Toegangseisen
Bachelordiploma in een van de geesteswetenschappelijke opleidingen. Het college is toegankelijk voor MA-studenten Neerlandistiek en voor studenten uit andere opleidingen (zoals Literary Studies, Linguistics, Geschiedenis, Kunstgeschiedenis, Media Studies, Religieuze Wetenschappen en Wijsbegeerte).
Beschrijving
In de loop van de literatuurgeschiedenis komen de vele vrouwen die Nederlandstalige literaire teksten schreven, er nogal bekaaid vanaf. De laatste decennia is de aandacht voor het aandeel van vrouwen in de literaire wereld steeds toegenomen, maar er is nog een lange weg te gaan. In deze cursus zetten we de vele vrouwen centraal die, soms tegen beter weten in, hun stem (hebben) laten horen in het door mannen gedomineerde literaire bedrijf van de middeleeuwen tot heden. We maken nader kennis met relatief bekende auteurs zoals de zestiende-eeuwse katholieke onderwijzeres Anna Bijns, de achttiende-eeuwse toneelschrijfster Lucretia van Merken, de negentiende-eeuwse feministe Mina Kruseman en millennial-schrijfsters zoals Niña Weijers. Maar we gaan ook bewust op zoek naar vrouwelijke auteurs die in de literatuurgeschiedenis weinig tot geen aandacht hebben gekregen. Daarbij zal duidelijk worden dat de positie die vrouwen opeisen in het literaire veld, door de tijden sterk verschillen. In welke mate namen de vrouwelijke auteurs actief deel aan literaire discussies in hun tijd? Welke genres hebben zij zich eigen gemaakt? Hoe zagen ze hun schrijverschap, en welke signalen zijn daarvan in hun werk terug te vinden? Had een achttiende-eeuwse vrouw minder bewegingsruimte dan een hedendaagse? Hoe gaat de wetenschap om met vrouwelijk auteurschap?
We gaan op zoek naar antwoorden op deze vragen door het literaire werk van vrouwen uit de gehele Nederlandse literatuurgeschiedenis tegen het licht te houden. We duiken in pamfletten, toneel, poëzie, romans en essays, op zoek naar de vrouwelijke stemmen die uitsteken boven het mannenkoor van de literatuur. We onderzoeken de zelfrepresentatie en beeldvorming van vrouwelijke auteurs en stellen kritische vragen bij de receptie van hun werk. We analyseren hoe vrouwen zich als auteurs positioneren en op welke manieren hun werk een weg vindt naar een doelpubliek en andere schrijvende vrouwen inspireert. Maar ook hoe hun werk (door de eeuwen heen) wordt gewaardeerd door critici, gelauwerd wordt met literaire prijzen en een weg vindt in processen van canonisatie.
Tijdens gastcolleges maken de studenten kennis met onderzoekers op dit terrein. Ten minste één onbekende schrijfster zetten de deelnemers gezamenlijk in het daglicht: ze wijden aan haar een Wikipedia-lemma, bereiden een digitale editie voor van een van haar werken of een pagina in literatuurgeschiedenis.org.
Leerdoelen
Na dit college ben je in staat om:
1) kritisch afstand te nemen van en nuance aan te brengen bij secundaire literatuur over literatuurhistorische onderwerpen, en meer specifiek over de rol van vrouwen in de literatuurgeschiedenis.
2) primaire teksten te analyseren vanuit relevante benaderingswijzen en ideeën over auteurschap, gender, taal en media.
3) concepten uit de literatuur- en cultuurwetenschap en andere relevante disciplines toe te passen op de Nederlandse literatuur.
4) individueel onderzoek te verrichten en de resultaten daarvan te presenteren tijdens bijeenkomsten van de werkgroep en een schriftelijk werkstuk.
5) relevante primaire en secundaire literatuur op te sporen en kritisch te bevragen in functie van je eigen onderzoek.
6) in samenwerking bij te dragen aan lopend interdisciplinair onderzoek, waardoor je in staat bent je bijdrage aan de neerlandistiek in brede zin relevant te positioneren.
Aanvullend voor studenten van de Educatieve Master
Na dit college ben je in staat om:
7) kritisch te reflecteren op het beeld van vrouwelijke auteurs in het v.o.-curriculum ten opzichte van het meest recente wetenschappelijke onderzoek.
8) je ideeën over het cursusonderwerp genuanceerd vorm te geven in verhouding tot actuele maatschappelijke discussies, ook in functie van de belevingswereld van middelbare scholieren.
Rooster
De roosters zijn beschikbaar via My Timetable.
Onderwijsvorm
Werkcollege
Zelfstandige literatuurstudie
Toetsing en weging
Toetsing
Actieve deelname aan het college – Studenten bereiden elke week opdrachten voor, waarbij ze de bestudeerde theorie toepassen op de literaire teksten. Tijdens college discussiëren ze hierover met elkaar en met de docenten (10%)
Populariseringsopdracht (10%)
Korte presentatie van eigen onderzoek (10%)
Werkstuk (70%)
Weging
Het eindcijfer voor de cursus komt tot stand door de bepaling van het gewogen gemiddelde op basis van de deelcijfers, waarbij het eindcijfer niet lager mag zijn dan een 5,5.
Herkansing
Alleen het werkstuk kan worden herkanst.
Inzage en nabespreking
Uiterlijk bij het bekendmaken van de eindcijfers wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de nabespreking plaatsvindt. Er wordt in ieder geval een nabespreking georganiseerd indien een student hiertoe verzoekt binnen 30 dagen na bekendmaking van de uitslag.
Literatuurlijst
Literatuur (vooraf doorbladeren/bekijken):
Baar-de Weerd, C. (2009). Uw sekse en de onze. Vrouwen en genootschappen in Nederland en in ons omringende landen (1750-ca. 1810). Hilversum: Verloren. Beschikbaar via Google Books.
Bel, J. en Vaessens T. (2010). Schrijvende vrouwen. Een kleine literatuurgeschiedenis van de Lage Landen 1880-2010. Amsterdam: AUP.
Jeu, A. de (2000). ''t Spoor der dichteressen'. Netwerken en publicatiemogelijkheden van schrijvende vrouwen in de Republiek (1600-1750). Hilversum: Verloren.
Koolen, C. (2020). Dit is geen vrouwenboek. De waarheid achter man-vrouwverschillen in de literatuur. Amsterdam: HarperCollins.
Schenkeveld-Van der Dussen, R., Porteman, K., Gemert, L. van & P. Couttenier (red.) (1997). Met en zonder lauwerkrans. Schrijvende vrouwen uit de vroegmoderne tijd 1550-1850, van Anna Bijns tot Elise van Calcar. Amsterdam: Amsterdam University Press. Beschikbaar via DBNL.
Vos, L. (2008). Uitzondering op de regel. De positie van vrouwelijke auteurs in het naoorlogse Nederlandse literaire veld. Dissertatie Rijksuniversiteit Groningen. Beschikbaar via DBNL.
Andere literatuur wordt via Brightspace bekend gemaakt.
Inschrijven
Inschrijven via My Studymap is verplicht.
Informatie over het inschrijven voor vakken en tentamens kun je hier vinden.
Contact
Voor inhoudelijke vragen, neem contact op met de docent (rechts in informatiebalk).
Voor informatie over inschrijvingen, toelating, etc: Onderwijsadministratie Reuvensplaats
Opmerkingen
Via Brightspace worden studenten op de hoogte gehouden van lopende zaken en ontvangen ze cursusmateriaal en specifieke informatie over onderdelen van de cursus.