Studiegids

nl en

Bronnenonderzoek

Vak
2011-2012

Toegangseisen

Kijk op de website Masters in Leiden of bekijk de site van de Masterspecialisatie Journalistiek en Nieuwe Media

Beschrijving

Weinig is zo belangrijk voor journalisten als hun bronnen, maar uit onderzoek blijkt dat die bronnen in de meeste gevallen beperkt en eenzijdig zijn. Nieuwsmedia hebben een sterke voorkeur voor de overheid, bedrijven en andere invloedrijke instituties als nieuwsbron. In berichtgeving over misdaad – een van de hoofdonderwerpen van deze werkgroep – zijn het vooral politie en justitie en andere gevestigde partijen die het beeld bepalen. Zij vertellen hun verhaal en presenteren hun cijfers.
Onderzoeksjournalistiek is een discipline die deze eenzijdigheid doorbreekt door dieper te graven om bronnen aan te boren die moeilijker bereikbaar zijn. Een andere correctie op de eenzijdigheid van institutionele bronnen is de stroming van het civic journalism: beter luisteren naar het publiek, nieuws brengen dat de lezers kunnen gebruiken, minder aandacht voor de staat en meer voor de straat.
In dit vak verdiepen studenten zich in de academische literatuur over nieuwsbronnen. Centraal hierbij staan de berichtgeving over recente en geruchtmakende misdaden en rechtszaken en zoals de verdwijning van Natalee Holloway, de zaak-Lucia de B. en de zaak-Endstra, en het nieuws over maatschappelijke problemen als eerwraak en seksueel misbruik in de katholieke kerk. Welke partijen krijgen de kans hun verhaal te doen in de media? Welke strategieën gebruiken zij om de berichtgeving te beïnvloeden? Hoe construeren advocaten en OM ideale daders en slachtoffers, en hoe gaan journalisten hiermee om? met misdaadcijfers en ander statistisch bewijsmateriaal? En met welke methoden kunnen dergelijke kwesties worden onderzocht?
Studenten verdiepen zich hierin aan de hand van de literatuur, kleinere onderzoeks- en presentatieopdrachten en gastcolleges van een misdaadjournalist, een politievoorlichter of een criminoloog. Daarnaast leveren de studenten een bijdrage aan de weblog www.nieuwscheckers.nl, waarop Leidse studenten journalistiek de feiten in het nieuws controleren. Zij oefenen zoekstrategieën op internet. Essentieel is de voortdurende reflectie op het proces van informatieverwerving en de keuzen die de journalist maakt bij het gebruik van bronnen.

Leerdoelen

  • Kennis en inzicht
    Kennis van en inzicht in de belangrijkste theorieën op het gebied van de relatie tussen journalisten en hun bronnen (onder meer sociale constructie, framing, gatekeeping, en representatie).

  • Toepassen kennis en inzicht
    In staat zijn om belangrijke theoretische concepten uit de academische literatuur over nieuwsbronnen (zoals framesponsors, claimsmakers, definitiemacht, churnalism) toe te passen op verschillende nieuwsmedia en journalistieke genres en producties.

  • Oordeelsvorming
    Een gefundeerd oordeel kunnen formuleren over de kwaliteit van journalistiek bronnengebruik.

  • Communicatie
    In staat zijn om conclusies, alsmede de kennis en beweegredenen die hieraan ten grondslag liggen, duidelijk en ondubbelzinnig over te brengen door middel van een paper die een onderwerp uit de literatuur verder uitdiept. In staat zijn om kritisch te reflecteren op bronnengebruik in het nieuws en daar verslag van te doen middels een weblogbijdrage bestemd voor een breder publiek.

Rooster

Het rooster wordt bekend gemaakt op de site van de Masterspecialisatie Journalistiek en Nieuwe Media.

Onderwijsvorm

Werkcollege.

Toetsing

Het eindcijfer wordt bepaald op grond van vier factoren: de opdracht factchecken, een kort responspaper, een langer eindpaper en deelname aan de werkgroep inclusief kleine tussentijdse opdrachten. Die cijfers worden verrekend volgens de volgende formule: ((10*factcheck) + (6*responspaper) + (12*eindpaper) + (2*deelname))/3. Bij tweede inlevering van nota of artikel is het maximumcijfer een 6. Als het totale eindcijfer na herkansing(en) nog onvoldoende is (5,4 of lager), moet het hele vak opnieuw gevolgd worden in het volgende jaar. Wanneer deelname aan de werkgroep of kleinere opdrachten onvoldoende zijn, kan gevraagd worden om een extra opdracht.

Blackboard

Er wordt gebruik gemaakt van Blackboard.

Literatuur

Een keuze uit:

  • Anjou, L.J.M. d’ (2000). Strafrecht als product van moreel ondernemen. Justitiële Verkenningen 26, 5, pp. 23-35.

  • Berkowitz, D. (2009). Reporters and their sources. In: T. Hanitzsch & K. Wahl-Jorgensen, Handbook of journalism studies (pp. 102-115). New York: Routledge.

  • Best, J. (2008). Social Problems. New York: Norton, pp 3 – 63.

  • Beunders, H., en Muller, E. (2005). Politie en Media – Feiten, fictie en imagopolitiek. Zeist: Kerkebosch. (hieruit: pp. 143-198) http://www.henribeunders.com/files/pubs/1500249_Pol&Media.pdf

  • Burger, P., Dersjant, T. en Pleijter, A. (2009). Factcheckers lopen achter de feiten aan. Hoe de luis in de pels luizen in de pels kreeg. In: Ummelen, B. (Ed.), Journalistiek in diskrediet, pp. 81-94. Diemen: AMB.

  • Christie, N. (1986). The Ideal Victim. In: Fattah., E. (red.), From Crime Policy to Victim Policy: Re-orienting the Justice System (pp. 17-30). Basingstoke: Macmillan

  • Ettema, J. S. & Glasser, T.L. (1988). Narrative form and moral force. The realization of innocence and guilt through investigative journalism. Journal of Communication 38, 8-26.

  • Van Gorp, B. (2010). Strategies to take subjectivity out of framing analysis. In P. D’Angelo & J. Kuypers (red.), Doing news framing analysis: empirical, theoretical, & normative perspectives (pp. 84-109). New York: Routledge.

  • Hijmans, E., Buijs, K. en Schafraad, P. (2009). Nieuwsbronnen en de kwaliteit van de journalistiek. In: Ummelen, B. (red..), Journalistiek in diskrediet (pp. 41-66). Diemen: AMB.

  • Koetsenruijter, A.W.M. & Vanderveen, G.N.G. (2009). The all American girl and the wolf in sheep’s clothing. A case study of imaging victims and offenders. In: Haaften, T., van, Jansen, H., Jong, J.C., de, Koetsenruijter, A.W.M. (Eds.) Rhetoric in Society. Papers Second conference.

  • Lewis, J., Williams, A., en Franklin, B. (2008). A compromised fourth estate? UK news journalism, public relations and news sources. Journalism Studies 9, 1-20.

  • Maanen, H. van (2007). Hoor en wederhoor in de wetenschapsjournalistiek. Rede uitgesproken ter gelegenheid van de uitreiking van de Glazen Griffioen, Felix Meritis,
    Amsterdam. www.vanmaanen.org/hans/artikelen/Griffioen.pdf.

  • Neuendorf, K.A. (2002). The Content Analysis Guidebook. Thousand Oaks: Sage.

  • Reich, Z. (2006). The process model of news initiative. Sources lead first, reporters thereafter. Journalism Studies 7, 497-514.

  • Scholten, O. en Ruigrok, N. (2009). Bronnen in het nieuws: een onderzoek naar ANP-berichten in nieuws en achtergrondinformatie in Nederlandse dagbladen 2006-2008. (Nieuwsmonitor 2009). http://mediamonitor.nl/content.jsp?objectid=10294
    Smolej, M. (2010). Constructing ideal victims? Violence narratives in Finnish crime-appeal programming. Crime, Media, Culture 6, 69-83.

  • Van Vree, F. en Prenger, M. (2004). Schuivende grenzen De vrijheid van de journalist in een veranderend medialandschap. Pp. 34-41, 62-72 http://www.denieuwereporter.nl/media/Schuivende_grenzen.pdf.

  • Wittebrood, K. en Junger, M. (1999). Trends in geweldscriminaliteit: een vergelijking
    tussen politiestatistieken en slachtofferenquêtes. Tijdschrift voor Criminologie 41, 250-267.

  • Diverse auteurs (2000). Discussie. Trends in aard en omvang van geweldscriminaliteit. Tijdschrift voor Criminologie 42, 55-70.

  • Wittebrood, K. en M. Junger (2000). Trends in geweldscriminaliteit: Een repliek.
    Tijdschrift voor Criminologie 42, 64-70.

Aanmelden

In de Masterspecialisatie Journalistiek en Nieuwe Media kunnen maximaal 38 studenten toegelaten worden. Er worden toelatingsgesprekken georganiseerd om de toelating te stroomlijnen. De data van deze gesprekken worden op de site van de masterspecialisatie bekend gemaakt.

Contact

Bij de docenten: Peter Burger of Willem Koetsenruijter .

Opmerkingen

Voor dit college, dat voor een belangrijk deel bestaat uit het aanleren van vaardigheden, geldt een aanwezigheidsplicht. Bij twee gemiste colleges krijgen studenten een extra opdracht ter compensatie, bij drie gemiste colleges moeten zij de werkgroep volgend jaar overdoen.
Studenten die in de JNM-minor al een factcheck hebben uitgevoerd, krijgen een vergelijkbare opdracht voor een kritisch journalistiek praktijkonderzoek.

Studielast
De totale studielast voor de cursus is 140 uur / 5 ects

  • colleges: 14 × 2 uur = 28 u =1 ects

  • voorbereiding kleine opdrachten voor colleges 14 × 1 uur = 14 u = 0,5 ects

  • bestuderen literatuur (300 pp à 7 pp/ u = 42 u / 28 = ) 1.5 ects

  • extra voorbereiding schriftelijk tentamen (ex reeds bestudeerde literatuur); 14u = 0,5 ects

  • factcheck (in koppels!) 14 uur = 0,5 ects

  • eindpaper 28 uur = 1 ects.