Toegangseisen
Alleen toegangelijk voor:
Studenten van de BA Filosofie, die hun eerste jaar succesvol hebben afgerond en daarnaast ook 10EC van hun verplichte onderdelen uit het tweedejaar hebben voldaan.
Pre-Master studenten die toestemming hebben gekregen van de studie adviseur, of waarvan dit vak onderdeel uitmaakt van hun programma.
Beschrijving
'Kritische theorie' in enge zin duidt verschillende generaties Duitse filosofen en sociaal-theoretici aan in de West-Europese marxistische traditie die bekend staat als de ‘Frankfurter Schule'. Volgens deze theoretici heeft een kritische theorie een specifiek praktisch doel: ze streeft naar emancipatie in omstandigheden van overheersing en onderdrukking. Kritische theorie, volgens een van de grondleggers Max Horkheimer, moet daarom uitleggen wat er mis is met de huidige sociale realiteit, de actoren identificeren die deze realiteit kunnen veranderen en een normatief kader bieden voor een sociale transformatie. Om in dit opzicht kritisch te zijn, moeten kritische theoretici er niet alleen van uitgaan dat mensen worden gevormd door de sociale structuur waarin ze zijn ingebed, maar ook dat deze sociale arrangementen niet van nature gegeven noch historisch onvermijdelijk zijn. Deze sociale structuren kunnen daarom worden bekritiseerd en verbeterd. Anders gesteld: de emancipatoire doelstelling van kritische theorie is gestoeld op de aanname dat de toekomst niet alleen anders kan zijn, maar ook beter.
Grofweg staan er in deze cursus twee soorten vragen centraal met betrekking tot deze aanname over de mogelijkheid van vooruitgang. Ten eerste de vraag of de idee dat de toekomst beter zal zijn dan het heden herleid en gelegitimeerd kan worden uit de historische ontwikkeling tot nu toe. Anders gesteld: hebben we terugkijkend redenen om aan te nemen dat historische vooruitgang reeds in gang is gezet of zou vooruitgang juist een radicale breuk met het verleden behoeven? Ten tweede bespreken we vragen omtrent de normatieve standaard die bepaalt wat ‘beter’ betekent. Wat is de reikwijdte van een dergelijke standaard? Is deze context-afhankelijk of universeel geldend? Is er een manier om het autoritaire gevaar van een universele standaard te adresseren? Hoe komen we tot een dergelijke standaard? Bieden democratische besluitvormingsprocessen hier een uitkomst?
Leerdoelen
Doelstellingen
In deze cursus zullen we verschillende debatten omtrent emancipatie en vooruitgang bestuderen, zowel in de analytische als in de continentale traditie. We lezen niet alleen invloedrijk werk van auteurs die behoren tot ‘The Frankfurt School,’ waaronder Theodor Adorno en Jurgen Habermas, maar ook meer hedendaagse teksten van theoretici die zich bezighouden met normatieve standaarden voor sociale kritiek, zoals Maeve Cooke en Axel Honneth, met emancipatoire praktijken, zoals Nancy Fraser en Jacques Rancière, en met historische vooruitgang, zoals Amy Allen en Reinhart Koselleck.
Eindtermen
De student die de cursus succesvol heeft afgerond heeft kennis van:
de centrale begrippen emancipatie en vooruitgang en hun onderlinge samenhang in debatten binnen de kritische theorie;
de onderliggende aannames met betrekking tot de mogelijkheid voor emancipatie en de belangrijkste problemen en vragen die deze aannames met zich meebrengen;
de verschillende posities die kritische denkers innemen over historische vooruitgang.
De student die de cursus succesvol heeft afgerond is in staat om:
kritisch te reflecteren op de emancipatoire doelstelling geformuleerd binnen de kritische theorie;
een beargumenteerde positie in te nemen over de noodzaak, functie en reikwijdte van een normatieve standaard voor (het nadenken over) emancipatie;
verschillende opvattingen over tijd en historische ontwikkeling te onderscheiden en daarbij de implicatie voor de mogelijkheid op vooruitgang te doordenken.
Rooster
Kijk op MyTimetable.
Onderwijsvorm
- Werkcollege
Voor deze cursus geldt een aanwezigheidsplicht.
Toetsing en weging
Toetsing
Indienen van twee leesvragen voor aanvang van de werkgroep (beoordeling voldoende/onvoldoende; voldoende is voorwaarde voor afronding cursus)
Groepspresentatie (10%)
Midterm take home tentamen (30%)
Eindpaper (60%)
Weging
Het eindcijfer voor de cursus komt tot stand door de bepaling van het gewogen gemiddelde op basis van drie deeltoetsen (zie hierboven), in combinatie met een aanvullende eis: een voldoende beoordeling voor de twee leesvragen is een voorwaarde voor afronding van de cursus.
Herkansing
Nader te bepalen
Inzage en nabespreking
Uiterlijk bij het bekendmaken van de uitslag van het tentamen wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de nabespreking van het tentamen plaatsvindt. Er wordt in ieder geval een nabespreking georganiseerd indien een student hiertoe verzoekt binnen 30 dagen na bekendmaking van de uitslag.
Literatuurlijst
De literatuurlijst zal bekend worden gemaakt aan het begin van de cursus. Zeer waarschijnlijk zullen (secties uit) de volgende boeken worden opgenomen:
Adorno, Theodor. “Progress.” In Critical Models: Interventions and Catchwords, translated by Henry Pickford. New York: Columbia University Press, 2001.
Allen, Amy. The End of Progress: Decolonizing the Normative Foundations of Critical Theory. New York: Columbia University Press, 2017.
Arendt, Hannah. Between Past and Future: Eight Exercises in Political Thought. Enlarged Edition. London/New York: Penguin, 1967.
Cooke, Maeve. 2006. Re-Presenting the Good Society. Cambridge MA: MIT Press.
Koselleck, Reinhart. Futures Past: On the Semantics of Historical Time. Translated by Keith Tribe. New York: Columbia University Press, 2004.
Inschrijven
Inschrijven via uSis is verplicht.
Algemene informatie over uSis vind je op de website
Studenten wordt geadviseerd voor de registratie in uSis het studieactiviteitsnummer te gebruiken. Zie het college- en tentamenrooster onder de kolom "Act.nr".
Aanmelden Studeren à la carte en Contractonderwijs
Niet van toepassing.
Contact
Opmerkingen
Niet van toepassing.