Toegangseisen
Niet van toepassing.
Beschrijving
Wat is het verschil tussen een minister die zegt dat iets ‘mogelijk’ is of ‘niet onmogelijk’? En wat is het retorisch effect wanneer iemand zegt ‘ik wil je niet beschuldigen, maar…’, waarmee juist wél een beschuldiging geuit wordt (een stijlfiguur genaamd praeteritio)? In deze collegereeks onderzoeken we retorische effecten van formuleringskeuzes. Taalgebruikers hebben vrijwel altijd formuleringsalternatieven tot hun beschikking: een verschijnsel uit de werkelijkheid kan doorgaans op verschillende manieren worden omschreven (is een glas dat voor 50% gevuld is ‘halfvol’ of ‘halfleeg’?). De keuze voor een bepaald formuleringsalternatief heeft retorische consequenties: het maakt uit of politici de Europese Unie metaforisch omschrijven als ‘één grote familie’ of als ‘een bodemloze put’, of journalisten het Nederlandse FARC-lid Tanja Nijmeijer typeren als een ‘vrijheidsstrijder’ of als ‘terrorist’, of de NS spreekt van ‘stoptreinen’ of van ‘sprinters’, etc.
We onderzoeken retorische effecten van (bewuste of onbewuste) formuleringskeuzes door inzichten te bestuderen uit de stilistiek, retorica, cognitieve taalkunde en discourse analyse. We bestuderen onder meer hoe o.a. in politiek en media strategisch gebruik wordt gemaakt van metaforen, persoonlijke voornaamwoorden, taalintensiverende middelen, lijdende vormen, perspectief, transitiviteit en praeteritio. We passen de inzichten toe op verschillende casussen, en analyseren daarbij hoe bijvoorbeeld politici formuleringskeuzes strategisch inzetten voor het bereiken van hun retorische doelen.
Leerdoelen
Na afronding van de cursus kun je:
beschrijven wat voor effecten een aantal belangrijke stijlmiddelen kunnen sorteren;
deze stijlmiddelen in teksten identificeren en analyseren;
een beargumenteerd oordeel vellen over de effecten van deze stilistische verschijnselen in relatie tot context, genre en medium;
een constructieve en beargumenteerde bijdrage leveren aan discussies op college over de werking van formuleringskeuzes.
Rooster
Zie Rooster
Onderwijsvorm
Werkcollege.
Studielast
Participatie in colleges: 2 x 13 = 26 uur
Voorbereiden colleges (d.w.z.: bestuderen literatuur en maken analyseopdrachten): 65 uur (5 uur per week)
Voorbereiden groepspresentatie: 15 uur
Voorbereiden van het tentamen: 34 uur
Totale studielast EC x 28 uur = 140 uur
Toetsing
Toetsing
Participatie (o.a. wekelijkse webpostings en bijdrage aan de discussies tijdens de colleges) (10%)
Groepspresentatie tijdens de collegereeks (20%)
Schriftelijk tentamen (70%)
Het minimale cijfer voor het tentamen is een 5,5.
Weging
Zie hierboven.
Herkansing
Alleen het tentamen kan worden herkanst. Wie na een eventuele herkansing gemiddeld onvoldoende staat, moet het hele vak opnieuw doen.
Inzage en nabespreking
Uiterlijk bij het bekendmaken van de uitslag van het tentamen wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de nabespreking van het tentamen plaatsvindt. Er wordt in ieder geval een nabespreking georganiseerd indien een student hiertoe verzoekt binnen 30 dagen na bekendmaking van de uitslag.
Blackboard
Blackboard wordt gebruikt ter ondersteuning van de collegereeks (informatieverstrekking over de bestuderen literatuur, opdrachten, etc.).
Literatuur
In dit college bestuderen we artikelen en hoofdstukken uit boeken. Een selectie van de te bestuderen literatuur wordt hieronder weergegeven; een volledig overzicht vind je op Blackboard.
Charteris-Black, J. (2018). Competition metaphors and ideology: Life as a race. In R. Wodak & B. Forchtner (Eds.), The Routledge Handbook of Language and Politics (pp. 202-217). Londen: Routledge.
Krieken, K. van, Sanders, J., & Hoeken, H. (2015). Viewpoint representation in journalistic crime narratives: An analysis of grammatical roles and referential expressions. Journal of Pragmatics, 88, 220-230.
Landau, M.J., Arndt, J., & Cameron, L.D. (2018). Do metaphors in health messages work? Exploring emotional and cognitive factors. Journal of Experimental Social Psychology, 74, 135-149.
Leeuwen, M. van. (2015). Taalkundig-stilistische analyse: de casus Wilders / Pechtold. Tijdschrift voor Taalbeheersing, 37(1), 33-78.
Leeuwen, M. van. (2016). ‘Man van het volk’: Stijl en imago van Geert Wilders. Tekstblad, 22(2), 6-11.
Mos, M., & Kamoen, N. (2017). Een goede tennisser verliest geen wedstrijden: Twee reactietijdenstudies naar het effect van attribuutframing in standpunt-argumentparen. Tijdschrift voor Communicatiewetenschap, 45(3), 184-200.
Onrust, M. (2005). Vermijd de naamwoordstijl! Over stijladviezen en retorica. Tijdschrift voor Taalbeheersing, 27(3), 198-213.
Sluiter, I. (2005). Maken en breken, Over taal, identiteit en minderheden. Rede (verkort) uitgesproken in de Pieterskerk, ter gelegenheid van de 430e Dies Natalis van de Universiteit Leiden, 8 februari 2005.
Aanmelden
Inschrijven via uSis is verplicht.
Algemene informatie over uSis vind je op de website
Aanmelden Studeren à la carte en Contractonderwijs
Niet van toepassing.
Contact
Voor inhoudelijke vagen kan je contact opnemen met dr. M. van Leeuwen.
Voor praktische vragen kun je je wenden tot het secretariaat van de Opleiding Nederlandse Taal en Cultuur/Neerlandistiek. Dit valt onder de Onderwijsadministratie P.N. van Eyckhof 4, kamer 102C. Tel. 071 5272 2144. Het e-mail adres is: osz-oa-eyckhof@hum.leidenuniv.nl.
Opmerkingen
Niet van toepassing.