Literatuur en cultuur van 1800 tot heden, 2019-2020 - Studiegids

Toegangseisen

Geen.

Wel wordt de volgende basiskennis bekend verondersteld:

De inhoud van Literatuurgeschiedenis.nl voor de negentiende en twintigste eeuw, zie:

En:

Multatuli, Max Havelaar (1860)
Anne Frank, Het dagboek van Anne Frank

Beschrijving

Wat is eigenlijk moderne literatuur? Welke rol spelen literaire verhalen in de Nederlandse samenleving van de negentiende eeuw tot vandaag? Hoe droeg de roman bijvoorbeeld bij aan het ontstaan van een nationalistisch sentiment in de negentiende eeuw? En hoe moeten we het internationaal sentiment begrijpen dat tijdens de avant-garde van de twintigste eeuw opdook? Welke culturele en maatschappelijke factoren leidden ertoe dat er in de negentiende eeuw een onderscheid ontstond tussen hoge en lage cultuur? En welke factoren hebben ertoe geleid dat dit onderscheid in de tweede helft van de twintigste eeuw weer ontmanteld werd? En tot slot: wat betekent Nederlandse literatuur in tijden van globalisering en migratie? Al deze vragen komen aan bod in de cursus Nederlandse literatuur en cultuur van de negentiende, twintigste en eenentwintigste eeuw.

Literatuur ontstaat niet in een isolement: ze wordt gevormd door haar tijd en staat steeds in wisselwerking met die tijd. De Camera Obscura van Nicolaas Beets (1839-1851) geeft ons een beeld van een nieuwe natie waarin communicatie- en vervoersmiddelen zoals de postkoets en de eerste spoorlijnen een doorslaggevende rol spelen. Herman Gorter staat ons toe om de complexe eeuwwisseling te bestuderen en daarbij de vraag te stellen hoe een dichter ertoe komt van een typische ‘tachtiger’ te veranderen in een radicale communist. De Tweede Wereldoorlog komt op indringende wijze bij ons binnen door Het dagboek van Anne Frank, of door de Amerikaanse tandarts Norman Corinth die in Het stenen Bruidsbed van Harry Mulisch (1959) terugkeert naar het Duitse Dresden dat hij bombardeerde. Een roman als Paravion (2004) van Hafid Bouazza, tot slot, staat ons toe om na te denken over de grote veranderingen van onze eigen tijd.

Daarom maken we in deze cursus uitgebreid kennis met de Nederlandse literatuur en cultuur van de negentiende, twintigste en eenentwintigste eeuw: zo leren we de huidige rol van literatuur in onze samenleving begrijpen en aan de hand van literatuur leren we nadenken over onze eigen samenleving. Deelnemers leren moeilijke vragen over literatuur en politiek, de hiërarchie tussen ‘hoog’ en ‘laag’ en de literatuur en nieuwe media te beantwoorden. Deelnemers leren hoe ze historische vraagstukken over moderne Nederlandse literatuur en cultuur kunnen benaderen vanuit verschillende interpretatiekaders.

De Nederlandse literatuur en cultuur wordt in deze cursus steeds bestudeerd in internationaal verband (we vergelijken Nederland met andere Europese landen), in institutioneel verband (we kijken naar de opkomst van uitgeverijen, bestsellers, media), in sociaal-politiek verband (we kijken hoe literatuur zich verhoudt tot de sociale veranderingen in Nederland en Europa), en in poëticaal verband (we bestuderen de belangrijkste kunststromingen van Europa). In deze cursus maken we ook kennis met verschillende handboeken over de geschiedenis van de Nederlandse literatuur (zie literatuurlijst) en bespreken we de verschillende historische benaderingen.

Leerdoelen

Aan het eind van de cursus zijn de deelnemers:

Herkent de belangrijkste schrijvers en stromingen uit de Nederlandse letterkunde en is in staat die te reproduceren;
De student is in staat om de belangrijkste literaire teksten van de negentiende, twintigste en eenentwintigste eeuw poëticaal, cultureel en/of maatschappelijk te contextualiseren;
De student kan relaties leggen tussen de belangrijkste ontwikkelingen van Nederlandse literatuur en cultuur van de negentiende, twintigste en eenentwintigste eeuw en de internationale culturele context waarin die ontwikkelingen plaatsvonden;
De student kan schriftelijk en mondeling uitleggen wat het betekent wetenschappelijke literatuurgeschiedenis te bedrijven en verschillende historische methoden en benaderingen met elkaar vergelijken;

Rooster

Rooster BA1 – semester 2

Onderwijsvorm

Hoorcollege
Werkcollege
Zelfstandige literatuurstudie

Studielast

Bijwonen hoor- en werkcolleges: 4 x 13 = 52 uur
Toetsing: 2 x 2 uur schriftelijk tentamen = 4 uur
Bestuderen literatuur: 10 boeken = 39 uur
Voorbereidingen college: 13 x 3 = 39 uur
Voorbereiden werkopdrachten: 2 x 3 uur = 6 uur

Totale studielast (5 EC x 28 uur) = 140 uur

Toetsing

Twee schriftelijke tentamens met enkele gesloten vragen (20%) en enkele open vragen (80%)
Drie becijferde werkopdrachten

Weging

De schriftelijke tentamens tellen ieder voor 40%
Het gemiddelde van de drie werkopdrachten telt voor 20%

Het eindcijfers is het gewogen gemiddelde van de deelcijfers, waarbij geldt dat de deelcijfers minimaal een 5.5 moeten zijn.

Herkansing

Het tentamen kan herkanst worden indien het eindcijfer lager is dan 5.5

Nabespreking tentamen

Uiterlijk bij het bekendmaken van de uitslag van het tentamen wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de nabespreking van het tentamen plaatsvindt. Er wordt in ieder geval een nabespreking georganiseerd indien een student hiertoe verzoekt binnen 30 dagen na bekendmaking van de uitslag.

Blackboard

Blackboard wordt gebruikt voor:

Algemene communicatie met studenten
Beschikbaar stellen van (een gedeelte van het) cursus materiaal (o.a. powerpoints).
Inleveren van werkopdrachten
Registratie van cijfers

Literatuur

De volgende boeken (of een hoofdstukselectie uit deze boeken) dient als uitgangspunt voor de hoor- en werkcolleges: De titels worden beschikbaar gesteld op een collegeplank in de bibliotheek.

Inger Leemans & Gert-Jan Johannes, Worm en donder. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1700-1800. Amsterdam 2013.
Willem van den Berg & Piet Couttenier, Alles is taal geworden. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1800-1900. Amsterdam 2009.
Ton Anbeek, Geschiedenis van de literatuur in Nederland, 1885-1985. Amsterdam 1999.
Thomas Vaessens, Geschiedenis van de moderne Nederlandse literatuur. Nijmegen 2013.
Jacqueline Bel, Bloed en Rozen. Prometheus, Amsterdam 2016

De volgende romans en poëziebundels worden tijdens de cursus (geheel of gedeeltelijk) gelezen:

Nicolaas Beets, Camera Obscura (selectie)
Multatuli, Max Havelaar
Piet Paaltjens (selectie van zijn gedichten)
Lodewijk van Deyssel, Een liefde (selectie)
Herman Gorter (selectie van zijn gedichten en politieke teksten)
I.K. Bonset, Letterklankbeelden (selectie)
Couperus,
Paul van Ostaijen, Bezette Stad (selectie)
Hendrik Marsman, Verzen (selectie)
Ferdinand Bordewijk, Blokken
Carry van Bruggen, Eva (selectie)
Martinus Nijhof, Nieuwe Gedichten (selectie)
Harry Mulisch, Het stenen bruidsbed
Hella S. Haase, Zelfportret als legkaart, (selectie)
Lucebert (selectie van zijn gedichten)
Hafid Bouazza, Paravion

Aanmelden

Inschrijven via uSis is verplicht.

Algemene informatie over uSis vind je op de website

Aanmelden Studeren à la carte en Contractonderwijs

Informatie voor belangstellenden die deze cursus in het kader van Studeren à la carte willen volgen (zonder tentamen), oa. over kosten, inschrijving en voorwaarden.

Informatie voor belangstellenden die deze cursus in het kader van Contractonderwijs willen volgen (met tentamen), oa. over kosten, inschrijving en voorwaarden.

Contact

Voor inhoudelijke vragen omtrent deze cursus kun je contact opnemen met: Prof. Dr. Yra van Dijk Dr. S.M. Beeks

Voor praktische vragen kun je je wenden tot het secretariaat van de Opleiding Nederlandse taal en cultuur/Neerlandistiek. Dit valt onder de Onderwijsadministratie P.N. van Eyckhof 4, kamer 1012C, Tel. 071-5272 2144. Mail:osz-oa-eyckhof@hum.leidenuniv.nl

Opmerkingen

n.v.t.