Toegangseisen
Geen. Wel wordt de volgende basiskennis bekend verondersteld:
De inhoud van Literatuurgeschiedenis.nl voor de 19de, 20ste en 21ste eeuw: Bekijk hier de website Literatuurgeschiedenis.nl.
Beschrijving
Wat is eigenlijk moderne literatuur? Weinigen zullen weten dat de moderne literatuur in de tweede helft van de achttiende eeuw is ontstaan, met de opkomst van de (brief)roman. In de negentiende eeuw speelde de literatuur een belangrijke, natiebevorderende rol. Schrijvers stonden aanvankelijk nog met beide benen in de burgerlijke samenleving, waar ze met hun werken een bijdrage aan leverden. Ze bemoeiden zich met politieke kwesties en mengden zich in allerlei debatten. Multatuli’s Max Havelaar deed een rilling door het land gaan en kwam zelfs in de Tweede Kamer ter sprake. In de loop van de negentiende eeuw kwam er steeds meer aandacht voor het afwijkende, het antiburgerlijke en het esthetische. De Tachtigers namen radicaal afstand van moralistische literatuur en bepleitten een eredienst van het schone. Tegelijkertijd pleitten de naturalistische auteurs voor romans zonder een bemoeizuchtige alwetende verteller, waarin ruimte moest zijn om te schrijven over ‘taboe-onderwerpen’ als (homo)seksualiteit en zelfmoord.
Ook ook in de twintigste eeuw behield de literatuur zijn maatschappelijke functie. In het interbellum ontbrandde een felle literaire strijd die de geschiedenisboeken in is gegaan als de Vorm of Vent-discussie. Hoewel de Tweede Wereldoordoorlog in De avonden (1947) van Gerard Reve niet voorkomt, is het boek sterk door de oorlogservaringen beïnvloed. Zijn latere boeken hebben een belangrijke rol gespeeld in de emancipatie van homoseksuelen in Nederland. Hella S. Haasse schreef met Oeroeg (1948) een belangrijk werk over de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, terwijl Jan Wolkers met Turks Fruit een bijdrage leverde aan de seksuele revolutie van de jaren zestig. En wat wilden postmoderne auteurs eigenlijk bereiken? Sinds het einde van de twintigste eeuw is de literatuur steeds meer veranderd in een mediacircus. Schrijvers manifesteren zich op televisie en internet en zijn deel geworden van de moderne celebrity-cultuur.
In deze cursus wordt aan de hand van een reeks hoor- en werkcolleges een literair-historisch overzicht gegeven van ruim twee eeuwen Nederlandse literatuurgeschiedenis. Literatuur ontstaat niet in een isolement: ze wordt gevormd door haar tijd en staat steeds in wisselwerking met die tijd. Daarom wordt in deze cursus uitvoerig stilgestaan bij uiteenlopende cultuurhistorische en politieke achtergronden, uiteenlopend van kerk en godsdienst in de 19de eeuw tot de seksuele moraal van de jaren zestig. Tevens wordt aandacht besteed aan de grote paradigmatische omwentelingen, zoals de veranderende positie van de kunstenaar, en aan invloedrijke ontwikkelingen op wetenschappelijk (Darwin), politiek (natievorming) en maatschappelijk (emancipatie, koloniale en postkoloniale relaties, technologische vooruitgang) terrein.
Leerdoelen
Aan het eind van de cursus zijn de deelnemers in staat om:
1. de belangrijkste schrijvers, teksten, genres en stromingen uit de Nederlandse letterkunde van 1800 tot heden te herkennen, te reproduceren en in chronologische volgorde te plaatsen;
2. de belangrijkste literaire teksten van 1800 tot heden te contextualiseren;
3. de voornaamste bibliografische hulpmiddelen en handboeken van de moderne Nederlandse letterkunde inhoudelijk te karakteriseren en met elkaar te vergelijken;
4. schriftelijk en mondeling uitleg te geven over wat het betekent literatuurgeschiedenis te bedrijven.
Rooster
De roosters zijn beschikbaar via My Timetable.
Onderwijsvorm
Hoorcollege
Werkcollege
Zelfstandige literatuurstudie
Excursie (naar de Bijzondere Collecties van de UB Leiden)
Toetsing en weging
Toetsing
Schriftelijk tentamen in de Breekweek over de stof van week 1 t/m 6 (50%)
Schriftelijk slottentamen over de stof van week 7 t/m 13 (50%)
Weging
Zie hierboven.
Herkansing
De twee deeltoetsen tellen elk 50% mee voor het eindcijfer. Het gemiddelde van deze twee toetsen moet minimaal 5,5 zijn. De herkansing bestaat uit een tentamen over de gehele tentamenstof (week 1-13).
Inzage en nabespreking
Uiterlijk bij het bekendmaken van de uitslag van het tentamen wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de nabespreking van het tentamen plaatsvindt. Er wordt in ieder geval een nabespreking georganiseerd indien een student hiertoe verzoekt binnen 30 dagen na bekendmaking van de uitslag.
Literatuurlijst
De volgende boeken (of een hoofdstukselectie uit deze boeken) dienen als uitgangspunt voor de hoor-en werkcolleges:
Rick Honings en Lotte Jensen, Romantici en revolutionairen. Literatuur en schrijverschap in Nederland in de 18de en 19de eeuw. Amsterdam 2019 (digitaal via de DBNL).
Thomas Vaessens, Geschiedenis van de moderne Nederlandse literatuur. Nijmegen 2013.
Ton Anbeek, Geschiedenis van de literatuur in Nederland, 1885-1985. Amsterdam/Antwerpen 1999 (digitaal via de DBNL).
Jacqueline Bel, Bloed en Rozen. Prometheus, Amsterdam 2016 (digitaal via de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren, DBNL)
Kennedy, J.C. (2017). Een beknopte geschiedenis van Nederland. Vertaling Simone Kennedy-Doornbos. Amsterdam: Prometheus.
Fry, S. (2020). Troje. Een verhaal van liefde en oorlog. Vertaling Frits van der Waa [e.a.]. Amsterdam: Thomas Rap.
De volgende romans en poëziebundels worden tijdens de cursus (geheel of gedeeltelijk) gelezen:
Rhijnvis Feith, Julia (DBNL)
Nicolaas Anslijn, De brave Hendrik (DBNL)
Hendrik Tollens, De overwintering der Hollanders op Nova Zembla (DBNL)
Willem Bilderdijk (selectie uit zijn gedichten, DBNL)
Nicolaas Beets, Teun de Jager (DBNL)
Hildebrand (Nicolaas Beets), Camera Obscura (selectie DBNL)
Multatuli, Max Havelaar (DBNL)
Selectie van ‘domineespoëzie’ (DBNL)
Piet Paaltjens, Snikken en grimlachjes (selectie, DBNL)
Lodewijk van Deyssel, Een liefde (selectie, DBNL)
Selectie van Tachtigers-poëzie (DBNL)
Louis Couperus, fragmenten uit Eline Vere (selectie, DBNL)
Paul van Ostaijen, Bezette Stad (selectie)
Hendrik Marsman, Verzen (selectie)
Nescio, De uitvreter, Titaantjes, Dichtertje (DBNL)
Martinus Nijhoff (selectie uit zijn gedichten, DBNL)
Gerard Reve, De avonden (selectie)
Hella S. Haasse, Oeroeg
W.F. Hermans, Nooit meer slapen
Vijftigerspoëzie (selectie, DBNL)
Frans Kellendonk, Mystiek lichaam
Inschrijven
Inschrijven via My Studymap (Login | Universiteit Leiden) is verplicht.
Informatie over het inschrijven voor vakken en tentamens kun je hier vinden.
Contact
Voor inhoudelijke vragen, neem contact op met de docent (rechts in informatiebalk).
Voor informatie over inschrijvingen, toelating, etc.: Onderwijsadministratie Reuvensplaats.
Opmerkingen
Niet van toepassing.