Toegangseisen
Geen
Beschrijving
Zo wit en ongenaakbaar als de poolgebieden ogen, zo kleurrijk is de groep ontdekkingsreizigers, handelaren, walvisvaarders, wetenschappers, militairen en bewoners die zich vanaf 1600 in deze ijzige omgeving ophielden. Klimaatverandering heeft de belangstelling voor de verafgelegen streken doen herleven. Het smelten van de ijskappen zal grote gevolgen hebben voor de handelsroutes, grondstoffenwinning en geopolitieke situatie. De noordwestpassage bijvoorbeeld zal de zeereis van het Verre Oosten naar Europa veel korter en dus veel winstgevender maken. Gelet op de geografische ligging en positie als handels- en doorvoerland zijn bij deze ontwikkelingen ook Nederlandse belangen gemoeid, zoals het recht op vrije doorvaart. De aangrenzende landen erkennen het strategisch belang van de Arctische en Antarctische wateren. Rusland zette de toon door in 2007 een vlag op de zeebodem van de Noordpool te plaatsen. Kennis van de exploratie en exploitatie van de poolgebieden in het verleden kan hedendaagse ontwikkelingen nader verklaren. Nederlanders hebben in de loop der eeuwen een opmerkelijk prominente rol hebben gespeeld in deze regio’s. De beroemde overwintering op Nova Zembla, de vermeende ontdekking van de Zuidpoolkust en de walvisvaart in de vroegmoderne tijd, negentiende-eeuwse wetenschappelijke expedities als symbool van nationale identiteit en vaderlandse trots, recente olieboringen door Shell en het door NWO gesubsidieerde Nederlands Polair Programma zijn enkele voorbeelden.
Bestudering van de Noord- en Zuidpoolgebieden vanaf de vroegmoderne tijd tot heden maakt het mogelijk om enkele belangrijke maritiem-historische thema’s in interdisciplinair verband en in een mondiale context te bespreken, zoals ontdekkingsreizen, cartografie, beeldvorming, walvisvaart, poolexpedities, offshore en maritieme strategie. En wat kan modern fysisch antropologisch onderzoek bijdragen aan onze kennis van ziekten van zeventiende-eeuwse zeelieden? Dit hoorcollege sluit ook aan bij eigentijds onderzoek naar oceanen als complexen, als verbindingswegen voor het transport van goederen en mensen, als bron van economische activiteiten en als prikkel tot technologische innovaties. De extreme omstandigheden in de ijselijke wateren van de Arctis en Antarctica maken deze gebieden uitzonderlijk.
Leerdoelen
Studenten verwerven inzicht in en verkrijgen kennis van de historische, politieke, economische en strategische ontwikkelingen in de poolgebieden en de betekenis van deze ontwikkelingen voor Nederland vanaf de vroegmoderne tijd tot heden.
Rooster
Zie rooster
Onderwijsvorm
Hoorcollege
Studielast
140, uitbreiding tot 280 mogelijk.
Toetsing
Schriftelijk tentamen met essayvragen.
Blackboard
Blackboard wordt gebruikt voor het plaatsen van powerpointpresentaties.
Literatuur
Te bestuderen literatuur voor 5 ECTS:
Robert McGhee, The Last Imaginary Place. A Human History of the Arctic World (Oxford UP 2008) 130-275. (ook verschenen als paperback bij de University of Chicago Press).
Syllabus IJselijke ontdekkingen.
Te bestuderen extra literatuur voor 10 ECTS:
Jaap R. Bruijn en Joost C.A. Schokkenbroek, De laatste traan. Walvisvangst met de Willem Barendsz, 1946-1964 (Zutphen 2012).
W.F.J. Mörzer Bruyns, De eerste tocht van de Willem Barents naar de Noordelijke IJszee 1878. De dagboeken van Antonius de Bruijne en Bastiaan Gerardus Baljé. Werken uitgegeven door de Linschoten-Vereeniging 84 (Zutphen 1985) Deel 1, 11-132.
Aanmelden
Aanmelden via uSis.
Aanmelden Studeren à la carte en Contractonderwijs
Aanmelden voor Studeren à la carte.
Aanmelden voor Contractonderwijs.
Contact
Email: Mw. Dr. A.M.C. van Dissel.
Opmerkingen
Een aantal colleges wordt verzorgd door gastdocenten van Instituut Clingendael, de Nederlandse Defensieacademie en andere universiteiten.