Toelatingseisen:
Dit vak is een (extracurriculaire) Honours Class: een keuzeonderdeel binnen het Honours College. Daarnaast kunnen derdejaars studenten die niet het Honours College programma volgen zich ook aanmelden voor de Bachelor Honours Classes. Er vindt een selectie plaats o.a. op basis van motivatie en gemiddeld cijfer van de bacheloropleiding.
Voorkennis van kunst of geneeskunde is niet vereist. Studenten moeten wel affiniteit hebben voor kunst.
Key words:
Vaardigheden: observeren, literatuuronderzoek, schrijven en presenteren.
Thema’s: gezondheid, kunst in de gezondheidszorg.
Disciplines: Geneeskunde, (Kunst)geschiedenis, Filosofie.
Beschrijving:
Was het in vroegere tijden zo, dat Kunst werd gebruikt om de Geneeskunst vast te leggen en over te dragen (denk bijvoorbeeld aan Leonardo da Vinci), in de huidige tijd van snelle technologie is aan dat onderdeel nauwelijks meer behoefte. Kunst heeft echter een andere plek in de Geneeskunde gevonden. Kunst kan de patiënt troost en steun bieden in het ziekteproces. En Kunst kan daarnaast ook de arts helpen bij zijn Geneeskunst. Er is inmiddels voldoende bewijs dat artsen, maar ook andere professionals, die zich verdiepen in het kijken naar kunst, beter kunnen observeren. Tenslotte is de Geneeskunst een geliefd en veel gekozen thema bij kunstenaars.
In deze honours class zal het aspect van leren kijken naar beeldende kunst centraal staan. Als leidraad zijn de thema’s observeren, interpreteren en responderen gekozen. Naast het systematisch leren kijken naar beeldende kunst, zullen kunsthistorische achtergronden gegeven worden over wat in de kunst is waar te nemen. Ook zullen kunstenaars, wiens kunstwerken in de ziekenhuis collectie zijn opgenomen, in hun atelier worden bezocht om hen te bevragen wat hen beweegt in hun werk. Daarnaast zal gespeurd worden naar kunst die ‘genezend werkt’ en zullen de studenten aan de hand van kunstwerken uit collecties in medische centra, discussiëren over de toegevoegde waarde van kunst voor patiënten en medewerkers in een medische omgeving. Tot slot zal in deze honours class een tentoonstelling worden ingericht in Galerie LUMC met controversiële kunstwerken uit de collecties van het LUMC, AMC en UMCU. De studenten worden uitgenodigd de kunstwerken te beschouwen en hun (voor)oordelen in een essay aan te scherpen. Kortom, deze honours class is bedoeld voor studenten die hun observeringsvermogen willen verbeteren en vanuit verschillende perspectieven de rol van kunst in een ziekenhuis willen benaderen. De enthousiaste docenten die de cursus verzorgen komen zowel uit de geneeskundige, kunsthistorische, architectonische als kunstzinnige en filosofische hoek. Tijdens de honours class wordt een actieve participatie van de student verwacht.
Leerdoelen:
Bij het succesvol afronden van dit vak is de student:
In staat om op een systematisch manier een beeldend kunstwerk te observeren;
In staat om de betekenis van symboliek in beeldende kunst te herkennen en deze te interpreteren in de context;
In staat te begrijpen en te ervaren hoe het komt dat kijken niet ‘objectief’ is en hoe je je eigen kijken en ‘anders kijken’ kunt onderzoeken en oefenen;
In staat om de effecten van kunst op zowel de patiënt als de medewerker van een zorginstelling in te schatten;
In staat om de grenzen van toelaatbare kunst in een zorginstelling aan te geven;
In staat om te begrijpen wat de kunstenaar beweegt om het thema ‘Geneeskunst/ziekte’ in een kunstwerk op te nemen.
Programma en rooster:
Blok 2 (oktober - januari), 18:00-21:00 uur.
Het programma ziet er als volgt uit:
Voorbereiding:
Studenten zorgen voor de voorbereiding van elk college/werkgroep in samenspraak met de gast/hoofddocent van die avond. De eindopdracht, het schrijven van een beschouwend essay op basis van een kunstwerk uit de tentoonstelling met controversiële kunst zal in de begeleidende brochure verschijnen die bij de opening van de tentoonstelling wordt gepresenteerd. De opening van de tentoonstelling is tevens de feestelijke afsluiting van deze honours class.
Er zal een korte video gemaakt worden tijdens van het gehele proces, om een impressie van de inhoud van deze honours class weer te geven.
OBSERVEREN
- Donderdag 10 oktober: Inleiding - Frank Willem Jansen & Sandrine van Noort
- Donderdag 17 oktober: Iconografie in de kunst – Laura Plezier & Marieke Barnhoorn
- Donderdag 24 oktober: Ziekte in de kunst - Marianne Crijns & Laura Plezier
- Woensdag 30 oktober 14:30-17:00 uur: Museum bezoek met leren observeren - Frank Willem Jansen & Shahaila Winklaar
INTERPRETEREN
- Dinsdag 5 november: Goed kijken begint met negeren: de kunst van opmerkzaamheid - Wieteke van Zeil & Christi van Asperen
- Maandag 18 november: Filosofie van het kijken naar kunst- Mieke Boon & Marleen Eijkholt
RESPONDEREN
- Donderdag 28 november: The healing environment- Milee Herweijer & Arnold Witte
- Donderdag 12 december: Kunstenaars in witte jas - Sandrine van Noort & Merel Bem
- Donderdag 20 februari 17:00-19:00 uur: Controverses in ziekenhuiskunst- Sandrine van Noort & Sabrina Kamstra / Opening tentoonstelling en afsluitende bijeenkomst
Locatie:
LUMC, zaal H1-18.
Literatuurlijst:
- Filosofie van het kijken (uitgeverij Lemniscaat), Mieke Boon en Peter Henk Steenhuis
- Goed kijken begint met negeren (uitgeverij Atlas Contact), Wieteke van Zeil
- Evidence-Based design in Nederlandse ziekenhuizen (uitgeverij TU Delft Library) Marie Helene Herweijer-Van Gelder
Studielast en werkvorm:
Dit vak is 5 EC waard, wat betekent dat de totale studielast 140 uur bedraagt.
Colleges/ werkgroepen: 8 colleges/werkgroepen à 3 uur (aanwezigheidsplicht)
Excursies: 1 excursie à 4 uur (aanwezigheidsplicht)
Opening tentoonstelling & afsluiting: 1 à 3,5 uur (aanwezigheidsplicht)
Lezen van literatuur: 2 uur p/week
Praktisch werk: 2 uur p/week
Eenmalige voorbereiding van een avond: 10 uur
Opdrachten & eindopdracht: 25 uur
Toetsing:
De toetsing is als volgt:
10% Actieve deelname gedurende de werkgroepen en andere activiteiten
20% Voorbereiding van toegewezen avond/ middag
10% Beschrijving van een kunstwerk volgens de Provoke methode
10% Presentatie van kunstenaar en zijn werk met thema Geneeskunst/ ziekte
40% Eindopdracht behorende bij de tentoonstelling
Studenten kunnen dit vak alleen succesvol afronden als alle deeltoetsen met een voldoende zijn behaald.
Blackboard:
Blackboard wordt gebruikt in dit vak. Studenten kunnen zich twee weken voorafgaand aan het vak aanmelden voor de Blackboard module.
Aanmelden:
Aanmelden voor dit vak is mogelijk van maandag 19 augustus tot en met donderdag 5 september tot 23:59 uur via de Honours Academy. De aanmeldlink zal op de studenten website van de Honours Academy worden geplaatst.
Let op: studenten hoeven zich niet aan te melden in uSis voor de Bachelor Honours Classes. De registratie zal centraal worden gedaan bij succesvolle afronding van het vak.
Contact:
Prof. dr. Frank Willem Jansen: f.w.jansen@lumc.nl