Studiegids

nl en

Beleid 1: Beleids- en Besluitsvorming

Vak
2010-2011

De module Beleid 1 gaat over twee cruciale fasen in de beleidscyclus: agendasetting (de processen die ertoe leiden dat een probleem op de politieke agenda komt) en de besluitvorming (het tot stand komen van beleid). Bij wijze van plaatsbepaling: Beleid 1 bouwt voort op Bestuurskunde I (waar de beleidscyclus en verschillende visies op beleid zijn geïntroduceerd) en bereidt voor op Beleid 2 (beleidsuitvoering) en 3 (beleidsevaluatie en feedback). In samenhang gezien bieden Beleid 1, 2 en 3 een overzicht van de ontwikkeling en de belangrijkste inzichten en verschillende theorieën van de beleidswetenschap.
Agendasetting is een belangrijk onderwerp in de beleidstheorie. Voordat een probleem als wetsvoorstel in de Tweede Kamer aan de orde komt, is er een lange maatschappelijke en politieke discussie aan vooraf gegaan. Van alle problemen, belangen, verlangens en doeleinden die er in de Nederlandse samenleving leven, worden er uiteindelijk maar een klein aantal vertaald in politieke besluitvorming. Hoe gaat dat selectieproces in zijn werk? Welke maatschappelijke groeperingen spelen daarin een rol? Wat moet er gebeuren voordat een probleem politieke aandacht krijgt? Wat is de rol van de media hierin? Welke beelden en vertogen spelen een rol in het proces van probleemformulering? Het boeiende van deze fase is dat beleidsmakers er weinig invloed op kunnen uitoefenen. Maar de manier waarop een maatschappelijk probleem uiteindelijk geformuleerd wordt, heeft grote invloed op de aard van de mogelijke beleidsoplossingen.
In de analyse van beleidsvorming vormt het (onhaalbare) ideaal van perfecte rationaliteit het vertrekpunt. Dit ideaal van rationele kennis en de daarop gebaseerde rationele besluitvorming vormt de grondslag voor verschillende besluitvormingsmodellen. Wij laten zien dat dit ideaal niet altijd houdbaar is in de praktijk en beleidsvorming geen zuiver instrumentele activiteit is. Beleid wordt gemaakt door actoren in een maatschappelijke en politieke omgeving. Vaak, maar niet uitsluitend, is dat de staat – die overigens zelf ook weer bestaat uit talloze elkaar beconcurrerende bestuurslagen en bestuursorganisaties. In de moderne, postindustriële samenleving zijn talloze andere maatschappelijke groeperingen echter ook nauw betrokken bij beleidsvorming, waarbij het bedrijfsleven een geprivilegieerde plaats inneemt. Op welke wijze deze groeperingen een rol spelen in de beleidsvorming is een van de vragen die centraal staat in het eerste deel van de collegecyclus. Waar verschillende maatschappelijke groeperingen met de overheid deelnemen aan beleidsvorming speelt macht onvermijdelijk een rol. Wie zijn zin kan doordrukken en wie de overhand heeft in de stoelendans van botsende belangen, hoe macht de beleidsvorming beïnvloedt, zijn eveneens onderwerpen van aandacht in deze cyclus.
Om dit alles in kaart te brengen zullen tijdens de hoor- en werkcolleges verschillende perspectieven op besluitvorming de revue passeren, te beginnen met het rationele keuze model dat tevens de grondslag vormt voor de meer economische gerichte public choice benadering voor besluitvorming. Lindblom laat met zijn theorie over incrementalisme zien dat rationeel handelen niet altijd mogelijk is. Het belang van groepen in besluitvorming wordt via het pluralisme en corporatisme besproken. Binnen deze perspectieven en als aanvulling hierop komen enkele belangrijke actoren binnen het besluitvormingsproces aan bod: de bureaucratie, publieke leiders (politiek danwel ambtelijk) en de media.

Coördinator:
Bart van Horck MSc

Coördinator voor Pre-masterstudenten:
Bart van Horck MSc

Onderwijsvormen:
Zeven hoorcolleges
Drie verplichte werkcollege bijeenkomsten

Literatuur:

  • Allison, G., Zelikow, P. (1999) Essence of Decision. Explaining the Cuban Missile Crisis, New York: Longman;

  • Howlett, M., Ramesh, M. (2003) Studying Public Policy: policy cycles and policy subsystems, Oxford: Oxford University Press;

  • Kingdon, J.W. (2003) Agendas. Alternatives, and Public Policies, New York: Longman; 2nd edition; isbn 0321121856

  • Diverse elektronisch beschikbaar gestelde artikelen

Toetsing:
Tentamen: 28/10 van 13u-16u. Naast het tentamen moeten er twee papers geschreven worden: een individueel paper en een groepspaper. Voor alle drie de deelcijfers dient een 5,5 of hoger gehaald te worden. Een compleet overzicht van de voorwaarden waaraan voldaan moet worden om het vak te halen is te vinden op de Blackboard site.

Ingangseis/advies:
Bestuurskundestudenten: geen ingangseisen. Voor minor- en keuzevak- en schakelstudenten geldt dat zij geen werkgroepen volgen.
Voor studenten met de minor Law en Public Administration gelden de volgende aanvullende regels: – Deze studenten volgen ook geen werkgroepen – Dit vak wordt voor deze studenten zowel in blok I als in blok III aangeboden. In blok III in de vorm van een e-module.

Rooster:
Hoorcolleges
Donderdag 9/9-21/10 van 13-15 uur in SA-41

Werkcolleges
wgr 1 Donderdag 16/9, 30/9,14/10 van 9-12 uur in 1A-22
wgr 2 Donderdag 16/9, 30/9,14/10 van 9-12 uur in 1A-37
wgr 3 Vrijdag 17/9, 1/10,15/10 van 9-12 uur in 1A-37
wgr 4 Vrijdag 17/9 in 5A-29, 1/10 in 1A-22 ,15/10 in 1A-22 van 10-15 uur

Tentamen
Donderdag 28/10/2010 13-16 uur in USC

Herkansing
Maandag 10/01/2011 13-16 uur in FSW in zaal 1A20 en zaal 1A41

Voor pre-masterstudenten:
Dit vak wordt middels ‘streaming’ aangeboden.

Let op! Er kunnen nog wijzigingen optreden in dit rooster
Laatste wijziging: 9 juli 2010