Studiegids

nl en

Pragmatiek en grammatica: de sturende kracht van taal

Vak
2016-2017

Toegangseisen

Een BA-diploma Nederlandse taal en cultuur of een vergelijkbaar diploma.

Beschrijving

Taal wordt gebruikt voor communicatie, maar de interpretatie van een uiting in communicatie wordt maar gedeeltelijk bepaald door de betekenis van de woorden en constructies die de spreker gebruikt. Een spreker bedoelt meer, en soms zelfs iets anders, dan hij letterlijk zegt. In termen van ‘de sturende kracht van taal’: de vorm en (letterlijke) betekenis van taaluitingen stuurt in de richting van een bepaalde interpretatie (de bedoeling van de speker). Dit onderscheid staat in de taalkunde (onder andere) bekend als het onderscheid tussen semantiek, die tot de grammatica (het taalsysteem) behoort, en pragmatiek (die taalgebruik bestudeert).

Het eerste deel van deze cursus biedt een (hernieuwde) kennismaking met de pragmatiek en een verdieping van je kennis daarover. De klassiekers in dit domein (Grice, Searle, Brown & Levinson) komen aan de orde, maar we concentreren ons op nieuwere ontwikkelingen zoals de neo-Griceaanse pragmatiek, Relevance Theory, en de ‘discursieve’ benadering van beleefdheid (Watts). Aan het eind van blok 1 maak je ook kennis met benaderingen waarin de relatie tussen grammatica en pragmatiek wordt omgedraaid: geslaagde (pragmatische) communicatie is een noodzakelijke voorwaarde voor het leren van taal, en een bijzondere vorm van niet-talige communicatie moet ook evolutionair aan het ontstaan van taal voorafgegaan zijn (Tomasello, Verhagen, Mercier).

In het tweede deel concentreren we ons op de vraag hoe hoe grammaticale constructies in dienst staan van coöperatieve communicatie, d.w.z. aan de beïnvloedende, retorische functies van taal. Het gaat hier om een specifiekere invulling van ‘de sturende kracht van taal’, namelijk de sturende kracht van grammatica. We vertalen de theoretische literatuur op college en in opdrachten zoveel mogelijk naar concrete grammaticale verschijnselen van het Nederlands. In de loop van het college kiezen alle deelnemers zo’n specifieke constructie voor nader onderzoek, resulterend in een afsluitende onderzoeksnota.

Leerdoelen

Studenten zijn in staat

  • de belangrijkste theorieën in het domein van de pragmatiek samen te vatten, te illustreren, en toe te passen op concrete taaldata.

  • te reflecteren op de verhouding tussen taalsysteem en taalgebruik/interpretatie, in het algemeen en in specifieke gevallen.

  • de theoretische literatuur toe te passen in de ananlyse van grammaticale verschijnselen van het Nederlands.

Rooster

Zie Rooster MA Neerlandistiek

Onderwijsvorm

Hoorcollege en werkcollege

Studielast

  • Totale studielast 10 EC = 280 uur

  • College 12 weken x 2 uur = 24 uur

  • Voorbereiding colleges 12 weken x 8 uur = 96 uur

  • Tentamen blok 1 + voorbereiding = 20 uur

  • Werkstuk blok 2 (inlezen, onderzoek, schrijven eerste en tweede versie, presentatie) = 140 uur

Toetsing

  • Schriftelijk tentamen als afsluiting van blok 1 (50%)

  • Onderzoekspaper als afsluiting van blok 2 (50%)

Beide onderdelen moeten tenminste met een 5,5 worden afgesloten.

Herkansing: beide onderdelen kunnen worden herkanst.

Blackboard

Blackboard wordt gebruikt voor:

  • het verstrekken van een uitgebreide collegebeschrijving;

  • het op de hoogte houden van studenten van lopende zaken;

  • het verstrekken van studiemateriaal;

Literatuur

Siobhan Chapman (2011), Pragmatics. Basingstoke etc. : Palgrave Macmillan.

Aanmelden

Inschrijven via uSis is verplicht. Algemene informatie over uSis is te vinden op Nederlands en English

Let op: studenten die geen Nederlands studeren dienen eerst contact op te nemen met de studiecoördinator voor goedkeuring.

Aanmelden A la carte en contractonderwijs

Dit college is niet toegankelijk voor contractonderwijs of a la carte.

Contact

Voor inhoudelijke vragen omtrent deze cursus kun je contact opnemen met
Naam docent: Dr. R.J.U. Boogaart

Voor praktische vragen kun je je wenden tot het secretariaat van de Opleiding Nederlandse taal en cultuur/neerlandistiek.
Dit valt onder de Onderwijsadministratie P.N. van Eyckhof 4, eerste verdieping kamer 101A. Tel. 071-527 2604.

Opmerkingen

Blok 1 valt samen met Blok 1 van de cursus Pragmatics & Grammar van de MA Linguistics en wordt in het Engels gegeven.