Toegangseisen
Een BA-diploma Nederlandse taal en cultuur of een vergelijkbaar diploma.
Beschrijving
In de zomer van 2014 sprak minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans een gezamenlijke vergadering van de Verenigde Naties toe over vlucht MH17, het passagiersvliegtuig dat in de Oekraïne was neergeschoten. De manier waarom Timmermans zijn woede en verdriet verwoordde in een klassieke toespraak werd in Nederland en daarbuiten met bewondering ontvangen. Het toonde het belang van welsprekendheid in de politiek.
In dit college zullen we het gebruik en de betekenis van politieke welsprekendheid analyseren, in het bijzonder de Nederlandse welsprekendheid. Wat waren de hoogtepunten van welsprekendheid en wat zijn de klassieke toespraken geworden sinds de opkomst van de moderne staat in het begin van de 19e eeuw? Waarom is politieke welsprekendheid in Nederland weinig gewaardeerd in vergelijking met Brittannië, Franktijk en de VS? Waarom werd de welsprekendheid van protestantse dominees gewaardeerd, terwijl politieke retorica vaak gewantrouwd werd of niet serieus genomen werd?
We onderzoeken wat maakte dat sommige toespraken historisch van belang zijn geweest (waarom sloeg de toespraak juist in die context en op die plaats in als een bom?) en we proberen vooral te begrijpen welke retorische technieken ertoe bijgedragen hebben dat de tekst overtuigend werd gevonden. Wat zijn de ontwikkelingen in twee eeuwen welsprekendheid? We zullen de debatten over de waarde en het gevaar van politieke retoriek analyseren, evenals de recente discussies over de vraag of politici als sprekers getraind moeten worden of juist op hun ‘authenticiteit’ moeten vertrouwen. Waarom waarderen Nederlanders de welsprekendheid van Amerikaanse presidenten zeer, terwijl ze van hun eigen premiers een sobere voordracht zonder pathos verwachten?
In deze werkgroep maken we retorische analyses op basis van retorische theorie.
Studenten behandelen relevante theorie in een referaat aan de groep. De studenten kiezen vervolgens in duo’s een toespraak en analyseren die historisch en retorisch in een nota. Ook zal een professionele speechschrijver als gastdocent optreden om onze academische exercitie voldoende aansluiting te geven op de praktijk.
Leerdoelen
Het verdiepen van theoretische inzichten in retorica in het algemeen en retorische analyse in het bijzonder
Het vergroten van kennis en inzicht in de praktijk van politieke speechschrijvers en hun opdrachtgevers
Het ontwikkelen van een kritische houding ten opzichte van de diverse analysemethodes en hun gebruikswaarden.
Het vergroten van onderzoeksvaardigheden op het terrein van de retorica en speechonderzoek.
Het vergroten van de vaardigheid om mondeling en schriftelijk verslag te doen van eigen en andermans onderzoek en effectief daarover te discussiëren.
Rooster
Onderwijsvorm
Werkcollege met kleine opdrachten, referaten en discussie van relevante literatuur
Onderzoeksnota (presentatie in college van eerste versie)
Definitieve versie van onderzoeksnota aan het eind van het college
Studielast
Totale studielast voor de cursus: 280 uur
3 uur p.w. x 13 weken = 39 uur
Tijd voor het bestuderen van de verplichte literatuur (als richtlijn kan gelden ca. 7 pagina’s per uur met afwijkingen naar boven en beneden afhankelijk van de te bestuderen stof) 600 pagina’s = 84 uur
Het maken van opdrachten, al dan niet ter voorbereiding op het college 13 × 3 uur = 39 uur
Referaat 18 uur
Slotpresentatie 20 uur
Tijd voor het schrijven van een eindnota (inclusief inlezen / onderzoek) : 80 uur
Toetsing
Bijdrage aan de discussie (10%)
Referaat (20%)
Mondelinge presentatie van de nota (20%)
Eindnota (50%)
Onderling compenseren is mogelijk.
Herkansing
- Als het eindcijfer lager is dan een 5,5 kan de eindnota eenmalig herkanst worden.
Inzage en nabespreking werkstuk
Uiterlijk bij het bekendmaken van de uitslag van het werkstuk wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de nabespreking van het werkstuk plaatsvindt. Er wordt in ieder geval een nabespreking georganiseerd indien een student hiertoe verzoekt binnen 30 dagen na bekendmaking van de uitslag.
Blackboard
Er is een Blackboardcursus aanwezig. Via Blackboard worden studenten op de hoogte gehouden van lopende zaken en ontvangen ze specifieke informatie over onderdelen van de cursus. Zie Blackboard
Literatuur
In ieder geval:
Braet, A. (2007) Retorische kritiek. SDU Uitgevers. [2007 of latere uitgave]
Kjeldsen, J.E., Kiewe, A., Lund, M., Barnholdt Hansen, J. Speechwriting in Theory and Practice. Palgrave 2019.
Deze beide boeken graag aanschaffen.
Daarnaast:
Andeweg, B. en Jong, J. de (2004) De eerste minuten. Attentum, benevolum en docilem in de inleiding van toespraken. SDU Uitgevers. (alleen Hoofdstukken 2 en 5 uit deze dissertatie; gratis te downloaden op www.deeersteminuten.nl).
Op Blackboard wordt de overige literatuur bekend gemaakt.
Aanmelden
Inschrijven via uSis is verplicht. [Algemene informatie over uSis[(https://www.student.universiteitleiden.nl/administratie/in---uitschrijven/inschrijven-voor-vakken-en-tentamens/inschrijven-voor-vakken-en-tentamens/geesteswetenschappen/nederlandkunde-dutch-studies-ba?cf=geesteswetenschappen&cd=nederlandkunde-dutch-studies-ba#tab-2) is te vinden op de website.
Let op: studenten die geen Nederlands studeren dienen eerst contact op te nemen met de studiecoördinator voor goedkeuring.
Aanmelden Studeren à la carte en Contractonderwijs
N.v.t.
Contact
Voor inhoudelijk vragen omtrent deze cursus kun je contact opnemen met
Prof.dr. J.C. (Jaap) de Jong of via tel. 071 527 2137.
Voor praktische vragen kun je je wenden tot het secretariaat van de Opleiding Nederlandse taal en cultuur/neerlandistiek. Dit valt onder de Onderwijsadministratie P.N. van Eyckhof 4, kamer 101A. Tel. 071 5272 2604. Het e-mail adres is osz-oa-eyckhof@hum.leidenuniv.nl.