Studiegids

nl en

Zuid-Afrikaanse Taalkunde

Vak
2023-2024

Toegangseisen

Basiskennis (Taal Mentaal 1 en 2 of equivalent). Goede beheersing van het Nederlands.

Beschrijving

Afdeling A: De oorsprong van het Afrikaans en Taalveranderingen in het Afrikaans
Het eerste deel van de cursus behelst een inleiding tot het Afrikaans om te illustreren hoe het Afrikaans zich heeft ontwikkeld vanuit Nederlands en andere talen, en vooral hoe het Afrikaans tegenwoordig verschilt van het Nederlands. Dit deel bestaat uit twee hoofdthema’s: 1) De oorsprong en vestiging van het Afrikaans (4 colleges); 2) Taalverandering in het Afrikaans (2 colleges).

College 1: De oorsprong en vestiging van het Afrikaans: Voorgeschiedenis

  • Proto-Indo-Europees

  • Proto-Germaans

  • Oudwest-Nederfrankisch

  • Middelnederlands

  • Zeventiende-eeuwse Nederlands

College 2: De contactgeschiedenis van het Afrikaans

  • Vroeg contact tussen Koi-koi en Europeanen (ca. 1590-1660)

  • De ondergang van de Koi-koi en de vestiging van een tot slaaf gemaakte kolonie (ca. 1660-1710)

  • De uitbreiding van de kolonie en sociolinguïstische divergentie (ca. 1710 en later)

College 3: Herkomstmodellen voor het Afrikaans

  • De rol van variëteiten van het Nederlands

  • Verandering door spontane taaloverdracht

  • De rol van leerlingen en de vorming van nieuwe variëteiten

  • De samenvloeiing van taalstromen

College 4: De vestiging van het Afrikaans

  • Afrikaans in de negentiende eeuw

  • Afrikaans in de twintigste eeuw

  • Samenvatting, afsluitend overzicht en een toekomstperspectief

College 5: Taalverandering in het Afrikaans (1)

  • Soorten klankverandering

  • Morfologische verandering: analogie; verdwijning van het tweeklassensysteem in naamwoorden; naamwoorden: meervouden en verkleinwoorden; verlies van flexie; het imperfectum

College 6: Taalverandering in het Afrikaans (2)

  • Morfo-syntactische verandering

  • Syntactische verandering: eliminatie van sequentievariatie; de dubbele ontkenning; categoriewisseling

  • Semantische verandering

  • Samenvatting

Evaluatie vindt plaats in de vorm van praktische toetsen en vertalingen. Terwijl studenten zullen worden blootgesteld aan het Afrikaans en veel zullen leren over het Afrikaans, ligt de nadruk niet op het leren van het Afrikaans, en beoordelingen zullen daarom niet afhankelijk zijn van de beheersing van het Afrikaans.

Afdeling B: Zuid-Afrikaanse Taalkunde: Toegepaste Afrikaanse Taalkunde
Dit deel van de cursus richt zich op Afrikaanse taalkunde voor de praktijk, ook wel toegepaste taalkunde genoemd aan de hand van het hoofdstuk over advertentietaal uit het handboek Toegepaste Taalkunde in Afrikaans door WAM Carstens en TJ van Dyk (2022).

College 1: Visuele geletterdheid en klank – inleiding

  • Uitleg, vormgeving & Lettertype

  • Klank en herinneren

  • Grafologie

College 2: Semantiek

  • Dubbelzinnigheid (soorten)

  • Vaagheid (soorten)

  • Tekens (symbolen, iconen, indexen)

College 3: Stilistiek: Figuurlijk taalgebruik

  • Metaforen

  • Letterlijke en Figuurlijke betekenis

  • Idiomatisch taalgebruik

College 4: Morfologie

  • Gelegenheidswoorden

  • Mentale en linguïstische lexicon

  • Woordstructuur en creativiteit voor de taalpraktijk

College 5: Sociolinguïstiek

  • Taalvariatie en register

  • Taalstereotypering

  • Uitspraak en identiteit

College 6: Syntaxis

  • Topicalisatie

  • Parallelisme

  • Sublexicalisatie - betrokkenheid

Zelfstudie: Pragmatiek

  • Interactie en intra-actie

  • Implicatie

Leerdoelen

Na het voltooien van deel 1/afdeling A moet je in staat zijn om:

  • een overzicht van enkele van de belangrijkste verschillen tussen gesproken en geschreven Afrikaans en Nederlands te geven;

  • Afrikaans beter te begrijpen en lezen door blootstelling aan gesproken en geschreven teksten in het Afrikaans;

  • de oorsprong en vestiging van het Afrikaans te bespreken;

  • de contactgeschiedenis van het Afrikaans te bespreken;

  • opkomstmodellen voor het Afrikaans vergelijkend te bespreken;

  • klank- en morfologische, syntactische en semantische verandering in Afrikaans overzichtelijk te bespreken.

Na het voltooien van deel 2/afdeling B zul je in staat zijn om:

  • de creatieve taalstrategieën die vaardige taalprofessionals zoals tekstschrijvers, taalredacteuren, taaladviseurs en leraren gebruiken te identificeren en analyseren;

  • de taalstrategieën die verband houden met de verschillende taalkundige disciplines te beschrijven om ze in de praktijk toe te kunnen passen bij het creëren van teksten;

  • kritisch te reflecteren op het succes/de waarde van de (creatieve) taalstrategieën in de gecreëerde finale groepstaak (toktok-video's en/of advertentieteksten).

Rooster

De roosters zijn beschikbaar via My Timetable.

Onderwijsvorm

Hoorcollege (primair), maar ook zelfstandig onderzoek en werken.

Toetsing en weging

Toetsing

Deel 1/afdeling A: twee deeltoetsen
Deel 2/afdeling B:
1. individuele invulopdrachten per week x 6;
2. finale groepstaak als toepassing: studenten maken reclame (poster, T-shirt, Tik-tok video) voor meertaligheid aan de hand van één van de 7 taalinstrumenten van afdeling B. Een templaat voor controle en nakijken is deel van het studiemateriaal.

Weging

  • Twee deeltoetsen: 30% en 20%

  • Inviduele invulopdrachten: 30%

  • Finale groepstaak: 20%

Herkansing

De deeltoetsen kunnen worden herkanst.
De individuele opdrachten kunnen binnen een week van voltooien worden herschreven.

Inzage en nabespreking

Uiterlijk bij het bekendmaken van de uitslag van het tentamen wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de nabespreking van het tentamen plaatsvindt. Er wordt in ieder geval een nabespreking georganiseerd indien een student hiertoe verzoekt binnen 30 dagen na bekendmaking van de uitslag.

Literatuurlijst

Deel 1/afdeling A
Voorgeschreven:

  • Conradie, C.J. 1986. Taalgeskiedenis. Pretoria, Kaapstad: Academica. (Het boek is verkrijgbaar in de bibliotheek.)

  • Conradie, Jac. 2014. Taalverandering in Afrikaans. In: Carstens, W.A.M & Bosman, N. 2014. Kontemporêre Afrikaanse Taalkunde. Pretoria: Van Schaik. (Het boek of de tweede editie ervan, 2017, is beschikbaar in de bibliotheek.)

  • Conradie, Jac en Groenewald, Gerald. 2014. Die ontstaan en vestiging van Afrikaans. In: Carstens, W.A.M & Bosman, N. 2014. Kontemporêre Afrikaanse Taalkunde. Pretoria: Van Schaik. (Het boek of de tweede editie ervan, 2017, is beschikbaar in de bibliotheek.)

  • Du Plessis, Hans. 2016. Afrikaans, gekry of gemaak? Litnet-seminare en -essays, 13 Julie. Beschikbaar bij: https://litnet.co.za/afrikaans-gekry-gemaak/

Aanbevolen:

  • Carstens, W.A.M & Raidt, E.H. 2017. Die storie van Afrikaans – uit Europa en van Afrika, Deel I. Pretoria: Protea Boekhuis.

  • Carstens, W.A.M & Raidt, E.H. 2019. Die storie van Afrikaans – uit Europa en van Afrika, Deel II. Pretoria: Protea Boekhuis.
    Beide boeken zijn verkrijgbaar in de bibliotheek.

Deel 2/afdeling B
Voorgeschreven:
A) Toegepaste taalkunde in Afrikaans, hoofdstuk 25: Advertentietaal
Auteurs: W.A.M. Carstens en T.J. van Dyk (2022)
Een link voor online toegang tot het boek wordt aan studenten gegeven.
Het boek is verkrijgbaar in de bibliotheek.

B) Een korte opsomming van de docent voor ieder thema (in afdeling B) wordt ook op Brightspace aan studenten beschikbaar gesteld.

Optioneel leesmateriaal:

  • 2011: Graphology in print advertising: iconic functions. Journal for New Generation Science, 9 (2): 116–134. ISSN: 1684 4998. (college 1 en 2)

  • 2013: Interactive print advertisements vs. interaction in print advertisements. Communitas, 18: 156-183. ISSN: 1023-0556. (zelfstudie – thema 7)

  • 2014: Woordspeling en die vorming van handelsname in gedrukte advertensiekommunikasie. (Word-play and the creating of brand names in printed advertising communication). LitNet Akademies, 11 (1): 188-229. ISSN: 1995-5928. (college 2 en 4)

  • 2014: Retoriese stylfigure as intellektuele spel in advertensiekommunikasie. (Retoric style figures as intellectual play in advertising communication). Tydskrif vir Geesteswetenskappe. 54 (3): 446-461. ISSN: 0041-4751. (college 3)

  • 2015: The use of linguistic tokenism to secure brand loyalty: Code-switching. Language Matters, 46 (1): 119 – 143. ISSN: 0199735719. (college 5)

  • 2018: Die intensionele afwyking van die norme van Standaardafrikaans in advertensies. (The intentional deviation from the norms of Standard Afrikaans in advertising). Literator.39(2). ISSN: 0258-2279. (alle colleges)

  • 2018: The use of indexical signs, symbols and icons in print advertising communication. Communitas, 23 (1). ISSN: 2415-0525. (college 2)

  • 2019: Die identiteit van die verbeelde Afrikaanssprekende gemeenskap soos vergestalt in gedrukte advertensies uit kommersiële tydskrifte. In: J.C. Steyn en Afrikaans – ʼn Viering. Bloemfontein: Sun Press: 214-267. ISBN: 978-1-928424-32-1. (college 5)

  • 2020: A semantic-pragmatic approach to sentence structure in advertising language. Southern African Linguistics and Applied Language Studies, 38 (3): 185-199. ISSN: 1607-3614. (college 6)

  • 2021: Idiomatiese taalgebruik as ʼn vorm van teikenmarkbeelding in Afrikaanstalige advertensies: ʼn Relevansieteorie-ondersoek. Tydskrif vir Geesteswetenskappe. 61 (4) ISSN: 0041-4751. (college 3 )

Inschrijven

Inschrijven via MyStudyMap is verplicht.
Informatie over het inschrijven voor vakken en tentamens kun je hier vinden.

Contact

  • Voor inhoudelijke vragen, neem contact op met de docent (rechts in informatiebalk).
    Docent afdeling A: Prof. dr. Henning Pieterse, pietersehj@ufs.ac.za
    Docent afdeling B: Prof. dr. Angelique van Niekerk, vnieka@ufs.ac.za

  • Voor informatie over inschrijvingen, toelating, etc: Onderwijsadministratie Reuvensplaats

Opmerkingen

N.v.t.