Toegangseisen
Deze cursus is te volgen in twee varianten. Het wordt aanbevolen om deze cursus te volgen in combinatie met Digital Text and Data Analysis. Schrijf je in dat geval in voor de variant ‘Taalkunde en Retorica/Digitale tekstanalyse’ en voor ‘Digital Text and Data Analysis’.
Beschrijving
In dit college houden we ons bezig met de retorische dimensie van woorden en grammaticale constructies. Hoe ‘stuurt’ de spreker de hoorder in de richting van een bepaalde interpretatie?
Het is duidelijk dat taalgebruikers door hun woordkeus de gedachten van gesprekspartners of lezers een bepaalde kant op sturen. Dat is vanzelfspekend bij ‘gewone’ woorden zoals graphic novel tegenover stripboek of half vol tegenover half leeg. Maar dat ‘sturen’ gebeurt ook subtieler met zogenaamde argumentatieve operatoren en connectoren: denk aan woordjes als bijna en nauwelijks of al en nog maar (operatoren) en voegwoorden als want/omdat, dus, en maar. Maar ook grammaticale constructies hebben zo’n retorische dimensie. Waarom is Toen ik je zag zo’n goede titel? Wat is er strategisch aan de manier waarop Matthijs van Nieuwkerk zijn vragen formuleert? Hoe kun je met een progressieve constructie zoals lopen te irritatie uitdrukken? Het is die sturende kracht van grammatica die in dit college centraal staat, waarbij allerlei grammaticale verschijnselen van het Nederlands aan bod komen, in elk geval: ontkenning, modale werkwoorden, de gebiedende wijs, insubordinatie, conditionele en progressieve constructies.
Alle deelnemers voeren zelf onderzoek uit naar een specifieke constructie in het hedendaagse Nederlands. Bij de column/blog die ze ter afsluiting van Taalkunde & Retorica schrijven, komt een wetenschappelijk verantwoording over de relatie met de theorie en literatuur van het college.
Leerdoelen
Na afronding van dit college kun je:
wetenschappelijke artikelen over de semantiek en pragmatiek van Nederlandse grammaticale constructies lezen en begrijpen;
de theorie over de sturende kracht van taal en ‘argumentatieve semantiek’ samenvatten en illustreren;
de theorie toepassen in een analyse van een zelf gekozen verschijnsel uit de Nederlandse grammatica;
over het eigen onderzoek rapporteren in de vorm van een populariserende blog/column en een wetenschappelijke verantwoording daarvan.
Rooster
De roosters zijn beschikbaar via My Timetable.
Onderwijsvorm
Hoor/werkcollege
Toetsing en weging
Toetsing
Take-home tentamen met essay-vragen: 40%
Eindwerkstuk (blog + verantwoording): 60%
Deelname aan discussieforum en presentaties op college zijn verplicht en moeten voldoende zijn.
Tentamen en werkstuk moeten allebei minimaal 5.5 zijn.
Weging
Zie hierboven.
Herkansing
Schriftelijk tentamen en werkstuk mogen beide één keer worden herkanst.
Inzage en nabespreking
Uiterlijk bij het bekendmaken van de uitslag van het tentamen wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de nabespreking van het tentamen plaatsvindt. Er wordt in ieder geval een nabespreking georganiseerd indien een student hiertoe verzoekt binnen 30 dagen na bekendmaking van de uitslag.
Literatuurlijst
De meeste literatuur is online beschikbaar via Brightspace.
Aanschaffen:
Ronny Boogaart, Een stoptrein is een sprinter zonder wc. De sturende kracht van taal. Amsterdam University Press (2015).
Inschrijven
Inschrijven via My Studymap is verplicht.
Aanmelden Studeren à la carte en Contractonderwijs
Niet van toepassing.
Contact
Voor inhoudelijke vragen, neem contact op met de docent (rechts in informatiebalk).
Voor informatie over inschrijvingen, toelating, etc.: Onderwijsadministratie Reuvensplaats.
Opmerkingen
Studenten Nederlandse taal en cultuur en overige studenten voor wie deze cursus een verplicht onderdeel is van het programma (zie ‘Maakt deel uit van’) hebben voorrang bij het volgen van de cursus wanneer de maximale capaciteit bereikt is. Overige studenten dienen voor inschrijving eerst toestemming te vragen aan de studieadviseur via stuconederlands@hum.leidenuniv.nl.