Toegangseisen
Toegelaten tot Honours College Law.
Beschrijving
“In iedere zaak,” aldus Protagoras, “zijn er twee verhalen die elkaar tegenspreken.” Pas als beide kanten van de zaak aan bod gekomen zijn, kan men tot een verantwoord oordeel komen. In het recht vinden we dit uitgangspunt terug in het beginsel audi et alteram partem (letterlijk: hoor ook de andere partij). Krachtens dit beginsel dienen beide partijen in een geschil de gelegenheid te krijgen om de rechter met behulp van argumenten van hun gelijk te overtuigen.
Maar welke argumenten overtuigen?
Het klassieke antwoord is afkomstig van Aristoteles. Hij onderscheidt in zijn Rhetorica drie typen argumenten: argumenten met een beroep op de rede (logos), op de geloofwaardigheid van degene die betoogt (ethos) en op het gevoel of de emoties van de lezer of luisteraar (pathos).
In professionele disciplines, zoals het recht, ligt de nadruk op de rationele argumentatie, zoals bij de uitleg van juridische teksten (wet, contract, testament). Toch zijn ook de andere vormen van overtuiging in het recht niet afwezig. We vinden het ethos van de juridische beroepsgroep onder meer terug in de professionalisering van het juridisch metier (deskundigheid) en de veronderstelde onpartijdigheid en onafhankelijkheid van de rechter. En in zaken die tot maatschappelijke beroering hebben geleid doet de rechter er goed aan in zijn vonnis tot uitdrukking te brengen dat hij zich bewust is geweest van de emotionele impact die de zaak heeft (pathos).
In deze cursus staan de verschillende wijzen centraal waarop de retorica van belang kan zijn voor en in de rechtspraktijk. Daarbij wordt zowel aandacht besteed aan de klassieke leer van de retorica als aan de moderne argumentatietheorie. Beide worden belicht aan de hand van enkele toepassingen in verleden en heden. Samen met de docent bestuderen en analyseren studenten in verschillende werkcolleges gerechtelijke redevoeringen uit de klassieke oudheid (Cicero: ‘Pro Roscio Amerino’) respectievelijk de moderne tijd (O.J. Simpson-zaak). Het perspectief ligt daarbij op het betoog van partijen/advocaten.
Daarnaast wordt de motivering van de (Nederlandse) rechter nader onderzocht. Bij rechterlijke uitspraken ligt de nadruk traditioneel op de rationele argumentatie (zoals de uitleg van verdrag of wet), maar aan de hand van een retorische analyse van de uitspraak in “Klimaatzaak Royal Dutch Shell wordt onderzocht in hoeverre ook pathos en ethos in de motivering van de rechter een rol spelen.
Voorts wordt aandacht besteed aan de wijze waarop en de omstandigheden waaronder rechters tot hun overtuiging komen.
Ten slotte wordt ingegaan op het belang en de gevaren van de “narratio”. Zonder het “verhaal” van de toedracht is er geen casus. Maar verhalen bestaan bij de gratie van het rangschikken, weglaten en naar voren halen van feiten, waardoor verbanden kunnen worden gesuggereerd die een kritische toets niet doorstaan.
Leerdoelen
Doelstelling van het vak
De student verkrijgt kennis van en inzicht in de verschillende toepassingen van de retorica en argumentatieleer in de rechtspraktijk.
Training in schrijfvaardigheden.
Eindkwalificaties (eindtermen van het vak)
Na afronding van het vak hebben studenten de volgende kwalificaties verworven:Studenten zijn bekend met de belangrijkste theoretische aspecten van de retorica en de argumentatieleer.
Studenten zijn bekend met de verschillende maatstaven die bij de interpretatie van juridische documenten kunnen worden gehanteerd en hebben inzicht in de consequenties van het gebruik van deze verschillen methoden.
Studenten hebben inzicht in de wijze waarop verschillende retorische middelen kunnen worden ingezet in een gerechtsredevoering en hoe de keuze tussen bepaalde strategieën kan worden gerelateerd aan de context waarin de redevoering wordt gehouden.
Studenten hebben kennis en inzicht in de wijze waarop de overtuiging van de rechters gestalte krijgt in de raadskamer.
Studenten hebben kennis van en inzicht in het gebruik van verschillende soorten argumentatie en retorische overtuigingsmiddelen door rechters in hun vonnissen.
Onderwijsvormen
Werkcolleges
De bijeenkomsten ziet er in hoofdlijnen als volgt uit:
Instructies & De retorische structuur van het recht
Inleiding in de klassieke retorica
Overtuiging in de oudheid (bv. de Pro Roscio Amerino van Cicero
Overtuiging in de moderne tijd (a.d.h.v. bv. een proces zoals van O.J. Simpson, - passages uit het pleidooi)
Een retorische analyse van “Klimaatzaak Royal Dutch Shell” (2021)
Totstandkoming van de rechterlijke overtuiging
Storytelling v. bewijs
NB Aanwezigheid bij en participatie aan dit vak (en aan alle drie de opdrachten) is, zoals bij alle vakken van HC Law, verplicht.
Toetsing
Twee deel-opdrachten in de onderwijsweken (2 x 15 = 30% van het eindcijfer).
een paper (schriftelijk pleidooi) van 1.500-2.500 woorden (70% van het eindcijfer).
Inleverprocedures
T.b.a. in Brightspace
Brightspace
Bij dit vak wordt gebruik gemaakt van Brightspace.
Literatuur
Volgt in Brightspace.
Aanmelden
Via de administratie van Honours College Law honours@law.leidenuniv.nl op de door hen voorgeschreven wijze.
Periode, tijdstip & locatie
Periode en tijd: Blok 3, vrijdagmiddag 13:15 tot 16:00 uur.
Locatie: KOG.
Maximum aantal deelnemers
24
Contact
Vakcoördinator: tot een week voor het onderwijs loopt alles via de organisatie van HC Law
Werkadres: het KOG
Bereikbaarheid: ma-vrij, 9.00 tot 17.00 uur
Telefoon:
E-mail: honours@law.leidenuniv.nl