Toegangseisen
Beschrijving
In dit economische kernvak leren studenten een theoretische basis voor beleidsmakers. Gegeven het politiek gekozen beleidsdoel, hoe kan beleid worden vormgegeven om dit doel doeltreffend en doelmatig te bereiken?
Het doel van dit vak is dat studenten inzicht krijgen in de verschillende typen economische instrumenten die beleidsmakers kunnen hanteren: regulering, budgettering, fiscaliteit, prikkels, concurrentie e.d. In het kernvak wordt aandacht gegeven aan de gedragseconomie (zoals nudging), die zowel in de wetenschap als in de beleidspraktijk steeds belangrijker worden. Steeds zal uitleg gegeven worden hoe overwegingen uit de politieke economie de besluitvorming kunnen beïnvloeden.
Belangrijk is dat studenten begrijpen dat economisch beleid altijd uitruilen meebrengt: de politieke keuze om een bepaald doel wél na te streven, betekent dat een ander doel niét kan worden behaald. Tegelijkertijd is dit een voedingsbodem voor belangengroepen in de publieke sector. Beleidsmakers worden geconfronteerd met stakeholders die te kiezen uitruilen in hun voordeel willen beïnvloeden. In een politiek-ambtelijke omgeving is draagvlak en consensus belangrijk. Dit is een verklaring waarom niet altijd (meteen) de meest doeltreffende en doelmatige beleidsmaatregelen worden gekozen; second-best beleid in plaats van first-best beleid. Soms behalen belangengroepen zelfs politieke rente (rent seeking), een economisch voordeel door politieke keuzes.
De terugkerende leervraag in het kernvak Economie voor Beleidsmakers is: welke beleidsoptie(s) zou de student kiezen om een vraagstuk op te lossen en hoe zou(den) deze uitgewerkt moeten worden? Welke overheidsuitgaven moeten worden aangepast en waarom, welke belastingen en premies en waarom, welke nieuwe regelgeving is nodig en waarom, en wat doet het totaalpakket qua effectiviteit, efficiëntie, uitvoerbaarheid en herverdeling? Wat zijn de belangen in de politiek-ambtelijke context?
Het kernvak leert praktische en beleidsmatige handvatten als schrijven en adviseren. De nadruk ligt op oefenvormen die gebruikelijk zijn in en relevant zijn voor de toekomstige werkomgeving, zoals het maken van een beleidsnotitie en mondelinge advisering van verschillende beleidsopties.
Leerdoelen
In dit vak verkrijgt u kennis over en inzicht in de instrumenten die een beleidseconoom in Nederland tot zijn of haar beschikking heeft. Na afronding van het vak:
Kan de student een analyse maken van marktfalen en overheidsfalen en onderbouwen waarom overheidsingrijpen wel of niet gerechtvaardigd zou kunnen zijn;
Kent de student de voor- en nadelen van beleidsopties via de uitgavenkant en inkomstenkant (fiscaliteit) van de begroting;
Kan de student aangeven welke uitgaven- en inkomsten-maatregelen de economische ontwikkeling en werkgelegenheid verhogen en welk beleid het beste inspeelt op het bestaan van externe effecten;
Kan de student een inschatting maken welk economisch beleid met regulering, prikkelwerking, concurrentie dan wel budgettair beleid moet worden vormgegeven;
Kan de student recente inzichten uit de gedragseconomie (zoals nudging) verwerken in beleidsadvies;
Kan de student een onderbouwde afweging maken tussen de effectiviteit, efficiëntie, uitvoerbaarheid en inkomensgevolgen van verschillende beleidspakketten;
Kan de student de economische afruilen van beleid begrijpen en deze plaatsen een politiek-ambtelijke omgeving waar verschillende belangen spelen;
Kan de student als beleidseconoom schrijven en (mondeling) adviseren;
Rooster
Op de openingspagina van de opleiding vind je aan de rechterzijde van de E-gids doorlinkmogelijkheden naar de website en de roosters, uSis and Brightspace.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges 7 á 2 uur
Werkcolleges (interactief, verplichte aanwezigheid), 7 á 2 uur
Vereiste voorbereiding door studenten: studenten dienen per college een deel van de verplichte literatuur te hebben bestudeerd, zoals aangegeven in de digitale reader. In de werkcolleges worden stellingen besproken.
Toetsing en weging
Toetsvorm(en)
Studenten schrijven in groepsverband een beleidsnotitie (25%) en maken individueel een tentamen met open essayvragen (75%).
Inleverprocedures
Via TurnitIn op Brightspace.
Examenstof
Tot de examenstof behoort het verplicht studiemateriaal en hetgeen behandeld is tijdens hoorcollege, werkgroep en tijdens eventuele andere onderwijsvormen.
Een onvoldoende voor het schriftelijke tentamen geeft recht op één herkansing. De beleidsnotitie kan niet worden herkanst. Een onvoldoende voor de beleidsnotitie kan worden gecompenseerd, een onvoldoende voor het schriftelijk tentamen niet. Als na het schriftelijk tentamen en de herkansing geen voldoende voor het vak is behaald, moeten alle toetsen opnieuw worden gedaan bij een nieuwe deelname aan het vak.
Literatuurlijst
Verplicht studiemateriaal
Literatuur:
- Kam, C.A. de, W.D. Bolhuis, en J.H.J. Lukkezen (2021), Overheidsfinanciën. Economie van de collectieve sector. Groningen: Noordhoff Uitgevers.
Reader:
- De verplichte literatuur naast het lesboek wordt aangeboden in een digitale reader. Per college wordt aangegeven welk deel van het verplicht studiemateriaal moet worden voorbereid.
Aanbevolen studiemateriaal
Inschrijven
Inschrijving blok 2 voor de track Bestuur en Advisering:
Let op! De inschrijving voor dit vak heeft een afwijkende systematiek. Hierover volgt meer informatie tijdens het welkom van de opleiding.
Inschrijving blok 4 voor de track Politiek, Beleid en Management:
Schrijf je in uSis in voor elk vak en de werkgroepen. Registratie voor vakken en werkgroepen in uSis in mogelijk vanaf 16 december, 13.00 uur. Doe dit op tijd (voor de start van de cursus): sommige vakken en werkgroepen kennen namelijk een limiet. In uSis zie je je persoonlijk rooster en worden de cijfers ingevoerd.
Vanaf het academisch jaar 2020-2021 is Brightspace de digitale leeromgeving van de Universiteit Leiden. Na je inschrijving voor een vak in uSis ben je ook ingeschreven voor de Brightspace omgeving van het vak.
Contact
Vakcoördinator: Dr. W.D. Bolhuis
Werkadres: Kamerlingh Onnes Gebouw, Steenschuur 25, 2311 ES Leiden
Bereikbaarheid: afspraken met de docent kunnen worden gemaakt via het secretariaat van de Afdeling Economie
Telefoon: zie hieronder
E-mail: [economie@law.leidenuniv.nl] (mailto:economie@law.leidenuniv.nl)
Instituut/afdeling
Instituut: Fiscale en Economische Vakken
Afdeling: Economie
Kamernummer secretariaat: B 2.07
Openingstijden: 09:00 – 12:00 uur
Telefoon secretariaat: 071-527 7756
E-mail: [economie@law.leidenuniv.nl] (mailto:economie@law.leidenuniv.nl)