk debat analyseren;
  d. het eigen onderzoek in het wetenschappelijk debat plaatsen.

• 2) een probleemgestuurd werkstuk schrijven en een referaat houden naar het format van syllabus Themacolleges, en daarbij:
  a. een realistische planning hanteren;
  b. een probleemstelling en deelvragen formuleren;
  c. een beargumenteerde conclusie formuleren;
  d. feedback geven en ontvangen;
  e. aanwijzingen van de docent verwerken.

• 3) reflecteren op de primaire bronnen waarop de literatuur is gebaseerd.

• 4) bronnen selecteren en gebruiken voor eigen onderzoek.

• 5) bronnen analyseren, in een historische context plaatsen en interpreteren.

• 6) participeren in de discussies tijdens colleges.

Leerdoelen, specifiek voor de afstudeerrichting.

• 7) De student heeft kennis opgedaan van de afstudeerrichting(en) waartoe het BA-Seminar behoort;
  -bij de afstudeerrichting Algemene Geschiedenis: voor de plaatsing van de Europese geschiedenis van na 1500 in een mondiaal perspectief; in het bijzonder de ontwikkeling en rol van politieke instituties.

• 8) De student heeft kennis van en inzicht in de kernbegrippen, de onderzoeksmethoden en –technieken van de afstudeerrichting, met speciale aandacht;
  -bij de afstudeerrichting Algemene Geschiedenis: voor de bestudering van primaire bronnen en de relativiteit van nationaal gedefinieerde geschiedenissen.

Leerdoelen, specifiek voor dit college

De student:

• 9) De student erwerft kennis over theorie en praktijk van de vroegmoderne oorlog in een Europees-vergelijkende context;

• 10) De student herkent de specifieke moeilijkheden en mogelijkheden van primaire bronnen geschreven door en voor militairen;

• 11) De student verwerft inzicht in de vergelijkende methode.

Rooster

Dag en tijd waarop de cursus wordt aangeboden of een link naar het rooster op de opleidingswebsite. De link naar de roosterpagina kan door de onderwijsadministratie gevuld worden.

Zie Rooster BA Geschiedenis

Onderwijsvorm

• Werkcollege met aanwezigheidsplicht
  Dit houdt in dat studenten bij alle werkcolleges aanwezig moeten zijn. Indien een student toch verhinderd is dient hij dit vooraf te melden aan de docent. De docent bepaalt vervolgens of, en zo ja, hoe het gemiste college door een vervangende opdracht kan worden ingehaald. Als er specifieke beperkingen zijn bij een college dan maakt de docent dat aan het begin kenbaar. Indien de student niet voldoet aan voornoemde voorwaarden, wordt deze uitgesloten van deelname.

Studielast

Totale studielast 10 EC x 28 uur = 280 uur.

• Bijwonen college: 12 x 2 uur = 24 uur

• Voorbereiden college, inclusief opdrachten: 12 x 6 = 72 uur

• Voorbereiden mondelinge presentatie:16 uur

• Schrijven werkstuk (inclusief bestuderen bronnen en literatuur): 168 uur

Toetsing

• Werkstuk (ca. 7200 woorden, inclusief noten en bibliografie; probleemgestuurd werkstuk op basis van primair bronnenonderzoek)
  Getoetste leerdoelen: 1-11

• synopsis
  Getoetste leerdoelen: 2-11

• Entreetoets
  Getoetste leerdoelen: 7-11

• Mondelinge presentatie
  Getoetste leerdoelen: 3-11

• Wekelijkse opdrachten (‘KAVV’)
  Getoetste leerdoelen: 3-11

Weging

• Werkstuk en synopsis: 70%

• Wekelijkse opdrachten, referaat samen 30% (weging wordt nader toegelicht tijdens eerste bijeenkomst)

Deadlines

Voor het inleveren van opdrachten en werkstukken gelden de deadlines zoals aangegeven in het desbetreffende collegeschema op Blackboard.

Herkansing

Het werkstuk kan worden herkanst. Hiervoor geldt de deadline zoasls aangegeven het desbetreffende collegeschema op Blackboard.

Nabespreking werkstuk

Uiterlijk bij het bekendmaken van de uitslag van het werkstuk wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de nabespreking van het werkstuk plaatsvindt.

Blackboard

Blackboard wordt gebruikt voor:

• collegeschema

• deadlines opdrachten en werkstuk

Literatuur

• Azar Gat, The origins of military thought from the Enlightenment to Clausewitz (Oxford 1989; herdruk 2011). (Verkoop o.a. door Amazon.de, prijs 43 euro)

• Herfried Münkler, Die neuen Kriege, hoofdstuk 2 ‘Kriegführung, Staatsbildung und der Dreissigjährige Krieg’ en hoofdstuk 3 ‘Die Verstaatlichung des Krieges und ihre Folgen’ (6e druk; Hamburg 2015).

• Johannes Kunisch, Fürst – Gesellschaft – Krieg. Studien zur bellizistischen Disposition des absoluten Fürstenstaates (Keulen 1992) bijdrage 6 en 7.

• Olaf van Nimwegen, Te vuur en te zwaard. De militaire ontwikkeling van Europa, 1315-1914 (Amsterdam 2015) hoofdstuk 1 t/m 6.

• Frank Tallett en D.J.B. Trim (red.), European Warfare, 1350-1750 (Cambridge 2010) hoofdstuk 4.

Vervolgliteratuur wordt bekend gemaakt tijdens de eerste colleges en hangt mede af van de deelnemers.

Aanmelden

Inschrijven via uSis is verplicht.

Algemene informatie over uSis vind je op de website.

Aanmelden Studeren à la carte en Contractonderwijs

Niet van toepassing

Contact

Dr. O. van Nimwegen (afspraak maken tijdens college of per mail)

Opmerkingen

Weekprogramma (volgt)

Deadlines:

• Vraagstelling werkstuk: 21 september 2018

• Synopsis: 28 september 2018

• Werkstuk 1e versie: 16 november 2018

• Werkstuk 2e versie: 14 december 2018